Την ανάγκη η υγεία να αντιμετωπιστεί ως ένα διακομματικό πεδίο και πρωτίστως ως επένδυση και όχι ως δαπάνη, ώστε να μπορέσουμε να καλύψουμε τις ανεκπλήρωτες ανάγκες μεγάλου τμήματος πληθυσμού- που μετά από πολλές κρίσεις έχουν γίνει καταστροφικές- τόνισε ο κ. Ιωάννης Υφαντόπουλος, Πρόεδρος του Ι.Π.Ο.Κ.Ε. και Καθηγητής Οικονομικών της Υγείας του Ε.Κ.Π.Α, παρουσιάζοντας την Πέμπτη 11 Μαΐου, μελέτη του Ινστιτούτου, με τίτλο «Ο αντίκτυπος της υπο-επένδυσης στο Φάρμακο & τις Υπηρεσίες Υγείας».
Η μελέτη του Ι.Π.Ο.Κ.Ε. – του Ινστιτούτου Πολιτικών Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών- καταδεικνύει τις επιπτώσεις της υποχρηματοδότησης στον τομέα της υγείας και του Φαρμάκου στους δείκτες υγείας και στην ποιότητα ζωής των Ελλήνων, ενώ το συμπέρασμα που προκύπτει εμφατικά, είναι ότι «η επένδυση στην Υγεία αποτελεί το κλειδί για την πρόσβαση των ασθενών σε ποιοτική και αποδοτική υγειονομική περίθαλψη».
Μία μελέτη με πολύ χρήσιμα ευρήματα τα οποία δημιουργούν ωστόσο έντονο προβληματισμό, καθώς όπως προκύπτει, σε πολλές χώρες υπάρχουν μεγάλες ανισότητες αφού οι φτωχοί πληρώνουν περισσότερα από την τσέπη τους χωρίς να έχουν όμως την ανάλογη ποιότητα ζωής. Και αυτό, διότι μεταξύ άλλων αργούν να έχουν πρόσβαση σε προγράμματα πρόληψης και προαγωγής υγείας, δεν έχουν την ενημέρωση και φροντίδα που χρειάζονται, επισκέπτονται πολύ αργά το νοσοκομείο και βιώνουν τελικά σοβαρές ανισότητες.
Και ακόμη σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, που καίτοι αύξησε τις δαπάνες υγείας της στο 6,5%, εν τούτοις οι πολίτες της δεν απολαμβάνουν ποιότητα ζωής. Ένα άλλο εύρημα επίσης της μελέτης, είναι ότι όσα χρόνια κέρδισε ο Έλληνας σε προσδόκιμο επιβίωσης, τα έχασε μέσα σε ένα χρόνο, με τον ερχομό της πανδημίας του SARS CoV-2.
Να σημειωθεί ότι οι Έλληνες καταγράφουν υψηλότερο προσδόκιμο επιβίωσης από το μέσο όρο των χωρών της ΕΕ.
Ο κ. Υφαντόπουλος επεσήμανε ότι τα πορίσματα της μελέτης είναι χρήσιμα για το Στρατηγικό Προγραμματισμό και την επιστημονική τεκμηρίωση των μεταρρυθμίσεων στον τομέα της υγείας που σχεδιάζουν τα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα.
Πάντως είναι γεγονός ότι η Ελλάδα βρίσκεται πολύ χαμηλά από πλευράς ικανοποίησης των πολιτών της όσον αφορά στο σύστημα υγείας, οι φτωχοί πληρώνουν περισσότερα, ενώ η δεκαετής οικονομική κρίση και η πανδημία, δημιούργησε εκρηκτικό κοκτέιλ αναφορικά με τις δαπάνες υγείας. Η σοβαρή υγειονομική κρίση προκάλεσε και απορρόφησε όπως είναι λογικό αύξηση των δαπανών υγείας σε όλο τον κόσμο, στην Ελλάδα ωστόσο η ιδιωτική δαπάνη υγείας εξακολουθεί να είναι πολύ αυξημένη.
Η έλλειψη υγειονομικών, η επόμενη πρόκληση για το ΕΣΥ
Παρών στην ενημέρωση, ήταν και ο ΓΓ Υπηρεσιών Υγείας του υπ. Υγείας Γιάννης Κωτσιόπουλος, ο οποίος υπογράμμισε, ότι οι παρεμβάσεις στο σύστημα υγείας πρέπει να είναι μακροχρόνιες, ενώ το ζητούμενο είναι ποιες πολιτικές θα χαράξουμε στρατηγικά, προκειμένου να μειώσουμε τις ιδιωτικές δαπάνες υγείας. Επεσήμανε δε, ότι η δημόσια δαπάνη για την υγεία είναι χαμηλή.
