Την Παρασκευή έγινε διαθέσιμη η νέα ταινία «Da 5 Bloods» του οσκαρικού πλέον Σπάικ Λι, η οποία προοριζόταν να κάνει πρεμιέρα στις Κάννες, όπου θα ήταν πρόεδρος της επιτροπής ο ίδιος, αλλά αναβλήθηκε λόγω πανδημίας και έτσι οι θεατές έχουν την ευκαιρία να την παρακολουθήσουν από την πλατφόρμα του Netflix.
Το σαββατόβραδο, λοιπόν, κάθισα αναπαυτικά, πάτησα το play και για τα επόμενα 155 λεπτά άφησα τον δημιουργό να με πάει ένα ταξίδι στο Βιετνάμ με τέσσερις ηλικιωμένους άντρες μέσω μιας διήγησης αποτελούμενης από πολιτική κριτική, περιπέτεια δράσης, χιούμορ, κυνήγι θησαυρού, μάθημα αφροαμερικάνικης Ιστορίας σε ένα μπλέξιμο μυθοπλασίας και αληθινών γεγονότων.
Υπόθεση
Τέσσερις Αφροαμερικάνοι βετεράνοι του πολέμου του Βιετνάμ, μαζί με τον γιο του ενός, επιστρέφουν μετά από χρόνια στον τόπο όπου πολέμησαν με σκοπό την ανεύρεση δύο «θησαυρών», ενός μεταφορικού, της σωρού του αρχηγού της διμοιρίας τους Νόρμαν και πνευματικού αδερφού τους ώστε να μπορέσει να ταφεί στην πατρίδα του και ενός κυριολεκτικού θησαυρού, αυτού με τον χρυσό που είχαν βρει και θάψει τότε με σκοπό να γυρίσουν να τον ξεθάψουν αργότερα για να μπορέσουν επιτέλους να κλείσουν τις εκκρεμότητες του παρελθόντος. Όπως τους είχε τονίσει ο Νόρμαν εκείνη την στιγμή: «Να κατασχέσουμε αυτόν τον χρυσό σαν να πρόκειται να κατασχέσουν το χλιδάτο σας αμάξι. Θα κατασχέσουμε αυτόν τον χρυσό για χάρη κάθε μαύρου στρατιώτη. Για κάθε αδέρφι που έφεραν σκλάβο από τη μητέρα Αφρική στη Βιρτζίνια το 1619. Θα δώσουμε τον χρυσό στους δικούς μας. Με πιάνετε;».
Το καστ
Στους βασικούς ρόλους των στρατιωτών βετεράνων οι Τσάντγουικ Μπόσμαν («Black Panther»), Πολ Γουόλτερ Χάουζερ, Ντελρόι Λίντο, Κλαρ Πίτερς, Νορμ Λιούις, Τζόναθαν Μέιτζορς και ακόμη, ο Ζαν Ρενό και η Μελανί Τιερί.
Ο Ντελρόι Λίντο που υποδύεται τον Πολ, τον εκκεντρικό της παρέας με τους περισσότερους «εφιάλτες» και «δαίμονες» από το παρελθόν κερδίζει τις εντυπώσεις με αποκορύφωμα προς το τέλος να ερμηνεύει ένα εξαιρετικό μονόλογο, κοιτώντας κατάματα την κάμερα, ικανό ίσως να του δώσει μια υποψηφιότητα για όσκαρ, αν η ταινία συμπεριληφθεί στις υποψήφιες.
Ενδιαφέρον, επίσης, είναι το γεγονός ότι ο σκηνοθέτης επιλέγει στις σκηνές των flashbacks του πολέμου, οπού αλλάζει η εικόνα σαν να είναι από φιλμ, οι ηθοποιοί να υποδύονται τους νεότερους εαυτούς όπως ακριβώς είναι τώρα, ίσως για να δείξει ότι δεν έχουν αλλάξει ή ότι ο πόλεμος τους έχει στιγματίσει και δεν τον έχουν ξεπεράσει όσα χρόνια και αν έχουν περάσει και αν θα καταφέρουν ποτέ να τον αφήσουν πίσω τους.
«Μαύροι Αμερικανοί στρατιώτες για ποιόν πολεμάτε;»
Το έργο δεν είναι αφιερωμένο μόνο στον πόλεμο του Βιετνάμ αλλά στις γενικότερες αδικίες που βίωσε και βιώνει ο αφροαμερικάνικος πληθυσμός ακόμα στην Αμερική. Από την συμμετοχή τους στον εμφύλιο πόλεμο, στους δύο παγκόσμιους πολέμους, στο Βιετνάμ, ενώ ταυτόχρονα ο ρατσισμός κυριαρχεί στην χώρα τους και ο μόνος ουσιαστικός πόλεμος που δίνουν είναι ενάντια στην ίδια τους την χώρα, στον ίδιο τους τον τόπο.
Χαρακτηριστικά αναφέρεται στην ταινία ότι την στιγμή που ο «μαύρος» πληθυσμός στην Αμερική αποτελούσε το 11%, στο Βιετνάμ αποτελούσε το 32% των στρατιωτών που πολεμούσαν εκεί χωρίς να έχουν την επιλογή της άρνησης σε αντίθεση με τον «λευκό» πληθυσμό όπου συνέχιζε να σπουδάζει στα κολέγια κατά την διάρκεια του πολέμου.
