Με την ευκαιρία της σημερινής μεγάλης μέρας για το λιμάνι με τον εορτασμό των Θεοφανείων, μεταφέρουμε ένα κείμενο του Αντώνη Λαζαρή στο arxipelagos.com για την ιστορία του λιμανιού. Νομίζουμε ότι αξίζει τον κόπο να το διαβάσετε…
Το λιμάνι κατασκευάστηκε σε πολλές φάσεις.
Η πρώτη φάση δημιουργίας του λιμανιού λαμβάνει χώρα γύρω τις δύο πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα με την κατασκευή μικρού μώλου από τον Αλέξανδρο Σκουζέ για την εξυπηρέτησε των αναγκών του τσιφλικιού του Σκουζέ, το οποίο ανερχόταν σε 30.000 στρέμματα και απλωνόταν από το Πικέρμι μέχρι τη Ραφήνα.
Μέχρι την έλευση των προσφύγων το 1923 το λιμάνι εξυπηρετούσε τις ανάγκες του τσιφλικιού του Σκουζέ, ενώ φυσικά αποτελούσε και Σκάλα όπου έρχονταν τα ψαροκάϊκα και άφηναν τα ψάρια τους για να προωθηθούν μέχρι την Αθήνα.
Το 1923 έρχονται οι πρόσφυγες από την Τρίγλια της Μικράς Ασίας.
Τη δεκαετία του ’30 οι ανάγκες μεγαλώνουν και το λιμάνι επεκτείνεται.
Αρχίζουν, πλέον, να χρησιμοποιούν το λιμάνι και μεγαλύτερα επιβατηγά πλοία που ταξίδευαν για Αλιβέρι, για Κάρυστο και για Άνδρο, όπως το “Τρίγλια”, το “Κώστας”, το “Αετός”, το “Μοσχάνθη”.
Μετά τον πόλεμο έχουμε την έλευση του τσιμεντόπλοιου τον Φεβρουάριο του 1948, το οποίο έδωσε μεγάλη ώθηση στο λιμάνι και άλλαξε τη μοίρα του.
Τη δεκαετία του ’60 ξεκινούν σημαντικές εργασίες βελτίωσης των λιμενικών εγκαταστάσεων με την κατασκευή νέων κρηπιδωμάτων.
Η έλευση των πρώτων επιβατηγών/οχηματαγωγών δίνει νέα δυναμική στο λιμάνι.
Το ‘Ελενα Π” και το “Μεγαλόχαρη” είναι τα πρώτα ferries που ήρθαν το 1965 και το 1966, αντίστοιχα.
Το “Κάρυστος” του Τόγια ίσα-ίσα προσπαθεί να κρατηθεί στην προβλήτα με την πλώρη.
Τη δεκαετία του ’70 ξεκινούν νέα επέκταση του λιμανιού προκειμένου να εξυπηρετηθούν τα πλοία που συνεχώς αυξάνονταν.
Μετά τα μέσα της δεκαετίας του ’70 έρχονται και εδραιώνονται στο λιμάνι της Ραφήνας τα πλοία του Αυγουστή Πολέμη, τα περίφημα “Χρυσή Άμμος” και, βέβαια, το “Χρυσή Αυγή” που με το τραγικό του ναυάγιο τον Φεβρουάριο του 1983 έκλεισε ουσιαστικό τον κύκλο του Αυγουστή Πολέμη στην ακτοπλοΐα.
Στις επόμενες δεκαετίες το λιμανι επεκτείνεται συνεχώς, δίχως όμως να γίνει πραγματικά ασφαλές λιμάνι.
Τα πλοία ανοιχτού τύπου (τις αποκαλούμε και “παντόφλες”) “Ιωάννης Μ”, “Άγιος Νικόλαος” και”Μιχαήλ” έκαναν στη αρχή αισθητή την παρουσία τους στο λιμάνι.
Το “Κάρυστος”, το “Στέλλα”, το “Ρένα”, το “Καστριανή Κέας”, το “Κάρυστος ΙΙ”, το “Μαρμάρι Ι”, το”Εύβοια Σταρ”, το “Μαρμάρι Εξπρές”, το “Αρτεμισία”, το “Πανόραμα” στη γραμμή Ραφήνας-Καρύστου, Ραφήνας-Μαρμαρίου και Ραφήνας-Στείρων.
