Την Παρασκευή 20 Οκτωβρίου 2017 είχαμε τη χαρά να επισκεφτούμε τον Αρχαιολογικό Χώρο του Ασκηταριού της Ραφήνας.
Στην δραστηριότητα συμμετείχαν μαθητές που παρακολουθούν το μάθημα επιλογής της Α” Λυκείου «Γεωλογία-Διαχείριση Φυσικών Πόρων».
Σκοπός της δραστηριότητας ήταν η γνωριμία με έναν ιδιαίτερα σημαντικό αρχαιολογικό χώρο, καθώς καιμε το τόσο ιδιαίτερο φυσικό περιβάλλον του Ασκηταριού.
Πολιτισμός και Φύση.
Ανθρώπων έργα, δεμένα αρμονικά με τα πολύτιμα δώρα της Φύσης.
Στο Ασκηταριό μας ξενάγησε η αρχαιολόγος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής, κ. Καλλιόπη Φωτιάδη.
Ο χώρος του Ασκηταριού δεν είναι ένας «εύκολος» αρχαιολογικός χώρος».
Οι μαθητές θα πρέπει να μπορέσουν να φανταστούν πώς θα ήταν αυτός ο χώρος.
Με τις κατόψεις στο χέρι οι μαθητές μυήθηκαν για λίγο στον μαγικό κόσμο του Ασκηταριού.
Η Πρωτοελλαδική Ακρόπολη του Ασκηταριού ήρθε στο φως με τις ανασκαφές του μεγάλου αρχαιολόγο Δημήτρη Ρήγα Θεοχάρη κατά τα έτη 1953-1955.
Σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα ανακαλύφθηκε ένας σπουδαίος οικισμός που άκμασε στα χρόνια της εποχής του Χαλκού.
Μια ανασκαφή που ποτέ δεν ολοκληρώθηκε.
Η μετάθεση του αρχαιολόγου στη Θεσσαλία ανέκοψε το ανασκαφικό έργο του Ασκηταριού.
Ο χώρος δεν έχει ανασκαφεί ούτε σε ποσοστό 15%.
Το μυστήριο συνεχίζει να καλύπτει την Πρωτοελλαδική Ακρόπολη του Ασκηταριού.
Εδώ στην παρακάτω φωτογραφία βλέπουμε τον αρχαιολόγο με το προσωπικό της ανασκαφής σε μια φωτογραφία που τράβηξε ο φωτογράφος Νικόλαος Τομπάζης τον Νοέμβριο του 1954.
Η φωτογραφία μας δόθηκε από το Φωτογραφικό Αρχείο του Μουσείου Μπενάκη.
Σταθήκαμε για λίγο στην ίδια θεση που τραβήχτηκε η φωτογραφία.
Νιώσαμε για λίγο σαν να είμαστε εμείς στη θέση του αρχαιολόγου και των εργατών.
Είχαμε τη χαρά να έχουμε μαζί μας την κ. Μαρία Αγγελή, ανιψιά του Δημήτρη Θεοχάρη, εκπαιδευτικό του σχολείου μας και πρώην διευθύντρια του 1ου ΓΕΛ Ραφήνας.
Αυτές ήταν όλες πολύ όμορφες στιγμές.
Δεν είναι εύκολο να καταλάβεις τι είναι όλα αυτά που βλέπει κανείς στο Ασκηταριό.
Πιο πολύ νιώθεις παρά καταλαβαίνεις.
Ελπίζεις, όμως, κάποια στιγμή να συνεχιστεί η ανασκαφή και να μπορέσει να ολοκληρωθεί το έργο του Δημήτρη Θεοχάρη.
Ας θυμηθούμε κάποια αποσπάσματα από όσα κατέγραψε ο αρχαιολόγος στα Πρακτικά της Ελληνικής Αρχαιολογικής Εταιρείας:
ΑΣΚΗΤΑΡΙΟ
ΠΡΩΤΟΕΛΛΑΔΙΚΗ ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ ΠΑΡΑ ΤΗΝ ΡΑΦΗΝΑΝ
«Δύο χιλιόμετρα νοτιώτερον της Ραφήνας, αριστερά της οδού προς την αλυκήν του Αγίου Σπυρίδωνος –τας αρχαίας Αραφηνίδας Αλάς– και την Λούτσαν, κατά το δεξιόν γραφικωτάτου ορμίσκου, προβάλλει εντός της θαλάσσης η υψηλή χερσονηοειδής άκρα του Ασκηταριού.
Το όνομα έλαβεν η θέσις από λαξευτού σπηλαίου (αρχαίου τάφου;) πλησίον της θαλάσσης, κατά το δεξιόν κέρας του όρμου, όπερ μοναχός τις της Μονής Πεντέλης μετέτρεψεν εις ασκητήριον (ασκηταριό). Το τοπωνύμιο αποδίδεται εξίσου εις τον όρμον και το ακρωτήριον, ακούονται δε ενίοτε και τα «Καλόγερος» ή «Αετός», διά το τελευταίον [….].
[….] Η ανασκαφή του Πρωτοελλαδικού συνοικισμού του Ασκηταριού δεν συνεπληρώθη, ώστε η διατύπωσις γενικωτέρων συμπερασμάτων είναι και ανέφικτος και πρόωρος. Δυνάμεθα όμως να σημειώσωμεν τον πλούτον των κεραμεικών λειψάνων και την σημασίαν των αρχιτεκτονικών και να εκφράσωμεν την ελπίδα, ότι εκ της ολοκληρώσεως της αποκαλύψεως της ακροπόλεως θα προωθηθούν σημαντικώς αι γνώσεις μας περί του πολιτισμού της περιόδου ταύτης εν Αττική.
Η ακρόπολις του Ασκηταριού, η μόνη ανασκαφείσα εν τη Στερεά, παρέχει σαφή εικόνα της μορφής, την οποίαν θα είχε κατά τους πρώιμους εκείνους χρόνους και αυτή η Ακρόπολις των Αθηνών –τον τύπον δηλ. ενός αττικού ωχυρωμένου πολίσματος της αρχαιοτέρας περιόδου της Χαλκοκρατίας. Ότι το πόλισμα τούτο, μετά του γείτονος συνοικισμού της παραλίας της Ραφήνας, απετέλεσε τον πυρήνα του δήμου Αραφήνος των ιστορικών χρόνων, θεωρώ αναμφισβήτητον».
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Ρ. ΘΕΟΧΑΡΗΣ
Ας κλείσουμε με την μαγική εικόνα της θάλασσας από το λόφο του Ασκηταριού.
Ευχαριστούμε πολύ τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς που συμμετείχαν στη δραστηριότητά μας.
Θερμές ευχαριστίες στην κ. Καλλιόπη Φωτιάδη για την ξενάγησή της και τον ενθουσιασμό της.
Πολλές ευχαριστίες στο Φωτογραφικό Αρχείο του Μουσείου Μπενάκη και την Ελληνική Αρχαιολογική Εταιρεία.
Αντώνης Λαζαρής
