Η αρχαία προέλευση της Ημέρας του Αγίου Βαλεντίνου δεν έχει να κάνει διόλου με αυτό το ντελίριο αγάπης, στοργής και υπερκατανάλωσης
Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου σήμερα και από όργιο στα χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας μεταλλάχτηκε σε υπερκαταναλωτικό όργιο στο όνομα του έρωτα…
Η St. Valentine’s Day ή η Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου, εισήχθη στην Ελλάδα στις αρχές της 10ετίας του ΄80. Μέχρι τότε οι «ερωτευμένοι» δεν γιόρταζαν μονάχα στις 14 Φεβρουαρίου μα κάθε μέρα…
Ο Άγιος Βαλεντίνος δεν μνημονεύεται πουθενά στο ορθόδοξο εορτολόγιο και η Ορθόδοξη Εκκλησία ποτέ δεν τον παραδέχτηκε. Τον παραδέχτηκαν όμως τα ανθοπωλεία, οι ζαχαροπλάστες, οι πωλητές ακριβών καρτών με φθηνές ευχές, τα κοσμηματοπωλεία και γενικά οι έμποροι των συναισθημάτων και της επίπλαστης ευτυχίας…
Με λίγα λόγια η Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου είναι – υποτίθεται – γιορτή του έρωτα και του εμπορίου· τα… ερωτευμένα ζευγάρια ανταλλάσσουν δώρα για να απο-δείξουν πόσο πολύ νοιάζονται ο ένας για το άλλον.
Κόκκινα τριαντάφυλλα, σοκολάτες και παιχνίδια με συγκινητικά μηνύματα γεμίζουν τα καταστήματά και ζεσταίνουν τη χειμωνιάτικη καταχνιά.
Γιορτή του σεξ και του αλκοόλ!
Ωστόσο, η αρχαία προέλευση της Ημέρας του Αγίου Βαλεντίνου δεν έχει να κάνει διόλου με αυτό το ντελίριο αγάπης, στοργής και υπερκατανάλωσης, σύμφωνα με το ethnos.gr. Αν και η Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου συνδέεται με την παλαιοχριστιανική λατρεία του μάρτυρα αγίου Βαλεντίνου, υπάρχουν διάφορες θεωρίες για το πώς αυτός ο αρχαίος μάρτυρας έγινε σύμβολο του έρωτα. Η Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου, όπως την γνωρίζουμε σήμερα, μπορεί στην πραγματικότητα να συνδέεται με ένα βίαιο ρωμαϊκό όργιο που ονομαζόταν Lupercalia. Κάθε χρόνο, από τις 13 έως τις 15 Φεβρουαρίου, οι δρόμοι της Ρώμης ασφυκτιούσαν από την πολυκοσμία που γιόρταζε σε μια ταραχώδη και ξέφρενη εκδήλωση.
Οι άνδρες της πόλης θυσίαζαν οικόσιτα ζώα, ως μέρος μιας τελετουργίας που είχε ακοπό να εξαγνίσει την κοινωνία από τα κακά πνεύματα. Θεωρείτο ότι αυτός ο εξαγνισμός θα ενίσχυε τη γονιμότητα των γυναικών.
Μετά το τελετουργικό, τις θυσίες και το γλεντοκόπι, οι άντρες έκοβαν μακριές λωρίδες από τα δέρματα των θυσιασθέντων ζώων και έτρεχαν στους δρόμους της Ρώμης, αριστερόστροφα γύρω από τον λόφο του Παλατίνου. Οι γυναίκες ξάπλωναν στους δρόμους, απλώνοντας τα χέρια τους καθώς οι άντρες τις μαστίγωναν με τις δερμάτινες λωρίδες, με την πεποίθηση ότι αυτό θα τις βοηθούσε να συλλάβουν…
Και ήρθε ο Βαλεντίνος για να μείνει…
Τα Λουπερκάλια ήταν μια από τις παλαιότερες ρωμαϊκές γιορτές που τελούνταν κάθε χρόνο προς τιμήν του Λούπερκους, θεού της γονιμότητας στη ρωμαϊκή μυθολογία· ήταν μια βίαιη, ειδωλολατρική γιορτή με αχαλίνωτο σεξ και αμέτρητα λίτρα οινοπνεύματος. Πολύ αργότερα – τον 5ο αιώνα – ο πάπας Γελάσιος Α’ έγραψε μια καυστική κριτική για τη γιορτή της γονιμότητας, απαγορεύοντάς την αυστηρά. Ανησυχούσε ο Πάπας για την ανάμνηση των παγανιστικών εορτών στη χριστιανική – και ηθική πλέον – πόλη του και σκοπός του ήταν να καταργήσει τις εορτές εκείνες που δεν συνδέονταν ρητά με τη νέα θρησκεία.
Ο Γελάσιος αντικατέστησε τη γιορτή των Λουπερκαλίων με τη γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου. Αυτή η χριστιανική γιορτή θα τιμούσε έναν, ή πιθανώς δύο, νέους άνδρες με το όνομα Βαλεντίνος, που δολοφονήθηκαν από τους Ρωμαίους τον 3ο αιώνα, όταν αρνήθηκαν να απαρνηθούν τη χριστιανική τους πίστη. Συνδέοντας τα Λουπερκάλια με τον Βαλεντίνο, ο Γελάσιος δημιούργησε τη σύνδεση μεταξύ του παλαιοχριστιανικού μάρτυρα και των ιδεών της αγάπης, του γάμου και της γονιμότητας.
Ωστόσο, η αντίληψη ότι ο πάπας Γελάσιος αντικατέστησε τα Λουπερκάλια με τη γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου είναι μια παρανόηση, που έφτασε μέχρι τις μέρες μας. Αν και ο πάπας έθεσε εκτός νόμου την παγανιστική γιορτή, δεν υπάρχουν στοιχεία σοβαρά που να υποδηλώνουν ότι τη συνέδεσε με το μαρτύριο του Αγίου Βαλεντίνου.
Σύμφωνα με τον ιστορικό Henry Ansgar Kelly, ο συσχετισμός της γιορτής του Αγίου Βαλεντίνου με τον έρωτα και τον ρομαντισμό ήταν μια πολύ μεταγενέστερη καινοτομία, που προέκυψε στον ύστερο Μεσαίωνα.
Ρομαντικοί συγγραφείς όπως ο Geoffrey Chaucer (1340-1400) συνέδεσαν τη γιορτή με τα ιδανικά της ανιδιοτελούς αγάπης και στοργής, που τροφοδοτούνταn από μια δημοφιλή μεσαιωνική ιστορία ότι ο Άγιος Βαλεντίνος είχε μαρτυρήσει επειδή πάντρευε κρυφά από τους Ρωμαίους νεαρά χριστιανικά ζευγάρια. Ως μέρος του τελετουργικού, λέγεται ότι έκοβε κομμάτια περγαμηνής σε σχήματα καρδιάς και τις έδινε στους άνδρες ως υπενθύμιση των γαμήλιων όρκων τους και της αγάπης του Θεού. Είναι επίσης πιθανό ότι, κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο Βαλεντίνος συνδέθηκε με τον Άγιο Γκαλατίν, έναν Νορμανδό άγιο του οποίου το όνομα σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει ο «εραστής των γυναικών»…
Ένας άλλος δημοφιλής μεσαιωνικός θρύλος υποστηρίζει ότι, ενώ βρισκόταν στη φυλακή, ο Βαλεντίνος θεράπευσε την τυφλή κόρη του δεσμοφύλακά του: φέρεται να της άφησε ένα σημείωμα την ημέρα της εκτέλεσής του, που υπέγραψε ως «…ο Βαλεντίνος σου», δημιουργώντας έτσι την παράδοση να δίνονται κάρτες την Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου.
Η ελληνική εκδοχή της Γιορτής των Ερωτευμένων
Ο Άγιος Βαλεντίνος δεν μνημονεύεται πουθενά στο ορθόδοξο εορτολόγιο και, όπως ήταν φυσικό, η ορθόδοξη Εκκλησία ποτέ δεν τον παραδέχτηκε. «Ο άγιος αυτός είναι για μας ανύπαρκτος. Είναι μια μυθοπλασία δυτικής προέλευσης», δηλώνουν άνθρωποι της Εκκλησίας. Με τη σειρά της και η Καθολική Εκκλησία στην αναθεώρηση του γενικού εορτολογίου της το 1969 υποβίβασε την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου σε τοπική εορτή, επειδή δεν γνώριζε σχεδόν τίποτα για τον βίο του, παρά μόνο ότι ετάφη στη Βία Φλαμίνια της Ρώμης στις 14 Φεβρουαρίου.
Όταν, όμως, ο ξενόφερτος άγιος άρχισε να μπαίνει για τα καλά και στη ζωή των Ελλήνων και η ημέρα αυτή να καθιερώνεται και στη χώρα μας ως η ημέρα των ερωτευμένων στα τέλη της δεκαετίας του ‘70 με πρωτοβουλία των ανθοπωλών, εκπρόσωποι της Εκκλησίας πρότειναν οι Έλληνες ερωτευμένοι να τιμούν και να γιορτάζουν αγίους που υπάρχουν στο ορθόδοξο εορτολόγιο.
Το 1994, ο τότε εκπρόσωπος Τύπου της Ιεράς Συνόδου, Γιάννης Χατζηφώτης, πρότεινε να καθιερωθεί ως ημέρα των ερωτευμένων η γιορτή του Αγίου Υακίνθου, που τιμάται στις 3 Ιουλίου. Ο Υάκινθος καταγόταν από την Καισάρεια της Καπαδοκίας και υπηρετούσε ως κουβικουλάριος (θαλαμηπόλος) του ρωμαίου αυτοκράτορα Τραϊανού. Άνθρωπος εμπιστοσύνης του αυτοκράτορα, ο Υάκινθος προσηλυτίσθηκε στον Χριστιανισμό, προκαλώντας την οργή του Τραϊανού, που όταν το έμαθε διέταξε να τον φυλακίσουν χωρίς να του δίνουν καθόλου φαγητό, εκτός κι αν ήθελε να φάει ειδωλόθυτα. Σαράντα μέρες πέρασε έτσι ο Υάκινθος, χωρίς να αγγίξει τα ειδωλόθυτα. Την 41η, όμως, παρέδωσε το πνεύμα του στον Κύριο, σε ηλικία 20 ετών.
Στην καθιέρωση της 3ης Ιουλίου ως ημέρα του έρωτα και της ποίησης πρωτοστάτησε ο γνωστός τραγουδοποιός από τα Ανώγεια της Κρήτης, Λουδοβίκος των Ανωγείων, που μαζί με ανθρώπους του πνεύματος και των γραμμάτων προχώρησαν στην ανέγερση ενός ναού σε μια πανέμορφη τοποθεσία, σε υψόμετρο 1.200 μέτρων στον Ψηλορείτη. Μπροστά από το εκκλησάκι αυτό, που είναι το μοναδικό στην Ελλάδα αφιερωμένο στον Άγιο, κάθε καλοκαίρι πραγματοποιούνται εκδηλώσεις με την επωνυμία Υακίνθεια.
Το 2000 ο μακαριστός Aρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, στην προσπάθειά του να φέρει πιο κοντά τη νεολαία στην Εκκλησία, πρότεινε να εορτάζεται η γιορτή των ερωτευμένων στις 13 Φεβρουαρίου, ημέρα που η Ορθοδοξία τιμά τη μνήμη των Αποστόλων Ακύλα και Πρίσκιλλας, ενός ενάρετου ζευγαριού Ιουδαίων σκηνοποιών, που ζούσε στην Κόρινθο και ασπάστηκε τον Χριστιανισμό.
Υπάρχει και μια τρίτη πρόταση, μάλλον από αρχαιόπληκτους, να εορτάζονται ως προστάτες των ερωτευμένων στις 14 Φεβρουαρίου ο πολυμήχανος Οδυσσέας και η πιστή του Πηνελόπη.
Την γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου τιμά η Google και αφιερώνει το σημερινό της doodle σε όλους τους ερωτευμένους!
