Αποφάσισα να δρομολογήσω την παρούσα επιστολή μου, σε απάντηση του σχετικού μηνύματος σας, προς όλες τις μονάδες εκπαίδευσης, δημόσιες και ιδιωτικές.
Είναι αξιοθαύμαστο αλλά και ταυτόχρονα αξιοπερίεργο, το ότι συνοψίζετε το μήνυμα και τον συμβολισμό της επανάστασης του 1821 μέσα στις πρώτες δύο και μισή γραμμές.
Μετά τις πρώτες αυτές γραμμές, παρατηρώ μία εκτενή αναφορά στους δασκάλους, τα σχολεία, τις βιβλιοθήκες και γενικά την διάθεση για μάθηση των νέων παιδιών της υπόδουλης Ελλάδας.
Εξ όσων γνωρίζω η Ελλάδα, όπως σήμερα την γνωρίζουμε γεωγραφικά, ήταν υπόδουλη και ο πληθυσμός της δεν είχε δικαιώματα. Η μόνη περιοχή που ήταν πάντα ελεύθερη και αυτοδιοικούμενη, με την έννοια ότι η Πύλη είχε τους προεστούς ανά περιοχή, οι οποίοι και κυβερνούσαν ήταν η Πελοπόννησος ! ! ! ! Και το άξιο λόγου είναι πως η επανάσταση ξεκίνησε από μία «ελεύθερη» περιοχή ! ! ! !
Επειδή εκτενώς αναφέρεστε στα σχολεία στην Ελλάδα, πριν την επανάσταση της 25ης Μαρτίου, σας παραθέτω ένα μικρό απόσπασμα ! ! !
Η κατάσταση των σχολείων αμέσως μετά την Άλωση-μαρτυρίες
15ος αιώνας
Στις πρώτες δεκαετίες μετά την Άλωση συναντάμε δυο -τρία σχολεία ενώ μερικοί από τους τελευταίους λόγιου που απέμειναν στην Τουρκοκρατούμενη ανατολή είχαν κάποια διδακτική δράση. Οι λύσεις αναζητήθηκαν στην επιστράτευση των ελάχιστων μορφωμένων εκείνης της περιόδου, που προέρχονταν από τις τάξεις των κληρικών και των μοναχών. Ο Γεώργιος Σχολάριος ιδρύει την Πατριαρχική Σχολή τον ίδιο χρόνο της ανόδου του στον Πατριαρχικό θρόνο. (1454)Επρόκειτο για μια σχολή με υποτυπώδη οργάνωση, ισχνούς οικονομικούς πόρους και περιορισμένη ακτινοβολία. Παράλληλα λειτουργούν και τα λεγόμενα ‘’κοινά σχολεία’’ (scholae triviales)-τα στοιχειώδη εκπαιδευτήρια της πρωτοβάθμιας παιδείας στους νάρθηκες των εκκλησιών ή σε ένα κελί των μονών. Η κατάσταση της εκπαίδευσης στις επαρχίες της Οθωμανικής αυτοκρατορίας στο β μισό του 15ου αιώνα κινείτο σε μηδαμινά επίπεδα. Στα Ιωάννινα η Σχολή των Δεσπότων μετατρέπεται σε κατοικία των χριστιανών μετά την παράδοση της πόλης στους Τούρκους. Γενικά η πρώιμη περίοδος της Τουρκοκρατίας χαρακτηρίζεται από την παντελή έλλειψη κοσμικών, επίσημων διδακτηρίων.
16ος αιώνας
Από την πρώτη δεκαετία του 16ου αιώνα οι σπουδαγμένοι στη Χριστιανική Δύση ιερώμενοι και κοσμικοί αρχίζουν να επανδρώνουν πολλά από τα οργανωμένα ή και τα υποτυπώδη εκπαιδευτήρια της ελληνικής Ανατολής. Από αυτούς προέκυψαν οι πρώτες διευρύνσεις του εκπαιδευτικού προγράμματος των ελληνικών σχολείων, τα οποία αρχίζουν να αποβλέπουν στην κάλυψη και άλλων αναγκών πλην των εκκλησιαστικών.
Η Σύνοδος του 1593
Ιερεμίας Β΄ Τρανός. Συγκάλεσε σύνοδο στην Κωνσταντινούπολη το 1593 η οποία αποφάσισε οι ορθόδοξοι μητροπολίτες να ιδρύουν σχολεία.
Ο Πατριάρχης Ιερεμίας Β΄ Τρανός συγκαλεί σύνοδο τον Φεβρουάριο του 1593 και μεταξύ άλλων αποφασίζεται οι ορθόδοξοι μητροπολίτες που ήταν στην δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου να ιδρύσουν σχολεία. Από την εποχή αυτή γενικεύεται η ίδρυση σχολείων και διαχέεται η παιδεία έξω από τα όρια της αρχιεπισκοπής Κωνσταντινούπολης. Στην σύνοδο ήταν παρόντες ο Μελέτιος Πηγάς Πατριάρχης Αντιοχείας που εξέφραζε και τη γνώμη των Ιωακείμ Αντιοχείας και Σωφρονίου Ιεροσολύμων.
