Το irafina.gr αναδημοσιεύει το σημερινό Κύριο Άρθρο της Real News, 15/5/2016 του ραφηνιώτη Καθηγητή Διεθνούς Πολιτικής Οικονομίας Παντελή Σκλιά για την επόμενη μέρα από το τελευταίο Eurogroup…
Το τελευταίο Eurogroup έβαλε τα θεμέλια για την διευθέτηση (;) του χρέους της Ελλάδας. Για άλλη μια φορά και σε ιδιαίτερα σύντομο χρονικό διάστημα και αυτή η κυβέρνηση με τυμπανοκρουσίες ανακοίνωσε την «έξοδο από το Μνημόνιο», την «έναρξη μια νέας εποχής» και την «απαρχή της νέας περιόδου ανάπτυξης» της χώρας. Την ίδια στιγμή όμως, η ζοφερή πραγματικότητα και οι επιπτώσεις των μέτρων που λαμβάνονται, στην πραγματική οικονομία, μάλλον αναδεικνύουν τη διαφορά ανάμεσα στη ρητορεία και την επικοινωνιακή σκοπιμότητα, αποτέλεσμα πρόσκαιρων αναγκών, από την εφαρμοσμένη οικονομική πολιτική και τη καθημερινότητα του πολίτη.
Σκοπός του σημερινού, σύντομου, άρθρου είναι η αξιολόγηση του περιεχομένου του σχεδίου, όπως αυτό διατυπώθηκε στην εν λόγω διάσκεψη.
Στη θετική πλευρά του σχεδίου μπορούν να συμπεριληφθούν τα παρακάτω:
• Η ουσιαστική έναρξη της συζήτησης για τη βιωσιμότητα του χρέους συνιστά σημαντική εξέλιξη στην πορεία διαμόρφωσης κατάλληλων συνθηκών ανάπτυξης. Ακόμη και εάν κάποιος ισχυρισθεί ότι οι εν λόγω εξαγγελίες χαρακτηρίζονται από ασάφειες, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε το γεγονός ότι είναι η πρώτη φορά που ουσιαστικά αναπτύσσονται πρωτοβουλίες με προτάσεις, οι οποίες αν και στην αρχή της διαδικασίας, φαίνεται να θέτουν χρονοδιαγράμματα και στόχους. Μένει να δούμε τη συνέχεια της διαδικασίας και τον τρόπο με τον οποίο θα ολοκληρωθεί το περιεχόμενο αυτών των πρωτοβουλιών. Άλλωστε, θα ήταν ουτοπικό να αναμένουμε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης για ένα τόσο περίπλοκο ζήτημα σε ένα και μόνον Eurogroup.
• Ο προσδιορισμός χρονοδιαγράμματος με σκοπό την ανάληψη πρωτοβουλιών και μέτρων πολιτικής στη κατεύθυνση της βιωσιμότητας του χρέους θα πρέπει να συνιστά Οδικό Χάρτη για τις ελληνικές κυβερνήσεις και πυλώνα διαμόρφωσης και υλοποίησης μιας σταθερούς οικονομικής πολιτικής. Και λέω «θα πρέπει» διότι μέχρι σήμερα έχουμε δει μεταρρυθμιστικές πρωτοβουλίες να πηγαίνουν στις ελληνικές καλένδες. Η ύπαρξη ενός πλαισίου δράσεων μπορεί και να δημιουργήσει προϋποθέσεις για την ανάδειξη ενός οικονομικού και πολιτικού υποβάθρου που είναι δυνατόν να οδηγήσει σε υπερβάσεις και , τελικά, σε απτά αποτελέσματα στο δρόμο προς τη διαμόρφωση μια βιώσιμης αναπτυξιακής πορείας.
