«Φύκια» στην άμμο, τι πιο φυσικό; Αναθεωρώντας τους καθαρισμούς των Μεσογειακών παραλιών

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα με αντικείμενο τη διαχείριση των ξεβρασμένων φυτικών υπολειμμάτων Ποσειδωνίας («φυκιάδα») στις Μεσογειακές ακτές, προκύπτει ότι οι παράκτιοι δήμοι, σε ποσοστό μεγαλύτερο από 80%, απομακρύνουν τις αποθέσεις αυτές κατά την έναρξη της καλοκαιρινής περιόδου, παρά τα πολλαπλά οφέλη και τη συμβολή τους στη διατήρηση των παράκτιων οικοσυστημάτων.

Ανάβυσσος, 14 Μαΐου 2018 (Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών) – Έρευνα που διενεργήθηκε κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου του έτους 2017 σε 144 δήμους σε Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Ελλάδα και Κύπρο προκειμένου να προσδιοριστούν οι υφιστάμενες πρακτικές και μέθοδοι καθαρισμού ακτών υψηλής επισκεψιμότητας, αποκαλύπτει ότι η απομάκρυνση των θημώνων Ποσειδωνίας (ξεβρασμένες «φυκιάδες») αποτελεί κοινή πρακτική στη Μεσόγειο και ανακλά σε μεγάλο βαθμό τις απαιτήσεις του τουριστικού τομέα και τις τρέχουσες αντιλήψεις σχετικά με την αισθητική των ακτών.

Το είδος Posidonia oceanica (Ποσειδωνία), αν και κοινώς γνωστό ως “φυκιάδα”, δεν είναι φύκος αλλά θαλάσσιο αγγειόσπερμο φυτό που σχηματίζει εκτεταμένα υποθαλάσσια λιβάδια στις υγιείς Μεσογειακές θάλασσες. Στη διάρκεια της ζωής του, το φυτό παράγει διαρκώς νέα φύλλα καθώς τα γηραιότερα μαραίνονται και πέφτουν. Κατά τη χειμερινή περίοδο, τα μαραμένα φύλλα και τμήματα του ριζικού συστήματος των φυτών ξεβράζονται ανενόχλητα στις παρακείμενες ακτές όπου συχνά συσσωρεύονται σε παχιές στρώσεις αναμεμιγμένες με άμμο και άλλα οργανικά υπολείμματα (θημώνες Ποσειδωνίας). Την άνοιξη και το καλοκαίρι, ωστόσο, οι αρμόδιοι παράκτιοι δήμοι, σε μεγάλο βαθμό ανταποκρινόμενοι στις πιέσεις που δέχονται από τους χρήστες και επιχειρηματίες της παράκτιας ζώνης, οργανώνουν επιχειρήσεις μαζικού καθαρισμού και απομάκρυνσης των θημώνων, παραβλέποντας την τεράστια συμβολή τους στο σχηματισμό και τη διατήρηση των αμμωδών και αμμοθινικών οικοσυστημάτων -αντικείμενα προστασίας τόσο της εθνικής όσο και Ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής νομοθεσίας.

Οι γνώσεις μας σε ό,τι αφορά τους τρόπους διαχείρισης και τις επιπτώσεις ορισμένων επεμβατικών πρακτικών στον αιγιαλό είναι ελάχιστες, είναι ωστόσο γνωστό ότι οι αποθέσεις που σχηματίζονται από το θαλάσσιο φυτό Posidonia δρουν σαν ασπίδα προστασίας, εμποδίζοντας την απώλεια άμμου και εξασφαλίζοντας την ακεραιότητα και τη σταθερότητα της ακτογραμμής. Στο πλαίσιο του προγράμματος INTERREG POSBEMED, αποσκοπούμε στην κατανόηση της υφιστάμενης κατάστασης στις Ευρωπαϊκές Μεσογειακές χώρες, την ευαισθητοποίηση του κοινού και των φορέων λήψης αποφάσεων, αλλά και την παροχή μέτρων και κατευθύνσεων για τη βελτίωση των εφαρμοζόμενων πρακτικών», λέει η Maria del Mar Otero, ειδικός επιστήμονας θαλασσίων θεμάτων της Διεθνούς Ένωσης Προστασίας της Φύσης (IUCN Centre for Mediterranean Cooperation).

Διαπιστώσεις

Το 83% των παράκτιων μεσογειακών δήμων που συμμετείχαν στην έρευνα, απομακρύνουν τους θημώνες τουλάχιστον μία φορά το χρόνο από τις ακτές αρμοδιότητάς τους και ιδιαίτερα τις δημοφιλείς και πολυσύχναστες παραλίες. Σε γενικές γραμμές, οι θημώνες απομακρύνονται με γνώμoνα τις εκάστοτε ανάγκες και απαιτήσεις, ενώ κατά τόπους η αφαιρούμενη ποσότητα αγγίζει τους 7000 τόνους ετησίως. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, οι διαδικασίες απομάκρυνσης διενεργούνται 3 ή και περισσότερες φορές το χρόνο ανάλογα με τη συχνότητα και ποσότητα των εκβρασμών.

