Το Αλώνι είναι μια επίπεδη έκταση, συνήθως κυκλική, όπου οι αγρότες αλωνίζουν τα δημητριακά τους μετά τον Θερισμό. Δηλαδή, μετά το θέρισμα των σπαρτών, ξεχωρίζουν τον καρπό από τα άχυρα. Τέτοια Αλώνια είχε πολλά ο Μαραθώνας, γιατί η παραγωγή σταριού ήταν μεγάλη στην πλούσια και εύφορη πεδιάδα του.
Ένα από τα μεγαλύτερα Αλώνια της περιοχής, ήταν των οικογενειών Αθανασίου Πέτσα και Μιχάλη Καλέμη. Σε αυτόν τον χώρο σήμερα, είναι το Γυμνάσιο, το Δημαρχείο, η Αστυνομία Μαραθώνα. Και να πώς έγινε:
Στον Μαραθώνα λειτουργούσε Ημιγυμνάσιο έως το 1928. Τότε, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, με την Εκπαιδευτική του Μεταρρύθμιση, το κατήργησε. Τα παιδιά που ήθελαν να πάνε στο Γυμνάσιο και οι γονείς τους είχαν την οικονομική ευχέρια, τα έστελναν σε Γυμνάσια της Αθήνας. Νοίκιαζαν δωμάτιο, εξασφάλιζαν την διατροφή τους, πλήρωναν για τα βιβλία τους, έδιναν και δίδακτρα στο σχολείο. Ήταν επώδυνο για παιδιά και γονείς.
Το 1946, μια ομάδα παραγόντων του Μαραθώνα, ξεκίνησαν επίμονες και επίπονες προσπάθειες για να επαναλειτουργήσει Γυμνάσιο στον Μαραθώνα. Στις ενέργειες αυτές, πρωτοστάτησε ο πρόεδρος της Κοινότητας Μαραθώνος, Γεώργιος Αναστασίου Χρυσίνας και ο Φαρμακοποιός Δημητράκης Σαράβας. Συνέβαλαν ο Χριστόφορος Ιωαννίδης, ο Σπύρος Τσάμης, ο Δημήτριος Κοροβέσης, ο Γεώργιος Παππάς, ο Τάκης Παπαστάμου, ο Δημήτριος Δημητρακόπουλος.
Την εποχή αυτή, ήταν βουλευτής ο Μιλτιάδης Μαντάς, πρώην υπουργός Βορείου Ελλάδος, καταγόμενος από το Γραμματικό και κάτοικος Μαραθώνα. Ενδιαφέρθηκε πραγματικά για το θέμα. Ο ίδιος, μαζί με τους προαναφερθέντες, έπεισαν τον τότε υπουργό Παιδείας, Δημήτριο Βουρδουμπά καταγόμενο από την Θήβα, για την αναγκαιότητα του σχολείου και υπεγράφη το σχετικό Διάταγμα για το Γυμνάσιο Μαραθώνα. Έτσι, ξεκινά πανηγυρικά την επαναλειτουργία του το Γυμνάσιο Μαραθώνα, την σχολική χρονιά 1949-1950! Μάλιστα με ένα μήνα καθυστέρηση από την έναρξη των μαθημάτων. Διευθύντρια του Γυμνασίου εκείνη την χρονιά, ήταν η κα Μαίρη Βουργουντζή, που δίδασκε μαζί με δύο ακόμη καθηγητές. Το Γυμνάσιο στεγάστηκε στο παλιό Δημαρχείο, εκεί που σήμερα είναι το Δημοτικό Θετατράκι «Βασίλης Τσάγκλος». Στον χώρο του, λειτουργεί σήμερα, το Λαογραφικό Μουσείο Μαραθώνα. Από τότε ο δρόμος ονομάστηκε «Μιλτιάδη Μαντά».
