Ιδέες για ανάπτυξη του Λόγου στο σπίτι
Πώς ανταποκρίνεστε ως γονείς στις προσπάθειες του παιδιού σας είναι ένα πολύ σημαντικό στοιχείο σε όλη αυτή τη διαδικασία. Τα παιδιά μαθαίνουν καλύτερα όταν ενθαρρύνονται να προσπαθήσουν και επιβραβευτούν όταν τα καταφέρουν. Όταν, ως γονιός, ΑΠΟΔΕΧΕΣΤΕ την προσπάθεια του παιδιού να μιλήσει, το παιδί θέλει να συνεχίσει να προσπαθεί. Για να βελτιωθεί το παιδί, χρειάζεται να μιλάει!
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό, τα παιδιά που δυσκολεύονται με την ανάπτυξη του λόγου τους να βιώνουν θετικές εμπειρίες κατά τη διάρκεια της μάθησης και της ανάπτυξής τους. Αυτές οι ιδέες μπορούν να σας βοηθήσουν να ανταποκριθείτε με θετικό τρόπο στις προσπάθειες του παιδιού σας. Αυτή η προσέγγιση μπορεί να ενθαρρύνει τη μάθηση, να αναπτύξει την αυτοπεποίθηση και να κάνει όλη αυτή τη διαδικασία διασκεδαστική!
1. Να είστε ενεργητικοί ακροατές
Να είστε σίγουροι ότι το παιδί σας ξέρει ότι το ακούτε. Δείξτε του το ειλικρινές σας ενδιαφέρον. Κατεβείτε στο οπτικό επίπεδο του παιδιού σας και κοιτάξτε το την ώρα που σας μιλάει. Ακούστε τον τόνο της φωνής του παιδιού. Παρατηρείστε τις εκφράσεις του προσώπου του και τη γλώσσα του σώματός του. Όλα αυτά θα δώσουν στοιχεία για να καταλάβετε το μήνυμα που θέλει να μεταφέρει το παιδί σας. Δείξτε στο παιδί σας ότι αυτό το μήνυμα είναι σημαντικό για εσάς. Κάθε γονιός έχει στιγμές που δεν μπορεί να είναι ενεργητικός ακροατής. Σε αυτές τις καταστάσεις, δείξτε το ενδιαφέρον σας στο παιδί και εξηγήστε ότι δεν μπορείτε να μιλήσετε εκείνη την ώρα. Αν είναι δυνατό, πείτε στο παιδί σας ότι θα μιλήσετε σε λίγο. Να είστε συνεπείς, όμως, σε αυτή την υπόσχεση!
2. Αφήστε το παιδί να μιλήσει χωρίς διακοπές
Επειδή η εκμάθηση της γλώσσας για ένα παιδί είναι μία πολύπλοκη διαδικασία, μπορεί αν τους πάρει αρκετό χρόνο να βάλουν τις σκέψεις τους σε λέξεις. Αν το παιδί σας νιώθει ότι πρέπει να βιαστεί, μπορεί οι προσπάθειές του να αποτύχουν, έχοντας σαν αποτέλεσμα μία αρνητική εμπειρία. Προσπαθήστε να θέσετε οικογενειακούς κανόνες σχετικά με την εναλλαγή σειράς κατά τη διάρκεια ενός διαλόγου. Δώστε χρόνο στο παιδί όταν είναι η σειρά του και μην επιτραπεί καμία διακοπή από κανένα μέλος της οικογένειας – ιδιαίτερα από τα μεγαλύτερα αδερφάκια που έχουν ήδη αναπτύξει το λόγο τους.
3. Επιβραβεύστε τις προσπάθειες του παιδιού
Επιβραβεύστε τις προσπάθειες του παιδιού να μιλήσει ακόμα και αν δεν καταλαβαίνετε όλα όσα λέει. Δείξτε και εκφράστε την αποδοχή σας. Μερικούς από τους τρόπους που μπορείτε να το κάνετε αυτό:
– Σωματικοί – χαμογελάτε, αγκαλιάζετε, φιλάτε, αγγίζετε
– Λεκτικοί – «ωραία προσπάθεια!», «Μου άρεσε αυτό που είπες!»,
«Τι ωραία λέξη χρησιμοποίησες»
-Φυσική συνέπεια – κατάλληλη αντίδρασης στην προσπάθεια του παιδιού, π.χ.
ΠΑΙΔΙ: «Λο»
ΓΟΝΙΟΣ: «Θέλεις νερό;»
Αν δεν είστε σίγουροι, μπορείτε να πείτε: «Θέλεις νερό ή χυμό;» κρατώντας τα στα χέρια για να μπορέσει να δείξει κιόλας.