Σε άλλο σημείο της παρέμβασής του, υπογράμμισε ότι η μεγαλύτερη πρόκληση και ρίσκο για το σύστημα υγείας τα επόμενα χρόνια, είναι το ανθρώπινο δυναμικό που θα αποχωρήσει από το ΕΣΥ λόγω συνταξιοδότησης. Αναφέρθηκε ακόμη και στην κόπωση όλων των υγειονομικών, σημειώνοντας πώς θα πρέπει να βρεθεί τρόπος να αντιμετωπιστούν τα ζητήματα αυτά, με ενίσχυση της χρηματοδότησης και σχετικό mentoring από τους παλιούς γιατρούς στους νεότερους. Γενικότερα θα πρέπει να γίνει καλύτερη διαχείριση των πόρων υγείας, πρόσθεσε.
Ο κ. Κωτσιόπουλος αναφέρθηκε ακόμη στις συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, χωρίς αυτό να σημαίνει ιδιωτικοποίηση του ΕΣΥ, αλλά και στην ανάγκη να εκπονηθεί ένας Υγειονομικός Χάρτης για τους ασθενείς.
Η υποχρηματοδότηση της Ελλάδας
Ας δούμε παρακάτω τα ευρήματα της μελέτης:
H υποχρηματοδότηση του δημόσιου συστήματος υγείας στη χώρα μας σε σχέση με τις άλλες χώρες της Νότιας Ευρώπης και του Μέσου Όρου των 27 χωρών της Ευρώπης (ΕΕ-27) έχει επιφέρει σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία και στην ποιότητα ζωής των Ελλήνων, σύμφωνα με νέα μελέτη του Ι.Π.Ο.Κ.Ε.
Η έρευνα βασίζεται σε συνδυασμό χρονολογικών σειρών, που καλύπτουν την περίοδο 60 χρόνων (από το 1960 μέχρι το 2021), και διακρατικών δεδομένων των Ευρωπαϊκών χωρών. Το σύνολο του δείγματος των χωρών της Ευρώπης είναι 322.724 άτομα και της Ελλάδας 16.621 άτομα.
Στην ανάλυσή του ο καθηγητής ανάφερε ότι «Η δεκαετής οικονομική κρίση, τα 3 μνημόνια και στη συνέχεια η επιδημιολογική κρίση του COVID-19, επηρέασε σημαντικά την υποχρηματοδότηση του Συστήματος Υγείας στην Ελλάδα. Όσον αφορά το σκέλος της χρηματοδότησης, η Ελλάδα παρουσίασε σημαντικές αποκλείσεις από το μέσο όρο των ΕΕ-27. Οι αποκλείσεις αυτές ανέρχονται σε δύο ποσοστιαίες μονάδες στο σύνολο των δαπανών υγείας σε ποσοστό του ΑΕΠ, και σε τρείς ποσοστιαίες μονάδες στις δημόσιες δαπάνες υγείας. Η Ελλάδα αποτελεί τη μοναδική χώρα των ΕΕ-27 με τις μεγαλύτερες υποχρηματοδοτήσεις του συστήματος υγείας.
Ενδεικτικά, αναφέρονται οι ακόλουθες μειώσεις / αποκλίσεις από τον Μ.Ο. των ΕΕ-27:
1) Για το σύνολο των δαπανών υγείας κατά κεφαλή: μείωση στην Ελλάδα κατά 22.8% έναντι αύξησης στο Μ.Ο. ΕΕ-27 κατά 16,7%.
2) Δημόσιες δαπάνες κατά κεφαλή: μείωση στην Ελλάδα κατά 32,5% έναντι αύξησης στο Μ.Ο των ΕΕ-27 κατά 15,3%.
3) Σύνολο των φαρμακευτικών δαπανών κατά κεφαλή: μείωση στην Ελλάδα κατά 26,2% έναντι αύξησης στο Μ.Ο. των ΕΕ-27 κατά 3,6%.
4) Δημόσιες φαρμακευτικές δαπάνες κατά κεφαλή: μείωση στην Ελλάδα κατά 51,8%, σε σχέση με αντίστοιχη μείωση στο Μ.Ο. των ΕΕ-27 μόνο κατά 6,7%.
