Η Κλυταιμνήστρα, ως ιδιοκτήτρια μιας μακάβριας πανσιόν, ακονίζει τα μαχαίρια της και ετομάζει (ανθρώπινο;) ρόστμπιφ, η αδικοχαμένη Ιφιγένεια επιστρέφει ως νεκροζώντανη και ο Αίγισθος εμφανίζεται ως σκύλος -υποχείριο της διάσημης τραγικής ηρωίδας.
Όλα αυτά τα ακραία συμβαίνουν στο «Ροστμπίφ» της Λείας Βιτάλη. Η ταλαντούχα θεατρική συγγραφέας, επιστρέφει με το διπλά βραβευμένο στην χώρα μας και διεθνώς έργο της το οποίο παρουσιάζεται κάθε Τετάρτη και Πέμπτη στις 21:00 στη Β’ Σκηνή του Θεάτρου της Οδού Κεφαλληνίας, για να ξεδιπλώσει, με τη σκηνοθετική υπογραφή της Χρύσας Καψούλη (η οποία ερμηνεύει και την Κλυταιμνήστρα), τον σκοτεινά κωμικό και σουρεαλιστικό κόσμο μιας καταραμένης «οικογένειας» από το παρελθόν, με πάθη, έρωτες, συγκρούσεις και ανατροπές που «στάζουν αίμα».
Με έντονη γεύση γκροτέσκου θρίλερ, οι ήρωες του μυθικού οίκου των Ατρειδών επανέρχονται στο σήμερα, συγκρούονται με το σκοτεινό πεπρωμένο τους και διεκδικούν μια δεύτερη ζωή και το χαμένο πάθος του έρωτα στην πανσιόν της Κλυταιμνήστρας. Η επιστροφή του Αγαμέμνονα θα πυροδοτήσει απρόβλεπτες συνέπειες. Ποιος θα νικήσει στο τέλος; Το πεπρωμένο του μύθου ή η ανατροπή της αληθινής ζωής;
Το «ρηξικέλευθο» έργο της Βιτάλη, όπως χαρακτηρίστηκε, βαθαίνει στους χαρακτήρες των ηρώων με ψυχαναλυτική ματιά για να εξερευνήσει τα κρυφά αλλά διαχρονικά κίνητρα στις σχέσεις. Η παράσταση συστήνει δύο εξαιρετικούς νέους ηθοποιούς: την Χριστίνα Χειλά Φαμέλη στον ρόλο της διψασμένης για μητρική αγάπη Ιφιγένειας και τον Λευτέρη Παπακώστα στον ρόλο του Αίγισθου-Ρούμπυ.
Το «Ροστμπίφ» παρουσιάστηκε πρώτη φορά στο Λονδίνο, στο Riverside Studios, το 2004, με την γνωστή αμερικανίδα ηθοποιό Σάρα Ντάγκλας στο ρόλο της Κλυταιμνήστρας.
Κυρία Βιτάλη τι σχέση έχει το ροστμπίφ με την τραγική ιστορία της οικογένειας των Ατρειδών;
– Αυτή η παλιά ιστορία της οικογένειας των Ατρειδών είναι για μένα η απόλυτα σκοτεινή αλήθεια στις σχέσεις των ατόμων μέσα στην οικογένεια. Ακόμη και αν εκ πρώτης όψεως οι πράξεις τους φτάνουν στα άκρα. Και γεμίζει ο τόπος αίμα! Φυσικά αυτό αφορά και την κοινωνία αν δεχτούμε ότι η οικογένεια αποτελεί μια μικρογραφία της οικογένειας. Με όχημα λοιπόν τις τραγικές αρχετυπικές περσόνες των Ατρειδών, τις οποίες φέρνω στη σημερινή εποχή, μιλώ για τις σημερινές σχέσεις. Έτσι διαπιστώνει κανείς ότι τα κίνητρα στις σχέσεις των ανθρώπων είναι το ίδιο σκοτεινά, το ίδιο απειλητικά όπως χιλιάδες χρόνια πριν. Ο πολιτισμός δεν κατάφερε να ξεριζώσει από το βάθος της ψυχής μας την αγωνία για την επιβίωση και την τάση να εξουσιάζουμε τον άλλον. Το ίδιο το Ροστμπίφ που μαγειρεύεται στην πανσιόν της σημερινής Κλυταιμνήστρας είναι το σύμβολο των καννιβαλιστικών μας διαθέσεων και πράξεων. Φυσικά στη σημερινή εποχή τα πράγματα είναι λίγο πιο σκοτεινά διότι μάθαμε να κρύβουμε τα κίνητρά μας πίσω από πράξεις λουστραρισμένες και επιφανειακά κορέκτ.