Το Γυμνάσιο Μαραθώνα λειτουργεί την πρώτη χρονιά, σαν Παράρτημα του 5ου Γυμνασίου Αρρένων Αθηνών για τα αγόρια και του 6ου Γυμνασίου Θηλαίων Αθηνών για τα κορίτσια. Από αυτά τα Γυμνάσια παίρνουν τα ενδεικτικά προαγωγής τους οι μαθητές του Μαραθώνα. Από την δεύτερη σχολική χρονιά, 1950-1951, το Γυμνάσιο Μαραθώνα λειτουργεί σαν Γυμνασιακό Παράρτημα του Γυμνασίου Χαλανδρίου.
Αρχικά το Γυμνάσιο Μαραθώνα λειτουργεί με τρεις τάξεις. Την Γ΄ εισαγωγική, δηλαδή την Πρώτη τάξη, Δ΄ δηλαδή την Δευτέρα και την Ε΄, δηλαδή την Τρίτη τάξη. Δεδομένου ότι το Γυμνάσιο άρχιζε από την Πέμπτη τάξη του Δημοτικού σχολείου κατά το παλιό εκπαιδευτικό σύστημα και νόμο του 1937. Αυτός ο νόμος καταργήθηκε το 1940, αλλά παρέμεινε ο χαρακτηρισμός των τάξεων. Η Πέμπτη τάξη του Δημοτικού, ήταν η Πρώτη τάξη Γυμνασίου. Η Έκτη τάξη Δημοτικού, ήταν η Δευτέρα Γυμνασίου. Την σχολική χρονιά 1950-1951, λειτουργεί και η Στ! Τάξη, δηλαδή ηΤετάρτη τάξη Γυμνασίου, με τα νέα στοιχεία, οπότε το σχολείο γίνεται τετρατάξιο. Κάθε χρόνο προστίθεται και μία τάξη που την παρακολουθούν οι μαθητές της προηγούμενης χρονιάς. Έτσι το Γυμνασιακό Παράρτημα Μαραθώνος αποκτά Ζ΄και Η΄τάξεις. Γίνεται εξατάξιο και π λ ή ρ ε ς!
Για να λειτουργήσει απρόσκοπτα το Γυμνάσιο, η Κοινότητα εκκενώνει μία από τις αίθουσές της και χτίζει μία αίθουσα δεξιά της εισόδου του κτιρίου, με δαπάνες της Κοινότητας, για να δεχτούν την Στ΄και Η΄τάξεις. Η Ογδόη τάξη κάνει μάθημα στην αίθουσα γυμνασικής ή πηγαίνει το απόγευμα. Το 1955 χτίζεται στον πρώτο όροφο μία ακόμη αίθουσα, όπου στεγάζεται πια η Ογδόη τάξη. Τώρα κάθε τάξη έχει την αίθουσά της!
Με ειδική εισφορά του Αναγκαστικού Αγροτικού Συνεταιρισμού «Άρτεμις», αγοράζεται το παρακείμενο οικόπεδο του Μιχάλη Δίελα και μεγαλώνει ο αύλειος χώρος του Γυμνασίου. Επίσης, για τις ανάγκες των μαθητών, ετροφοδοτείτο το σχολείο με νερό από το Κοινοτικό Υδραγωγείο, που ήταν ψηλά στην πλαγιά, πάνω από το Κολωνάκι. Το οίκημα διατηρείται μέχρι σήμερα και φαίνεται από μακριά. Τα έξοδα τα κάλυψε η Κοινότητα. Την μάντρα του σχολείου, την έχτισε ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων, με χρήματα από τις εισφορές των γονέων.