Το “Μοσχάνθη”, το “Ελενα Π”, το “Μεγαλόχαρη”, το “Άννα Λ”, σύνδεσαν τη Ραφήνα με την Άνδρο, την Τήνο και τη Μύκονο στην πρώτη φάση ανάπτυξης της γραμμής.
Ακολούθησαν τα “Χρυσή Άμμος” και το “Χρυσή Αυγή” του Αυγουστή Πολέμη.
Κάποια στιγμή πέρασαν για λίγο το “Νήσος Άνδρος”, το “‘Αννυ”, το “Κεφαλληνία”, κ.ά.
Και η γραμμή απογειώθηκε με το “Επτάνησος” και το “Δήλος” του Στρίντζη, το “Θεοσκέπαστη”, το”Μπάρι Εξπρές” του Γιώργου του Βεντούρη, το “Πηνελόπη Α” του Μίμη του Αγούδημου, το “Superferry II” του Στρίνζη, το “Εξπρές Αθηνά” του Κώστα του Αγαπητού και της Hellas Ferries στη συνέχεια, το “Aqua Jewel” του Περογιαννάκη, το “Θεολόγος Π” και το “Αικατερίνη Π” των αδελφών Παναγιωτάκη.
Εδώ μια αεροφωτογραφία του λιμανιού της Ραφήνας τραβηγμένη γύρω στο 1970.
Στην Κατοχή έπαιξε σημαντικό ρόλο στην διαφυγή των πατριωτών, ελλήνων και ξένων, πρς τη Μέση Ανατολή.
Η μεταφορά τους γινόταν, συνήθως, μέχρι την Άνδρο και από εκεί του παραλάμβανε κάποιο υποβρύχιο.
Η “Αγία Κυριακή”, το θρυλικό καΐκι, έχει μείνει βαθεία ριζωμένο στη συλλογική μνήμη των ανθρώπων.
Τα παλιά χρόνια εξυπηρετούσε, κυρίως, τους ψαράδες και τη διακίνηση των αλιευμάτων.
Η άφιξη των προσφύγων δίνει μεγάλη ώθηση στη Ραφήνα.
Ο πληθυσμός αυξάνεται και το μικρό χωριό μεγαλώνει πολύ.
Σιγά-σιγά, το λιμάνι αποκτά και συγκοινωνιακό χαρακτήρα, κυρίως για το Μαρμάρι, τα Στύρα, την Κάρυστο και το Αλιβέρι.
Σιγά-σιγά έρχονται μεγαλύτερα πλοία-καΐκια και τα δρομολόγια φτάνουν μέχρι την Άνδρο (προπολεμικά).
Μετά την κατοχή, χρονολογία-ορόσημο αποτελεί το 1948, όταν το “Κάρυστος” του Τόγια ρυμουλκεί το τσιμεντόπλοιο από το Πέραμα.
Φωτογραφία του λιμανιού της Ραφήνας γύρω στο 1965
Το τσιμεντόπλοιο αποτέλεσε την πρώτη οργανωμένη προβλήτα για τον ελλιμενισμό πλοίων.
Ως τότε, υπήρχε μόνο μια μικρή ξύλινη σκάλα του μώλου, στην οποία μπορούσαν να πλευρίσουν μόνο καΐκια.
Γι’ αυτό το λόγο το τσιμεντόπλοιο έπαιξε σπουδαίο ρόλο στην ανάπτυξη τόσο του λιμανιού, όσο και της Ραφήνας.
Το βουλιαγμένο τσιμεντόπλοιο όσο περνά ο καιρός βυθίζεται ολοένα και περισσότερο στη λήθη.
Ας προσπαθήσουμε να αναπαραστήσουμε τη εποχή που έφτασε στη Ραφήνα ρυμουλκούμενο από ένα ρυμουλκό του Μάτσα.
Και εδώ μια επιζωγράφηση μιας παλιάς φωτογραφίας από τους μαθητές της Περιβαλλοντικής Ομάδας του 2ου ΤΕΕ Ραφήνας, (Σχολικό Έτος: 2006-2007)