Η απόφαση αυτή, η οποία όριζε συγκεκριμένα, «έκαστον επίσκοπο εν τη αυτού παροικία φροντίδα και δαπάνη την δυναμένη ποιείν, ώστε τα Θεία και Ιερά γράμματα δύνανται διδάσκεσθαι βοηθείν δεν κατά δύναμιν τοις εθέλουσι διδάσκειν και τοις μαθείν προαιρουμένοις εάν των επιτηδείων χρείαν έχωσι», δεν είχε άμεσα και θεαματικά αποτελέσματα ωστόσο η σημασία της έγκειται στο ότι η ηγεσία της Εκκλησίας αναλάμβανε επίσημα την εποπτεία της εκπαίδευσης των υπόδουλων Ελλήνων και από τότε άρχιζε η συστηματική προσπάθεια για την ανάπτυξη της παιδείας. Βέβαια ο κανόνας αναφερόταν στα ιερά γράμματα αορίστως και όχι στην ίδρυση σχολείων. Όπως επισημαίνει η ιστορικός Αφροδίτη Αθανασοπούλου,η απόφαση αυτή εντάσσεται στο πλαίσιο όπου «οι εκκλησιαστικοί φορείς που εκπροσωπούν το κίνημα του Θρησκευτικού Ουμανισμού στην καθ’ ημάς Ανατολή αποσκοπούν βασικά στην εκλαΐκευση της θεολογικής γνώσης, ώστε ο λόγος του Θεού να γίνει καταληπτός από το λαό».
Η κατάσταση των σχολείων
Στα τέλη του 16ου αιώνα ο Μαρτίνος Κρούσιος μας πληροφορεί έχοντας πληροφορίες από τους Ζυγοαμαλάδες, πως σε κάθε πόλη και στα νησιά του Αιγαίου, Πάτμο, Σάμο, Μήλο, Κω και αλλού, λειτουργούσε σχολείο αγοριών προσαρτημένο στην εκκλησία, χωρίς τάξεις. Τα ελληνικά σχολεία έτσι πολλαπλασιάζονται καθώς όπως πληροφορούμαστε στην Κωνσταντινούπολη τα μη τουρκικά σχολεία ήταν πάνω από τριάντα.
17ος αιώνας
Η κατάσταση βελτιώνεται τον 17ο αιώνα ώστε κάποιες πόλεις να προβάλλονται για το επίπεδό τους όπως η Αθήνα. Από τα τέλη αυτού του αιώνα σημειώνεται μια ολοένα και μεγαλύτερη ανάμειξη των συντεχνιών στη διοίκηση των σχολείων.
18ος αιώνας
Ο Α. Πολυζωίδης σημειώνει ότι από το 1730 και εφεξής άρχεται αύξησις τις επαισθητή και κρείττων κατάστασις της ελληνικής παιδείας. Την περίοδο αυτήν η πλειονότητα των πρωτοβουλιών για την ίδρυση σχολείων οφειλόταν σε ιδιώτες και εν μέρει σε μονές, όχι στην Εκκλησία, η οποία περιοριζόταν στην έγκριση των σχετικών πρωτοβουλιών εφόσον τα παρεχόμενα εκπαιδευτικά προγράμματα δεν αντιτίθετο στην επίσημη εκκλησιαστική ιδεολογία. Υπολογίζεται ότι κατά τη δεκαετία του 1780 λειτουργούσαν στον ελληνικό χώρο τριάντα πέντε περίπου οργανωμένα σχολεία. Παράλληλα σημειώνεται διαφοροποίηση στο περιεχόμενο και τη μεθοδολογία της παρεχόμενης εκπαίδευσης.
Επίσης αναφέρεστε στον Κοραή . . . .και σε επόμενη παράγραφο υμνείτε του δημοτικιστές. Σας παραθέτω μία περίληψη για τον Αδαμάντιο Κοραή, ο οποίος και ήταν υπέρ της καθαρεύουσας με κάποιες προϋποθέσεις . . .
Ο Αδαμάντιος Κοραής (Σμύρνη, 27 Απριλίου 1748 – Παρίσι, 6 Απριλίου 1833), ήταν Έλληνας φιλόλογος με βαθιά γνώση του ελληνικού πολιτισμού. Ο Κοραής είναι ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του νεοελληνικού διαφωτισμού και μνημονεύεται, ανάμεσα σε άλλα, ως πρωτοπόρος στην έκδοση έργων αρχαίας ελληνικής γραμματείας, αλλά και για τις γλωσσικές του απόψεις στην υποστήριξη της καθαρεύουσας, σε μια μετριοπαθή όμως μορφή της με σκοπό την εκκαθάριση των πλείστων ξένων λέξεων που υπήρχαν στη γλώσσα του λαού.
Επίσης αυτό που δεν μπορώ να καταλάβω στο μήνυμα σας, είναι πως η δεκαετία του 60 και το σύνθημα «ψωμί – παιδεία – ελευθερία» κολλάει, ας μου επιτραπεί η φράση, στην επέτειο της επανάστασης του 1821. Το Πολυτεχνείο δήλωνε την κατάφορη απέχθεια και αηδία του Ελληνικού λαού απέναντι στη χούντα των Συνταγματαρχών . . . ενώ η επανάσταση δήλωνε την κατάφορη απέχθεια και αηδία του ελληνικού λαού απέναντι στον κατακτητή.
Αν αντί του Πολυτεχνείου . . . γινόταν μία αναφορά στην αντίσταση του 1941-1944 θα ήταν πιο εύστοχη.
Για να μην σας κουράσω πηγαίνω κατευθείαν στην τελευταία φράση του μηνύματος, αυτή που την έχετε και με bold γράμματα.
Μία κοινωνία κύριε υπουργέ . . . αν δεν διδαχτεί την ιστορία και τη γλώσσα της , δεν έχει παρελθόν επομένως δεν έχει και μέλλον. Άρα αντί για κούφιες υποσχέσεις, αντί για ιδεοληψίες, αντί για αφορισμούς σκόπιμο θα ήταν η Ελληνική Παιδεία . . . να παράσχει στα παιδιά μας, πραγματική Ελληνική Παιδεία και όχι κομματική.
Γιάννης Παναγιωτακόπουλος
Πολιτευτής – Ενεργός Πολίτης – Έλληνας