Στην αρνητική πλευρά μπορούν να συμπεριληφθούν τα παρακάτω:
• Η συνεχιζόμενη αμφισβήτηση της αξιοπιστίας της ελληνικής κυβέρνησης να υλοποιήσει τα συμφωνηθέντα. Αμφισβήτηση, η οποία έχει τις ρίζες της από τη στιγμή έναρξης υλοποίησης των διαφορετικών προγραμμάτων που έχουν υιοθετηθεί. Η συνεχής αναβλητικότητα, οι προσπάθειες παρέκκλισης από συμφωνίες και υποχρεώσεις που είχαν αναληφθεί, έχουν οδηγήσει στην μείωση του βαθμού αξιοπιστίας της χώρας από τους διεθνείς πιστωτές μας. Και είναι αυτή ακριβώς η «κατά παρέκκλιση» ή η «a la carte» συμμετοχή μας σε δεσμευτικές συμβάσεις που οδήγησαν , ανάμεσα σε άλλα, σε μέτρα που σήμερα δημιουργούν ένα ιδιαίτερα ασφυκτικό περιβάλλον για τη κοινωνία.
• Η συνέχεια της ανασφάλειας για το οικονομικό περιβάλλον στη χώρα. Οι προϋποθέσεις που κάθε φορά τίθενται για την εκταμίευση μιας η περισσότερων δόσεων , σε συνδυασμό με τα χρονοδιαγράμματα που κάθε φορά , επίσης, τίθενται, δημιουργούν ένα δυσδιάκριτο πλαίσιο εφαρμογής μέτρων πολιτικής , γεγονός που λειτουργεί αποτρεπτικά για ενδεχόμενους επενδυτές και άλλους οικονομικούς παράγοντες. Το ερώτημα «τι θα γίνει στο μέλλον» πλανάται έντονα στις διεθνείς αγορές όταν πρόκειται για τις ευκαιρίες επενδύσεων στη χώρα.
• Η περαιτέρω περικοπή δαπανών , αποτέλεσμα της λειτουργίας του μηχανισμού έκτακτων μέτρων, χωρίς η με ιδιαίτερα περιορισμένη τη δυνατότητα παρέμβασης για τη διαμόρφωση του περιεχομένου των μέτρων αυτών, θα έχει σημαντικές κοινωνικές και πολιτικές επιπτώσεις, ιδιαίτερα μέσα από την περαιτέρω επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης. Και είναι το ενδεχόμενο αυτών των επιπτώσεων που επιδεινώνουν περαιτέρω το ήδη βεβαρημένο περιβάλλον της οικονομικής και πολιτικής ανασφάλειας.
Θα πρέπει να σημειώσω ότι είναι παραπλανητική η διαπίστωση ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση λειτουργεί με έναν παράδοξο τρόπο στην περίπτωση της Ελλάδας. Οι εκπλήξεις που ξαφνικά κάποιοι εκφράζουν ας μην είναι για κάτι που ήδη εφαρμόζεται και εξελίσσεται ως φαινόμενο διακυβέρνησης σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των κοινά και ήδη συμφωνηθέντων, νέων μηχανισμών Ευρωπαϊκής Διακυβέρνησης όπως αυτοί έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια, με αποκορύφωμα το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο (European Semester) μέσα από το οποίο τα κράτη μέλη έχουν ενταχθεί σε μια διαδικασία έντονης επιτήρησης αλλά και προληπτικών και κατασταλτικών μέτρων σε ότι αφορά στη δημοσιονομική τους επάρκεια και αποτελεσματικότητα. Το ζήτημα της πολιτικής επάρκειας και βιωσιμότητας αυτών των μηχανισμών είναι κάτι που μπορεί να συζητηθεί και να αξιολογηθεί.
Οι προκλήσεις για τη κυβέρνηση παραμένουν και, ίσως, να εντείνονται ακόμη περισσότερο, αποτέλεσμα των εξελίξεων που δρομολογούνται. Σε κάθε περίπτωση, από τις διαδικασίες που ακολουθούνται φαίνεται ότι η κυβέρνηση περνά από μια ιδιαίτερα επικίνδυνη στροφή. Λόγω όμως του υψηλού βαθμού επικινδυνότητας παραμένει πολύ πιθανό ενδεχόμενο τόσο ο εκτροχιασμός όσο και η συνειδητά εθελούσια αποχώρηση.
Το ζητούμενο, όμως, πάντα, είναι η αποτροπή του κινδύνου εκτροχιασμού για τη χώρα και όχι για την εκάστοτε κυβέρνηση. Αυτός πρέπει να είναι και ο βασικός πυλώνας διαμόρφωσης των τελικών αποφάσεων.
Παντελής Σκλιάς
Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής Οικονομίας
Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