«Προσπαθούμε να δείξουμε ότι τα ξεβρασμένα φύλλα της Ποσειδωνίας στις ακτές, όχι μόνο δεν αποτελούν όχληση αλλά αντίθετα, όταν παραμένουν στη θέση τους συμβάλλουν στην αποκατάσταση των αμμοθινικών συστημάτων, προστατεύουν την ακτή από τη διάβρωση και τη διατηρούν ζωντανή» λέει η Maria Eugenia Giunta Fornasin, από το Entente Interdépartementale de Démoustication Méditerranée (Γαλλία).

Σε ό,τι αφορά τις μεθόδους απομάκρυνσης, o βαρύς μηχανικός εξοπλισμός (εκσκαφείς και φορτηγά οχήματα) αποτελεί την κύρια επιλογή στο 40% των περιπτώσεων που εξετάστηκαν, ενώ αντίστοιχα υψηλά είναι τα ποσοστά χρήσης ελαφρύτερων μηχανικών συστημάτων (μηχανοκίνητοι σαρωτές ακτών), παρά τις συχνά καταστρεπτικές συνέπειες χρήσης τους σε ευάλωτα οικοσυστήματα της παράκτιας ζώνης.

Μετά την απομάκρυνσή της από τις ακτές, η φυτική αυτή βιομάζα καταλήγει κατά κανόνα στις χωματερές (26% των περιπτώσεων), ενώ άλλες σχετικά διαδεδομένες πρακτικές -κάθε μία με τις δικές της διαφορετικές επιπτώσεις- περιλαμβάνουν την προσωρινή μετακίνηση και επαναφορά της στις ακτές στο τέλος της καλοκαιρινής περιόδου, και την προώθησή της σε διάφορες άλλες χρήσεις (κομποστοποίηση, λίπανση αγρών, αξιοποίηση).

«Είναι γεγονός ότι οι περισσότεροι λουόμενοι εκφράζουν ήπια έως έντονη αποστροφή για τους θημώνες Ποσειδωνίας, κύριο άλλωστε έναυσμα των καταστροφικών πρακτικών καθαρισμού που εφαρμόζονται στις μεσογειακές παραλίες σήμερα. Από την άλλη, σχεδόν στο σύνολό τους οι ερωτηθέντες αναγνωρίζουν την ελλιπή ενημέρωση του κοινού σχετικά με την οικολογική σημασία των αποθέσεων αυτών, και σε ενθαρρυντικό ποσοστό συμφωνούν ότι η εγκαθίδρυση ενός θεσμού πιστοποίησης «φυσικών παραλιών» (χωρίς αφαίρεση βιοτικών στοιχείων) θα συνέβαλε σημαντικά στην κοινωνική ευαισθητοποίηση και αποδοχή των θημώνων στις ακτές. Στα πλαίσια του POSBEMED και σε συνεργασία με το Μεσογειακό Δίκτυο ‘Γαλάζια Σημαία’ αναζητούμε τώρα αποτελεσματικούς τρόπους διάδοσης της πολύτιμης αυτής πληροφορίας» λέει η Μαρία Σαλωμίδη, Δρ. Θαλάσσιας Οικολογίας του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών.

Τα αποτελέσματα της έρευνας θα αξιοποιηθούν από την ομάδα έργου προς τη χάραξη μιας ρεαλιστικής ευρωπαϊκής στρατηγικής για τη βιώσιμη διαχείριση του φυσικού αυτού κεφαλαίου και τη σύνταξη πρακτικών συστάσεων και κατευθυντήριων γραμμών για τους δήμους και άλλους φορείς διαχείρισης των Μεσογειακών ακτών.

Η έρευνα υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος POSBEMED (INTERREG MED), το οποίο επικεντρώνεται στις διαχειριστικές πρακτικές, τις συγκρούσεις και τις ευκαιρίες σε Μεσογειακές ακτές με παρουσία θημώνων Ποσειδωνίας, και ιδιαίτερα σε παράκτιες προστατευόμενες περιοχές και ζώνες προστασίας της φύσης του Δικτύου Natura 2000. Το πρόγραμμα συντονίζει το Entente Interdépartementale de Démoustication Méditerranée (Γαλλία) σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (Ελλάδα), το IUCN Centre for Mediterranean Cooperation (Ισπανία), το IMC Foundation (Ιταλία) και το ECO-logica srl (Ιταλία), έχει διάρκεια 21 μήνες και θα ολοκληρωθεί τον Ιούλιο του 2018.

Περισσότερες πληροφορίες/Φωτογραφίες:
Ιστοσελίδα: https://posbemed.interreg-med.eu/
Facebook page: https://www.facebook.com/posbemed/

Δρ. Μ. Σαλωμίδη, Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών, Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας
Κα. Μ. Αδαμοπούλου, Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών, Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας

Δείτε τις ειδήσεις από την Ανατολική Αττική και όλη την Ελλάδα και όλο τον κόσμο στο irafina.gr.
Κάντε like στη σελίδα του irafina.gr στο Facebook
Ακολούθηστε το irafina.gr στο Twitter

© 2022 - iRafina. Με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος.

© 2022 - iRafina. Με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος.