Ο Φάμπιο Στάσι γεννήθηκε στη Ρώμη το 1962. Είναι υπεύθυνος ιταλικής λογοτεχνίας σε γνωστό εκδοτικό οίκο της Ιταλίας και ταυτόχρονα διευθύνει μια πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη της Ρώμης. Έχει γράψει δεκατρία μυθιστορήματα, διηγήματα, δοκίμια, αλλά και βιβλία για παιδιά.
Το 2013 γνώρισε μεγάλη επιτυχία χάρη στο μυθιστόρημά του Ο τελευταίος χορός του Σαρλό, το οποίο μεταφράστηκε σε 19 χώρες, ενώ στην Ιταλία τιμήθηκε με έξι βραβεία, μεταξύ των οποίων και το Premio Selezione Campiello.
Το 2016 κέρδισε το βραβείο Scerbanenco για το καλύτερο νουάρ μυθιστόρημα της χρονιάς με το βιβλίο του Η χαμένη αναγνώστρια, που αγαπήθηκε πολύ και από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό, όπως και τα επόμενα βιβλία της σειράς με πρωταγωνιστή τον βιβλιοθεραπευτή Βίντσε Κόρσο, Κάθε σύμπτωση έχει ψυχή, Σκοτώνω όποιον θέλω, καθώς και το Μαστρο-Τζεπέτο.
Τα βιβλία του κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Ίκαρος, σε μετάφραση της Δήμητρας Δότση. Η παρουσίαση στην Αθήνα του νέου του βιβλίου, Νυχτερινό στη Γαλλία, μας έδωσε την ευκαιρία για μια συνέντευξη εκ του σύνεγγυς μαζί του.
Ποιες είναι οι εντυπώσεις σας από την επίσκεψή σας στην Αθήνα;
Είμαι πραγματικά κατενθουσιασμένος. Νιώθω σαν στο σπίτι μου. Μοιάζει πάρα πολύ με τη Σικελία και γενικά με τον ιταλικό νότο. Το τοπίο είναι ήδη οικείο και μου αρέσουν πάρα πολύ οι άνθρωποι, έχουμε πολλές ομοιότητες.
Πώς σας ήρθε η ιδέα για το Νυχτερινό στη Γαλλία και το ταξίδι της εσωτερικής αναζήτησης του ήρωα;
Εδώ και πάρα πολλά χρόνια είχα στον νου μου να γράψω μια νουβέλα των εκατό σελίδων, κάτι μεταξύ διηγήματος και μυθιστορήματος. Αν μιλούσαμε για αθλητισμό, θα ήταν ο αγώνας των εκατό μέτρων. Εγώ, λοιπόν, ήθελα να τρέξω έναν αγώνα εκατό μέτρων. Προπονήθηκα για σαράντα χρόνια για να μπορέσω να το κάνω. Κάθε πρόταση και κάθε κεφάλαιο πρέπει να αιτιολογείται, τίποτα δεν πρέπει να είναι περιττό. Δούλεψα πάρα πολύ πάνω στη γλώσσα, την αποστράγγισα, προσπαθώντας να της προσδώσω μία μουσικότητα η οποία θα ήταν ουσιαστική. Έπρεπε π.χ. να περιγράψω την ακτή της Λιγυρίας βάζοντας έναν κανόνα στον εαυτό μου, να χρησιμοποιήσω μόνο τρία επίθετα. Μου πήρε μία εβδομάδα για να τα βρω. Είμαι ιδιαίτερα ευχαριστημένος από τη μεταφράστριά μου, τη Δήμητρα Δότση, γιατί είναι πιο δύσκολο να μεταφραστεί ένα μικρό βιβλίο, παρά ένα πολυσέλιδο μυθιστόρημα.
Πώς καταφέρατε να περιγράψετε με τόση ακρίβεια και παραστατικότητα τις τοποθεσίες στο βιβλίο παρά τον περιορισμό αυτόν, που είχατε θέσει στον εαυτό σας;
Ανακάλυψα ότι μου αρέσει πάρα πολύ να γράφω για ταξίδια, θα μου άρεσε πάρα πολύ να γράψω τώρα για το ταξίδι μου εδώ στην Αθήνα. Το ενδιαφέρον είναι πώς βλέπει κανείς, μέσα από ποιους «φακούς». Οι «φακοί» ενός συγγραφέα είναι τα βιβλία που έχει διαβάσει, η μνήμη του, η οικογένειά του, αυτό που αποκαλώ εγώ με έναν όρο «γεωγραφία του αίματος».
Συνολικά το έργο σας μοιάζει πολύ προσωπικό. Σε ποιον βαθμό αντικατοπτρίζει τον εαυτό σας;
Είναι ένα προσωπικό βιβλίο. Είναι το βιβλίο όπου ο πρωταγωνιστής ευθυγραμμίζεται μ’ εμένα. Υπάρχει όλη αυτή η ανησυχία, που έχω βιώσει και εγώ προσωπικά τα τελευταία χρόνια, όπως όλοι μας, από την πανδημία και μετά, και η επιθυμία μας να το ξεπεράσουμε. Να ξαναβρούμε έναν πατέρα που δεν υπάρχει. Πιστεύω ότι όλοι μας είμαστε ορφανοί. Εγώ είμαι ορφανός από έναν κόσμο που έχει χαθεί πλέον, τον 20ό αιώνα, τη μεγάλη ποίηση του 20ού αιώνα. Στην Ελλάδα και την Ιταλία ο 20ός αιώνας μάς χάρισε τους πιο μεγάλους ποιητές, τον Ουγκαρέτι, τον Ρίτσο, τον Καβάφη. Στον 21ο αιώνα που ζούμε, ουδείς εξ ημών, πιστεύω, είναι σε θέση να αναφέρει έστω το όνομα ενός ποιητή, κάτι έχει συμβεί. Ο πρωταγωνιστής μας βιώνει και αυτό το πράγμα, αυτόν τον αποπροσανατολισμό, και ξεκινάει ένα ταξίδι προσπαθώντας να ανακαλύψει τις ρίζες του. Είμαστε όλοι αποπροσανατολισμένοι, έχουμε χάσει τα σημεία αναφοράς που είχαν κάποτε οι γονείς μας. Εγώ, ως παιδάκι, είχα ως σημεία αναφοράς τους αγαπημένους μου συγγραφείς. Σήμερα είναι πολύ πιο δύσκολο, είναι σαν ο πολικός αστέρας να έχει ξεθωριάσει, ταξιδεύουμε χωρίς πυξίδα. Αυτό ακριβώς το ταξίδι θέλησα να βάλω μέσα σε αυτές τις εκατό σελίδες.
Στο βιβλίο σας είναι εμφανής η παρότρυνση να προλάβουμε τον χρόνο και να διορθώσουμε τις σχέσεις μας. Ποια είναι η δική σας σχέση με τον χρόνο; Θα θέλατε να προλάβετε να διορθώσετε κι εσείς κάποιον δεσμό σας;
Αυτό που είπατε, το «να προλάβουμε», είναι μία πανέμορφη έκφραση. Κατά κάποιον τρόπο υπάρχει αυτό που λέτε μέσα σε αυτή την έρευνα, την αναζήτηση, η οποία είναι μια έρευνα λογοτεχνική. Υπάρχουν ενδείξεις και σαφείς λογοτεχνικές αναφορές, υπάρχουν στίχοι από ποιητές, υπάρχουν βιβλία, υπάρχουν σημάδια όπως αυτά που άφηνε ο Κοντορεβιθούλης για να μη χάσει τον δρόμο του, αλλά η έρευνα είναι ουσιαστικά μία αναζήτηση της αλήθειας. Η σχέση λογοτεχνίας-αλήθειας είναι μία ξεχωριστή σχέση. Η λογοτεχνία θέτει επί τάπητος τις αλήθειες. Δεν είναι στο πλευρό της αλήθειας, αλλά θέτει ένα ερώτημα: Τι έχει γίνει πραγματικά μέχρι τώρα; Είναι ένα ερώτημα που έχει να κάνει με τη ζωή όλων μας. Αυτό το βιβλίο και το αμέσως προηγούμενό του, το Μαστρο-Τζεπέτο,με βοήθησαν να προσεγγίσω αυτό που λέμε αλήθεια, να βρεθώ αντιμέτωπος με αυτήν.
Πιστεύετε ότι υπάρχει ένα νόημα που περνάει το βιβλίο σας ή είναι ανοιχτό το πώς το αντιλαμβάνεται ο καθένας;
Η ιδέα που έχω εγώ για τη λογοτεχνία και τα βιβλία είναι ότι μπορούν να ενώσουν τους ανθρώπους. Μιλάμε για μια κοινότητα ανθρώπων που πραγματικά νοιάζονται γι’ αυτά που γίνονται γύρω τους, προσπαθώντας να βρουν έναν τρόπο, ώστε να συνεχίσουν να ελπίζουν σε έναν κόσμο χωρίς ελπίδες.
Στο Νυχτερινό στη Γαλλία, ένα βιβλίο είναι η αφορμή για το ταξίδι αναζήτησης του Βίντσε Κόρσο…
Ένα βιβλίο είναι πάντα ένας καθρέφτης. Κοιτάμε στα μάτια τον ήρωα και ο κάθε αναγνώστης βλέποντάς τον βρίσκει σε αυτόν κάποια κομμάτια του εαυτού του, μία κίνηση, μία κουβέντα, μία χειρονομία. Εμείς οι άνθρωποι είμαστε γεμάτοι αντιφάσεις. Εγώ προσωπικά έχω μεγάλη σύγχυση μέσα μου. Ο δημοσιογράφος της παρουσίασης εδώ στο ινστιτούτο [σσ. Κώστας Μοστράτος] μου έκανε την εξής παρατήρηση: «Ενώ εσύ μιλάς συνεχώς για φως, τα βιβλία σου είναι γεμάτα σκοτάδι». Εγώ πιστεύω ότι η ζωή είναι ένα χαρμάνι, υπάρχει θλίψη μέσα στη χαρά και υπάρχει χαρά μέσα στη θλίψη. Αυτή είναι και η «μουσική» που θα ’θελα να ακούγεται στα έργα μου, μία μουσική συγχρόνως εύθυμη αλλά και λυπητερή, όπως ακριβώς είναι και οι ζωές όλων των ανθρώπων.
Η λέξη «Νυχτερινό» στον τίτλο του βιβλίου επιλέχθηκε συνειδητά, ώστε να δείξει την αναζήτηση στο σκοτάδι του ήρωα;
Ναι, έτσι ακριβώς. Είναι ένας χορός σκιών και φωτός.
Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια και ποιο μήνυμα θα θέλατε να απευθύνετε στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό;
Θα ήθελα να ευχαριστήσω τους Έλληνες αναγνώστες για την αγάπη που με έκαναν να νιώσω εδώ στην Αθήνα, αλλά και στη Θεσσαλονίκη. Είναι μία αγάπη συμμετοχική, συλλογική. Είμαστε όλοι κατά κάποιον τρόπο αδέρφια στην ίδια πατρίδα. Όσον αφορά τα μελλοντικά μου σχέδια, επιτέλους θα κυκλοφορήσει στην Ιταλία ένα βιβλίο ακόμα πιο ρεαλιστικό, που πραγματεύεται ιστορίες και μνήμες της οικογένειάς μου – τις ρίζες μου, ουσιαστικά. Αυτό είναι το προσεχές έργο μου και, μετά το ταξίδι μου εδώ στην Αθήνα, μου έχει γεννηθεί η επιθυμία να γράψω γι’ αυτό, οπότε έχετε κάτι να περιμένετε…
Χρήστος Ιωάννου – diastixo.gr
Νυχτερινό στη Γαλλία
Fabio Stassi
μετάφραση: Δήμητρα Δότση
Ίκαρος
136 σελ.
ISBN 978-960-572-716-1
Τιμή €15,50