Μόνο οι Διευθυντές πληρώνονταν από το Δημόσιο Ταμείο. Ένας από τους καθηγητές ήταν διορισμένος και πληρωνόταν από την Κοινότητα Μαραθώνος. Οι άλλοι καθηγητές ήταν αδιόριστοι και τους πλήρωναν οι γονείς των μαθητών. Οι γονείς πλήρωναν και για τα βιβλία των παιδιών τους. Υπήρχαν ελλείψεις βιβλίων και δυσκολεύονταν να τα βρουν για να διαβάσουν. Τα παιδιά δανείζονταν βιβλία από τους μεγαλύτερους μαθητές και δάνειζαν τα δικά τους βιβλία, στους μικρότερούς τους.
Μετά από πολλές προσπάθειες, ενέργειες και πιέσεις, το Γυμνάσιο γίνεται Δημόσιο. Με υπουργική απόφαση, στις 2 Μαΐου 1963, αποχτά η ευρύρερη περιοχή, Δημόσιο Γυμνάσιο. Το Γυμνάσιο Μαραθώνα! Οι μαθητές σπουδάζουν δωρεάν και οι γονείς παύουν να πληρώνουν.
Για να μπουν τα παιδιά στο Γυμνάσιο, έδιναν εξετάσεις. Τα αγόρια που τελείωσαν την Έκτη Τάξη του Δημοτικού Σχολείου Μαραθώνα και πρωτοφοίτησαν στο Γυμνάσιο, την σχολική χρονιά 1949-1950, ήταν σαράντα πέντε. Γράφτηκαν στο Γυμνάσιο όλα σχεδόν τα αγόρια που τέλειωσαν την Έκτη Τάξη του Δημοτικού σχολείου, αυτή την σχολική χρονιά. Από τα σαράντα κορίτσια, του ίδιου Δημοτικού, είκοσι της ίδιας χρονιάς και είκοσι της προηγούμενης χρονιάς που δεν λειτούργησε το Γυμνάσιο, μόνο τρία γράφτηκαν στο Γυμνάσιο. Τα υπόλοιπα ακολούθησαν την Μοδιστρική τέχνη, την Κομμωτική τέχνη, άλλα βιοποριστικά επαγγέλματα, ή τις δουλειές του σπιτιού και του χωραφιού. Αυτό τους επέβαλαν οι γονείς τους και οι τότε κοινωνικές συνθήκες.
Τα αγόρια, απαραίτητα, φορούσαν στο κεφάλι τους καπέλο, το πηλίκιο. Μπροστά είχε το σήμα της Κουκουβάγιας και το μονόγραμμα του Γυμνασίου: «Γ Π Μ». Δηλαδή «Γυμνασιακό Παράρτημα Μαραθώνος». Αγόραζαν τα πηλίκια από το πολυκατάστημα του Χριστόφορου Βουλγαρέλη, εκεί που σήμερα είναι το φωτογραφείο του Μιχάλη Παπαδόπουλου. Μπορούσαν να αγοράσουν πηλίκια και από το ραφτάδικο του Τζάκου Πάικου, ο οποίος ήταν ράφτης ανδρικών κουστουμιών και είχε το φραγκοραφτάδικό του στο κτίριο του Δαυίδ, επί της Λεωφόρου Μαραθώνος, απέναντι από την Πλατεία Ηρώων, στην εκκλησία του Άι Γιάννη. Τα κορίτσια φορούσαν την μαύρη σχολική ποδιά με το κάτασπρο γιακαδάκι, που διέθετε ο Χριστόφορος Βουλγαρέλης στο μαγαζί του.
Άλλο Γυμνάσιο στην ευρύτερη περιοχή δεν υπήρχε. Το Γυμνάσιο Μαραθώνος ήταν το μοναδικό σε όλη την περιφέρεια. Τα πιο κοντικά Γυμνάσια ήταν των Σπάτων, του Κορωπίου, της Κηφισιάς. Για αυτό τον λόγο, ερχόντουσαν παιδιά από το Γραμματικό, τον Βαρνάβα, το Καπανδρίτι, τα Κιούρκα (Αφίδναι), από την Εύβοια, την Νέα Μάκρη, την Ραφήνα, το Πικέρμι. Παιδιά από μακρινές περιοχές ή και αυτά που δεν είχαν τον τρόπο να πηγαινοέρχονται από το σπίτι τους στο Γυμνάσιο, νοίκιαζαν δωμάτιο εδώ στον Μαραθώνα, για όλο τον χρόνο, μέχρι να τελειώσει η σχολική χρονιά. Ήταν δύσκολο για τα ίδια τα παιδιά και για τις οικογένειές τους.