Από την ανάλυση προκύπτει σημαντική υποχρηματοδότηση του δημόσιου τομέα της υγείας στην Ελλάδα σε σύγκριση με τις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όσον αφορά το μείγμα των Δημόσιων / Ιδιωτικών δαπανών υγείας για φάρμακο παρατηρείται, επίσης, μια σημαντική συρρίκνωση της δημόσιας δαπάνης στην Ελλάδα από 78,1% το 2009 στο 51% το 2019. Οι αντίστοιχες εκτιμήσεις για το Μ.Ο των Ε.Ε-27 ήταν από 65,9% το 2009 στο 59,3% το 2019.
Καταστροφικές δαπάνες
Εξετάζοντας διαχρονικά το πρότυπο χρηματοδότησης των δαπανών υγείας στην Ελλάδα παρατηρούμε μια σημαντική συρρίκνωση των δημοσίων δαπανών υγείας με αντίστοιχη αύξηση των ιδιωτικών δαπανών. Η μετακύλιση αυτή της δαπάνης από το δημόσιο τομέα στις τσέπες των Ελλήνων πολιτών έφερε ένα επιπλέον βάρος στα Ελληνικά Νοικοκυριά δημιουργώντας σημαντικές καταστροφικές δαπάνες.
Οι παραπάνω μειώσεις των δημοσίων δαπανών επηρέασαν αναπόφευκτα την πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας αυξάνοντας τις ανικανοποίητες ανάγκες για υγειονομική περίθαλψη. Η Ελλάδα καταγράφεται ως μια από τις χώρες της ΕΕ-27 με τη μεγαλύτερη αύξηση στις ανικανοποίητες υγειονομικές ανάγκες.
Η αύξηση αποδίδεται στην υποεπένδυση του δημόσιου τομέα στην υγεία. Συγκρίνοντας τις ανικανοποίητες ανάγκες σε συνδυασμό με τις δημόσιες δαπάνες υγείας στις 27 χώρες της ΕΕ, η Ελλάδα κατατάσσεται στην ομάδα των ανατολικών χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Βουλγαρία, Ρουμανία, Ουγγαρία) με τις χαμηλότερες δαπάνες υγείας και τις υψηλότερες ανικανοποίητες ανάγκες.
Οι Έλληνες ανικανοποίητοι όσον αφορά την υγεία τους
Εξετάζοντας την ικανοποίηση των Ευρωπαίων πολιτών από το σύστημα υγείας προέκυψε ότι οι Έλληνες δηλώνουν τη χαμηλότερη ικανοποίηση. Το 45% των Ελλήνων δηλώνουν ικανοποίηση από το σύστημα υγείας έναντι του 96,5% των Ελβετών, το 94% των Δανών, και το 91% των Ισπανών.
Από περαιτέρω μελέτη των δεδομένων προέκυψε ότι η επένδυση στην υγεία αυξάνει σημαντικά την ευημερία των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Ελλήνων».
Η παρουσίαση της μελέτης έγινε υπό την αιγίδα της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας (Π.Ε.Φ.) και χαιρετισμό απεύθυνε ο Πρόεδρος της Ένωσης και Συνδιευθύνων Σύμβουλος της ΕΛ.ΠΕΝ., κ. Θεόδωρος Τρύφων.
Πάνω από 500 εκατ. χαμένες επενδύσεις στο φάρμακο
Από την πλευρά του ο κ. Τρύφων επεσήμανε ότι κάθε ευρώ που δαπανάται για την υγεία, θα πρέπει να έχει ανταποδοτικότητα στην οικονομία και την κοινωνία. Σημείωσε, ότι εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, χάθηκαν περίπου 500 εκατ. ευρώ, που σημαίνει ότι υπάρχει κενό σε μία σειρά φαρμάκων, το οποίο αρχίζει ωστόσο να καλύπτεται τα τελευταία τρία χρόνια.
Σημείωσε πώς θα πρέπει να δοθούν μεγαλύτερα κονδύλια για το φάρμακο από το Ταμείο Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης, ενώ επανέλαβε πώς θα πρέπει να δημιουργηθεί στη χώρα μας Ταμείο Καινοτομίας, για τις νέες καινοτόμες θεραπείες.
Δεσμεύθηκε ότι κανένας ασθενής δεν θα έχει πρόβλημα ελλείψεων φαρμάκων σε κάποιες κατηγορίες φαρμάκων, τους επόμενους 18 μήνες. αναφερόμενος στη νέα αναθεωρημένη φαρμακευτική νομοθεσία της Κομισιόν, υπογράμμισε ότι λέμε Ναι στα κίνητρα, αλλά όχι στην κατάχρηση.