4. Αν δεν κατανοείτε το παιδί σας, βοηθήστε το να επικοινωνήσει καλύτερα:
– Χαμογελάστε, μη μουτρώσετε. Αν μουτρώσετε, μπορεί να δώσετε στο παιδί την εντύπωση ότι είσαστε λυπημένοι ή θυμωμένοι.
– Αναγνωρίστε τις προσπάθειες του παιδιού να μιλήσει, αλλά και τις περιπτώσεις που μπορεί να θυμώσει αν δεν το καταλαβαίνουν. Μπορείτε να πείτε, «Το καταλαβαίνω ότι προσπαθείς να μου πεις κάτι. Κάποιες φορές, ξέρω, είναι δύσκολο».
– Προσπαθήστε να καταλάβετε έστω και μία λέξη από αυτά που λέει το παιδί σας. Χρησιμοποιείστε αυτή τη λέξη για να του ζητήσετε να προσπαθήσει πάλι: «Πες μου για το σκυλάκι».
– Αν δυσκολεύεστε και πάλι να το καταλάβετε, ζητήστε από το παιδί να σας δείξει για τι πράγμα μιλάει.
Χρησιμοποιείστε κλειστές ερωτήσεις (όπου το παιδί μπορεί να απαντήσει με ΝΑΙ/ΟΧΙ) ή ακόμα καλύτερα χρησιμοποιήστε τις επιλογές «Θέλεις το αυτοκίνητο ή το βιβλίο;»
5. Δώστε στο παιδί σας αρκετό χρόνο να ανταποκριθεί
Τα παιδιά με δυσκολίες στο λόγο, συνήθως χρειάζονται παραπάνω χρόνο να επεξεργαστούν αυτό που τους λέτε.
Καλό θα ήταν, να μην υποθέσετε ότι το παιδί σας θα ανταποκριθεί αμέσως μόλις εσείς τελειώσετε να μιλάτε. Αν δεν μπορεί να ανταποκριθεί, επαναλάβετε. Το παιδί μπορεί να χρειάζεται να το ακούσει πάλι έτσι ώστε να το κατανοήσει πλήρως. Η υπομονή από τη δική σας πλευρά είναι σημαντικό στοιχείο σε αυτή τη διαδικασία, έτσι ώστε να περιμένετε και να το επαναλάβετε αν χρειαστεί. Αυτός ο τρόπος όμως θα βελτιώσει την καθημερινή επικοινωνία με το παιδί σας.
6. Όταν το παιδί σας εκφράζει μία λάθος λέξη ή μία λάθος φωνούλα, χρησιμοποιήστε ανατροφοδότηση
ΠΑΙΔΙ: «Κοίτα, το [ταπέλο] του μπαμπά!»
ΓΟΝΙΟΣ #1: «Όχι [ταπέλο]. Δεν είναι σωστό. Πες [Καπέλο].» – ΔΙΟΡΘΩΝΕΙ
ΓΟΝΙΟΣ #2: «Ναι, το [Καπέλο] του μπαμπά. – ΑΝΑΤΡΟΦΟΔΟΤΕΙ
Η ανατροφοδότηση, όπως χρησιμοποιείται εδώ, σημαίνει ότι δίνουμε εμείς τη σωστή χρήση της λέξης ή του ήχου.
Ουσιαστικά δίνουμε τη δυνατότητα στο παιδί να ακούσει το σωστό τρόπο παραγωγής. Δεν είναι απαραίτητο να ζητήσετε από το παιδί να επαναλάβει ότι είπατε. Χρησιμοποιώντας εμφατικό τρόπο έκφρασης, και επαναλαμβάνοντας αυτό τον τρόπο συνεχώς, το παιδί κάποια στιγμή θα επαναλάβει το σωστό τρόπο έκφρασης χωρίς να του ζητηθεί. Αυτό σας βοηθάει να μη χρειαστεί να «διορθώσετε» το παιδί μια που σε κανένα δε του αρέσει να τον διορθώνουν! Το παιδί σας χρειάζεται να συνδυάσει την ανάπτυξη του λόγου με θετικές εμπειρίες. Ο γονιός #2 είχε τη σωστή ιδέα. Προσπαθήστε να χρησιμοποιήσετε ανατροφοδότηση με το παιδί σας. Πιθανά να ευχαριστηθείτε με τα αποτελέσματα!