Το 1965 το Γυμνάσιο, βάσει νόμου, γίνεται αυτοτελές με τρεις τάξεις και ακολουθεί το Λύκειο με άλλες τρεις τάξεις. Έχουμε στην Δευτεροβάθμια εκπαίδευση, τον τύπο σχολείου: Γυμνάσιο-Λύκειο. Εδώ, αυτή την χρονιά, λειτουργεί το Γυμνάσιο-Λύκειο Μαραθώνα. Εκείνη την εποχή, πρόεδρος του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων του Γυμνασίου-Λυκείου Μαραθώνα, που στεγαζόταν στο κτίριο του παλιού Δημαρχείου επί της οδού Μιλτιάδη Μαντά, είναι ο γνωστός γιατρός Ιωάννης Μανδρώζος. Επίσης είναι και πρόεδρος της Σχολικής Εφορίας του ιδίου σχολείου. Ασχολείται έντονα με τα Κοινά. Καημός του είναι να στεγαστεί το Γυμνάσιο-Λύκειο Μαραθώνα, σε ένα καινούριο κτίριο. Ψάχνει να βρει τρόπο. Ήταν συγγενής με τους αδελφούς Χρυσίνα που είχαν μεγάλη οικονομική δυνατότητα. Τους πείθει να αγοράσουν την έκταση έξι στρεμμάτων, εκεί που ήταν το μεγάλο Αλώνι στο Κολωνάκι. Οι αδελφοί Χρυσίνα αγοράζουν την έκταση και την δωρίζουν στην Κοινότητα! Έτσι, το 1973, χτίζεται το καινούριο σχολείο. Το σημερινό Γυμνάσιο! Το Δημόσιο Γυμνάσιο-Λύκειο Μαραθώνα αποχτά ιδιόκτητο οίκημα και φεύγει από το Κοινοτικό κτίριο. Μπροστά του ο ποταμός Χάραδρος είναι ξεσκέπαστος και επικίνδυνος. Τότε, φτιάχτηκε η γέφυρα και σκεπάστηκε το ποτάμι σε αυτό το σημείο, για διευκόλυνση και ασφάλεια των μαθητών.
Το 2013 το Λύκειο Μαραθώνα μεταφέρεται σε ενοικιαζόμενο κτίριο στο «έμπα» της πόλης, γιατί οι μαθητές είναι πλέον υπεράριθμοι. Σήμερα το 2017, το Γυμνάσιο λειτουργεί με υπερκαλυμμένες τις αίθουσές του και με βοηθητικές λυόμενες αίθουσες. Οι τρεις παράγοντες του Σχολείου, Καθηγητές-Μαθητές-Γονείς, μέσα από τον Σύλλογο Καθηγητών, το Δεκαπενταμελές των Μαθητών, τον Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων,συνεργάζονται αρμονικά. Δραστηριοποιούνται προς όλες τις κατευθύνσεις για την διεύρυνση των γνώσεων των παιδιών, τις καλύτερες συνθήκες διδασκαλίας των Καθηγητών, με σύγχρονα μέσα, την ανύψωση του επιπέδου της παρεχόμενης Δημόσιας Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.