Στην αρχή της ταινίας και κατά την διάρκεια της προβάλλονται πλάνα από αρχειακό υλικό από ομιλίες μεγάλων προσωπικοτήτων όπως ο Μάλκομ Χ, ο Μοχάμεντ Αλί, η Άντζελα Ντέιβις και ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ που θίγουν τα ζητήματα της κοινωνικής αδικίας της χώρας και ταυτόχρονα δείχνουν την αντίθεση τους στον πόλεμο που κήρυξε η χώρα και διεξάγεται στο Βιετνάμ καθώς, ενώ αφροαμερικάνοι στρατιώτες οδηγούνται στον πόλεμο, την ίδια στιγμή η κυβέρνηση στέλνει 600.000 στρατιώτες της για να αντιμετωπίσουν τις πορείες και τις διαδηλώσεις για την ισότητα ανεξαρτήτου χρώματος του δέρματος. Παράλληλα, αρχειακό υλικό χρησιμοποιείται για να δείξει τα αίσχη και τις κτηνωδίες που έγιναν κατά την διάρκεια του πολέμου σε άμαχο πληθυσμό από γυναίκες μέχρι και παιδιά.
Black Lives Matter
Η ταινία είναι άκρως επίκαιρη με τα γεγονότα που διαδραματίζονται για άλλη μια φορά στην Αμερική, μετά την δολοφονία του Τζορτ Φλόιντ από αστυνομικό και παρότι είχε γυριστεί πριν καιρό, η στιγμή της κυκλοφορίας πέτυχε ακριβώς το κατάλληλο timing ώστε να θίξει τα ίδια θέματα που ταλανίζουν ακόμα τον αφροαμερικάνικο πληθυσμό και τους αγώνες που έχουν δώσει στο παρελθόν και συνεχίζουν μέχρι σήμερα με το κίνημα «Black Lives Matter». Υπάρχουν αρκετά στιγμιότυπα όπου οι πρωταγωνιστές υψώνουν την γροθιά τους ως συμβολική κίνηση και ένδειξη του αγώνα που δίνουν και στο πόστερ της ταινίας η ίδια γροθιά έχει αντικαταστήσει το πρόσωπο του στρατιώτη όπου ακριβώς από πάνω υπάρχει το σύνθημα «ο αγώνας μας δεν είναι στο Βιετνάμ». Επιπλέον, σε μια από τις τελευταίες σκηνές της ταινίας μας ενημερώνει για μια δωρεά στο συγκεκριμένο κίνημα και μας δείχνει τον κόσμο να φωνάζει το σύνθημα «black lives matter» με υψωμένες τις γροθιές τους.
Κινηματογραφικές αναφορές και ατάκες που ξεχώρισαν
Ο Σπάικ Λι δήλωσε ότι για να δημιουργήσει την ταινία επηρεάστηκε κυρίως από τις ταινίες «Apocalypse Now» του Φράνσις Φορντ Κόπολα (η αφίσα της εμφανίζεται σε ένα πλάνο της ταινίας) και «The treasure of Sierra Madre» που πρωταγωνιστεί ο Χ. Μπόγκαρντ ενώ υπάρχουν και άλλες πολλές αναφορές σε κινηματογραφικά έργα του παρελθόντος.
«Μην αφήσεις κανένα να χρησιμοποιήσει την οργή μας εναντίον μας. Εμείς ελέγχουμε την οργή μας»
«Ο πόλεμος αφορά τα χρήματα. Τα χρήματα αφορούν τον πόλεμο»
«Αν έχεις ζήσει πόλεμο, καταλαβαίνεις ότι δεν τελειώνει ποτέ»
Συμπέρασμα
Πρόκειται για μια ταινία που αξίζει να την παρακολουθήσει κανείς, έχει όλα τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν το σινεμά του Σπάικ Λι από κριτική ματιά, ιστορία, χιούμορ κ.α. ενώ εννοείται πως περιλαμβάνει το κλασσικό κινούμενο πλάνο που υπογράφει όλα τα έργα του (the dolly shot). Η μίξη ιστορίας και μυθοπλασίας μαζί με την αλλαγή στους χρόνους από το παρόν, στο παρελθόν, στις ιστορικές αναφορές δίνει στην ταινία πολυδιάστατο χαρακτήρα που δεν μπορεί να χαρακτηριστεί μόνο ως διδακτικό φιλμ αλλά και ως μια ανεξάρτητη περιπέτεια δράσης. Έτσι κάποιος μπορεί επιλέξει ως τι θα την δει και τι θα αφήσει να περάσει στην συνείδηση του, προσωπικά επέλεξε να δω την πολύπλευρη ματιά της και να επαναληφθεί η άποψη ότι δυστυχώς κάποια πράγματα δεν έχουν αλλάξει καθόλου.
Όπως έχει δηλώσει ο ίδιος ο Σπάικ Λι, η Αμερική είναι μια χώρα που έχει χτιστεί πάνω στην δουλεία και στους πολέμους. Και ο πόλεμος δεν τελειώνει ποτέ.
Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για τον χρόνο που αφιερώσατε μέχρι εδώ.
Μέχρι την επόμενη φορά αφήστε τις σκέψεις να γίνουν λέξεις και τούμπαλιν.
Υ.Γ. Σας προτείνω να παρακολουθήσετε και άλλες δύο ταινίες του Σπάικ Λι, «Do The Right Thing» και «BlacKkKlansman»
Χρήστος Ιωάννου