7. Αποθαρρύνετε τη χρήση «κακών» λέξεων ενθαρρύνοντας άλλους τρόπους έκφρασης
Όλα τα παιδιά που αναπτύσσουν την ομιλία και το λόγο τους θα περάσουν φάσεις όπου θα χρησιμοποιήσουν τις «κακές» λέξεις. Τα μικρά παιδιά δεν γνωρίζουν τι μπορεί να σημαίνουν αυτές οι λέξεις. Αλλά, ξέρουν ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να σοκάρουν τους άλλους ανθρώπους και να τραβήξουν την προσοχή τους! Αν και θέλετε να ενθαρρύνετε το παιδί σας να μιλήσει, θέλετε επίσης να μειώσετε και τη χρήση των ακατάλληλων λέξεων. Πώς;
Πιθανά ο καλύτερος τρόπος είναι να μην δείξετε ξαφνιασμένοι όταν τις ακούσετε. Αυτό περιμένει το παιδί! Απλά πείτε στο παιδί στο παιδί σας ότι δεν θέλετε να ακούτε αυτές τις λέξεις.
Μπορεί κάποια παιδιά να έχουν μάθει να χρησιμοποιούν μία «κακή» λέξη για να δείξουν το θυμό τους, τη δυσκολία του ή την απογοήτευσή του. Είναι σημαντικό να καταλάβει το παιδί ότι το συναισθάνεστε. Μετά εκπαιδεύστε το πώς να εκφράζει τα συναισθήματά του. Μπορεί να θελήσει να χτυπήσει ένα μαξιλάρι αν είναι θυμωμένο ή να πει κατάλληλες λέξεις όπως «όχι» , «δε θέλω», «λυπημένος». Έτσι αποδέχεστε το συναίσθημα του παιδιού σας αλλά και τις προσπάθειες έκφρασής τους. Αντικαθιστάτε τις αρνητικές λέξεις με θετικές.
8. Να ξέρετε τι να περιμένετε από το παιδί σας
Βοηθήστε το παιδί σας να επικοινωνήσει μέσα στα πλαίσια του επιπέδου της ανάπτυξής του. Πάρτε ξεκάθαρες και συγκεκριμένες πληροφορίες από ένα Λογοθεραπευτή σχετικά με το τι να περιμένετε από το παιδί την συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Όταν γνωρίζετε τι να περιμένετε δεν έχετε αυξημένες απαιτήσεις από το παιδί και μειώνεται το άγχος και η αγωνία και από τις δύο πλευρές.
Μπορείτε να έχετε ιδιαίτερα σημαντικά επιρροή στην ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας του παιδιού σας. Θέλει χρόνο, υπομονή, κατανόηση και λίγη προσπάθεια από εσάς! Τα αποτελέσματα του κόπου σας όμως θα είναι ενθαρρυντικά – τόσο για εσάς όσο και για το παιδί σας!
9. Μειώστε την πίεση που ασκείται στο παιδί
Ασκώντας υπερβολική πίεση στο παιδί να μιλήσει μπορεί να δημιουργήσει μία απογοητευτική – αρνητική εμπειρία και στους δυο σας. Προσπαθήστε να κάνετε την ομιλία διασκέδαση!
– Μειώστε την ποσότητα δραστηριοτήτων που έχετε βάλει να κάνετε παράλληλα. Το παιδί σας μπορεί να δυσκολεύεται να παίζει με τα αυτοκινητάκια του και να σχολιάζει παράλληλα. Η τηλεόραση ή/και το ραδιόφωνο μπορεί να προκαλούν μεγάλη διάσπαση.
– Αποφύγετε να ζητάτε από το παιδί σας να «δείξει» μπροστά σε άλλους τι έχει καταφέρει. Πολλοί ενήλικες δεν νιώθουν άνετα να μιλάνε μπροστά σε άλλους. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και στα παιδιά, κυρίως τα παιδιά που δυσκολεύονται. Αν θέλετε να δείξετε στον παππού πόσο καλά μετράει ο Γιωργάκης, μετρήστε μαζί με το Γιωργάκη. Κάντε την εμπειρία διασκεδαστική για όλους.
Τι να θυμάμαι:
Ανατροφοδότηση – πληροφορίες πάνω στις σωστή ή στη λανθασμένη χρήση της ομιλίας επιτρέπει στο ομιλητή να διορθώσει τα λάθη του
Γλωσσική Διαταραχή – οποιαδήποτε δυσκολία που αφορά στην κατανόηση ή στην έκφραση του λόγου
Ενθάρρυνση – επιβράβευση θετικής συμπεριφοράς ( όχι με αντικείμενα)
Πηγή: Diann D. Grimm, Communication Skill Buildres, Inc (1988)
Μετάφραση – προσαρμογή:
Κίκα Γιαξόγλου, BSc Λογοπεδικός, MEd Austim Children
Επιστημονική Υπεύθυνη Ινστιτούτου Επικοινωνίας & Ανάπτυξης Παιδιού
24ο χλμ Λ. Μαραθώνος, Διασταύρωση Ραφήνας
www.logos-erga.gr
email: [email protected]
τηλ: 2294304643, 6944310900