Τα παλιά χρόνια ο χώρος αυτός ήταν μεγάλο Αλώνι. Οι άνθρωποι ξεχώριζαν τον καρπό από τα άχυρα, την ήρα από το σιτάρι. Κοπίαζαν, ίδρωναν, υπέφεραν κάτω από τον καφτό ήλιο του Ιούλη, για να έχει το σπιτικό τους αλεύρι όλη την επόμενη χρονιά. Για να ζυμώνουν τα ψωμιά τους, να φτιάξουν τις προπύρες, τα κουλουράκια, τις τηγανίτες, τις δίπλες, τον τραχανά, τις χυλοπίτες, τις γκόγλιες, τα χίλια καλούδια που ξέρουν να φτιάχνουν τα άξια ανθρώπινα χέρια.
Σε αυτόν τον χώρο σήμερα, είναι ένα μεγάλο Πνευματικό Αλώνι. Το Γυμνάσιο Μαραθώνα! Τα παιδιά μαζεύουν σπυρί-σπυρί τις γνώσεις. Μαθαίνουν να ξεχωρίζουν το καλό από το κακό, το έξυπνο από το πονηρό, την καλοσύνη από την μοχθηρότητα, την αγάπη από την δολιότητα. Σφυριλατούνται με σύγχρονα ιδανικά για έναν κόσμο ειρηνικό, αντάξιο της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Οι σημερινοί μαθητές, είναι οι αυριανοί επιστήμονες, οι αυριανοί δάσκαλοι, οι αυριανοί αγρότες, οι αυριανοί εργάτες. Σε αυτούς θα στηριχτεί η κοινωνία και οι επόμενες γενιές που θα έρθουν! Αυτοί θα επιδιώξουν να γίνει ο κόσμος καλύτερος!
Την πιο πάνω σύντομη, αλλά περιεκτική, ιστορία του Γυμνασίου Μαραθώνα, εκπόνησε η κα Ελένη Παπαγεωργίου και την προσφέρει ευγενικά, στον Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων Γυμνασίου Μαραθώνα.
Πληροφορίες, για την παραπάνω εργασία, πήρε από αφηγήσεις ανθρώπων που μαθήτευσαν στο παλιό κτίριο, στο Γυμνασιακό Παράρτημα Μαραθώνος και μάλιστα της πρώτης σχολικής χρονιάς 1949-1950 . Από ανθρώπους που πήγαν Γυμνάσιο στο σημερινό καινούριο κτίριο. Η βοήθεια του νυν Γυμνασιάρχη, κου Δημήτρη Σπυρόπουλου, ήταν καθοριστική, που ευγενώς προσφερθής, κατέθεσε τις δικές του εμπειρίες, τα δικά του στοιχεία, με φωτογραφίες και αντίγραφα από επίσημα κρατικά έγγραφα, με θέμα το Γυμνάσιο.
Επίσης, πήρε πληροφορίες από το βιβλίο: «Ο Μαραθώνας σε βάθος χρόνου», της κας Κυριακής Ρούσσου-Μπούσουλα, καθώς και από το βιβλίο: «Από τα Αλώνια… έως τα Καφενεία. Μια ζωή δρόμος. Πενήντα και πλέον… παραδοσιακά επαγγέλματα στον Μαραθώνα», του Στέλιου Πλακίτση και επιμέλεια της κας Ελένης Παπαγεωργίου.
Την ευχαριστούμε θερμά, για αυτή την τόσο σπουδαία προσφορά της!!!
Σχολικό Έτος 2016-2017
Πηγή: Σύλλογος Γονέων & Κηδεμόνων Γυμνασίου Μαραθώνα
- Σημαντικό όμως και το σχόλιο της Σωσώς Λέου: Η ιστορία του Γυμνάσιου Μαραθώνα. Μνήμες για όσους φοίτησαν εκεί όταν στη Ραφήνα και Νέα Μάκρη υπήρχαν μόνο Δημοτικά. Στις φωτογραφίες της ανάρτησης διακρίνονται πολλοί Ραφηνιώτες έφηβοι τότε. Οι αποφοιτήσαντες από το Μαραθώνα θα θυμηθούν πολλά!