Άλλα σημεία που έθεσε ο κ. Τρύφων είναι:
• Η σύσταση των επιτροπών HTA και Διαπραγμάτευσης είχε οπωσδήποτε θετικό αντίκτυπο στον έλεγχο του κόστους και τον εξορθολογισμό της αποζημίωσης. Συγκεκριμένα, μέχρι πρόσφατα η Ελλάδα ήταν η μόνη χώρα της ΕΕ που δεν είχε τέτοιους μηχανισμούς ελέγχου των δαπανών. Ωστόσο, η ανάπτυξη των επιτροπών HTA και Διαπραγματεύσεων σε ένα πλήρως ανεξάρτητο όργανο HTA εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση.
• Το Clawback παραμένει η σημαντικότερη πρόκληση για τη δημόσια φαρμακευτική περίθαλψη, τόσο λόγω του ύψους του που είναι μοναδικό στην ΕΕ όσο και της μεθόδου κατανομής του, όπου η υπέρβαση λόγω του κόστους των νέων φαρμάκων. Επιμερίστηκε σε όλα τα φάρμακα ανεξάρτητα από την συμβολή τους στην αύξηση της δαπάνης. Αυτή η στρέβλωση, σε συνδυασμό με τις πιέσεις στις τιμές δημιούργησαν ένα ασφυκτικό περιβάλλον ειδικά για γενόσημα και οικονομικά προσιτά προϊόντα.
• Μετά από μια σειρά μεταρρυθμίσεων σχετικά με την κατανομή clawback, ο πρόσφατος (2022) διαχωρισμός του συνολικού προϋπολογισμού σε δύο διακεκριμένους υποπροϋπολογισμούς, έναν για τα φάρμακα υψηλού κόστους και έναν για τα προϊόντα λιανικής που παρέχονται από τα κοινοτικά φαρμακεία, ο καθένας με το δικό της clawback, καθιστά δικαιότερο το σύστημα των υποχρεωτικών επιστροφών.
• Το πρόγραμμα RRF για την υγεία εισήγαγε τη ρήτρα συνυπευθυνότητας, σύμφωνα με την οποία εάν το clawback υπερβαίνει ένα ορισμένο επίπεδο, τότε παρεμβαίνει το κράτος ενισχύοντας το budget. Αυτό έχει μεγάλη σημασία καθώς αναμένεται να δώσει περαιτέρω κίνητρα στην κυβέρνηση να εντείνει την προσπάθειά της να μειώσει/ελέγχει το συνολικό clawback.
Υγειονομικός χάρτης για τους ασθενείς
Τις θέσεις των ασθενών σε σχέση με τα συμπεράσματα της μελέτης, ανέλυσε ο κ. Αναστάσιος Σαμουηλίδης, Νομικός Σύμβουλος & Υπεύθυνος Δημοσίων Υποθέσεων της Ένωσης Ασθενών Ελλάδος, ο οποίος υπογράμμισε ότι για τις πολιτικές των ασθενών, χρειάζονται χρήματα, αλλά στοχευμένα, προκειμένου να πιάσουν τόπο.
Απαιτείται ορθολογική κατανομή των πόρων, ενώ δυστυχώς σε πολλές περιπτώσεις ο ασθενής πληρώνει από την τσέπη του την κάλυψη των φαρμακευτικών αναγκών του. Σε κάθε περίπτωση, οι ασθενείς θα πρέπει να αποτελούν ισότιμους εταίρους στην χάραξη πολιτικών υγείας, ενώ απαιτείται άμεσα υγειονομικός Χάρτης για τους ασθενείς, πρόσθεσε.
Εκ μέρους του τομεάρχη Υγείας του ΣΥΡΙΖΑ –ΠΣ Ανδρέα Ξανθού, παρέστη η κυρία Πέλα Σουλτάτου, PhD, Διδάσκουσα Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ & Σχολής Δημόσιας Υγείας ΠΑΔΑ. Η κυρία Σουλτάτου επεσήμανε ότι θα πρέπει να δημιουργηθεί Παρατηρητήριο Κοινωνικών Ανισοτήτων, ενώ όταν μιλάμε για υγεία, θα πρέπει πάντα να έχουμε κατά νου και το κομμάτι της ποιότητας.
cnn.gr