Γιατί νιώσατε την ανάγκη να μεταφέρετε στη σύγχρονη εποχή την ιστορία της Κλυταιμνήστρας, και δεν επιλέξατε να διηγηθείτε μια ιστορία με δικούς σας χαρακτήρες;
– Στην αρχή το «Ροστμπίφ» ξεκίνησε σαν ένα παιχνίδι. Ήθελα να δω αν η Κλυταιμνήστρα, η Ιφιγένεια, ο Αίγισθος, η Κασσάνδρα και ο Αγαμέμνων θα μπορούσαν να ανατρέψουν στη σημερινή εποχή το βάρος της μοίρας τους, με λίγα λόγια αν θα μπορούσαν να ξεφύγουν απ’ τον εαυτό τους. Τους έδωσα την ευκαιρία να γίνουν «καλοί»! Και πράγματι, σε ένα ανατρεπτικό και σουρεαλιστικό κλίμα η Κλυταιμνήστρα δεν θέλει να σκοτώσει τον Αγαμέμνονα άμα τη επιστροφή του. Τον ερωτεύεται απ’ την αρχή και την κυριεύει το ερωτικό πάθος γι’ αυτόν. Θέλει να ζήσει ό,τι δεν πρόλαβε μαζί του τότε. Γι αυτό και έχω βάλει στο έργο τον υπότιτλο: Ο δισταγμός της Κλυταιμνήστρας πριν απ’ το φόνο. Το στοίχημα ήταν αν θα μπορούσαν αυτοί οι ρόλοι να ανατραπούν. Αλλά από ένα σημείο και μετά οι ίδιοι οι ήρωες πήραν την κατάσταση στα χέρια τους και το «Ροστμπίφ» ακολουθούσε. Γράφοντας τελικά πάλευα εγώ με τον μύθο και τα σκοτάδια των σχέσεων.
Παρουσιάζετε τον Αίγισθο ως σκύλο με το όνομα Ρούμπυ. Ως έναν άντρα-υπηρέτη με κόμπλεξ κατωτερότητας απέναντι στον Αγαμέμνονα, και ασίγαστο έρωτα για την Κλυταιμνήστρα, μια γυναίκα που δεν μπορεί να έχει ολοκληρωτικά. Εστιάζετε πολύ περισσότερο σε αυτόν, παρά στον Αγαμέμνονα. Θεωρείτε πως με αυτόν τον τρόπο αποκαθίσταται ένας αδικημένος αντιήρωας του αρχαίου δράματος;
– Δεν μπορώ να πω ότι το σκέφτηκα έτσι. Εκείνο που με έλκυσε στον Αίγισθο είναι ο ρόλος του άντρα/ανθρώπου που δεν τα έχει καταφέρει και παλεύει να επιβιώσει έχοντας απέναντί του την ίδια την εξουσία, που εκπροσωπείται από την Κλυταιμνήστρα. Και που όπως όλες οι εξουσίες μετατρέπει και αυτή τον άλλον σε υπόδουλο ακριβώς για να κρατήσει την εξουσία της. Ο Ρούμπυ-Αίγισθος είναι αναγκασμένος να το δεχτεί αλλά μέσα του καίει ο πόθος της ανατροπής αυτού του ρόλου. Και εκεί αρχίζει η πάλη εξουσιαστή/εξουσιαζόμενου και αρσενικού/θηλυκού. Φυσικά και πάλι μέσα σε ένα γκροτέσκο κλίμα που δίνει πιστεύω σε όλο το έργο μια ατμόσφαιρα σουρεαλιστική.
Η κόρη της Κλυταιμνήστρας, η Ιφιγένεια, κυκλοφορεί επί σκηνής ως νεκροζώντανη με πάρα πολλά απωθημένα απέναντι στην μητέρα της. Είναι ένα είδος βαμπίρ, ένα είδος ζόμπι; Ή κάνω λάθος;
– Όπως είναι γνωστό στο μύθο την Ιφιγένεια θυσίασε ο πατέρας της ο Αγαμέμνων για να φυσήξει ούριος άνεμος και να ταξιδέψουν τα πλοία για τον πόλεμο στην Τροία. Στο «Ροστμπίφ» ο θάνατός της οφείλεται σε άλλη αιτία αλλά πάντα προέρχεται από τον ίδιο τον πατέρα της. Η Ιφιγένεια έχει αφήσει ανεκπλήρωτες πολλές επιθυμίες που δεν πρόλαβε να ζήσει μέχρι τα 17 της στη γη. Και επιστρέφει διεκδικώντας την εκδίκησή για την χαμένη αγάπη και τρυφερότητα. Είναι ένα μικρό βαμπίρ που δεν χόρτασε ζωή και τα θέλει όλα. Και φέρνει τα πάνω κάτω μέσα στο έργο. Το «Ροστμπίφ» πέρα απ’ όλα τα άλλα έχει τη δομή ενός θρίλερ.
Η συζυγοκτόνος Κλυταιμνήστρα είναι από τις πλέον συζητημένες ηρωίδες της αρχαίας τραγωδίας. Κάποιοι την απορρίπτουν, κάποιοι άλλοι την δικαιώνουν. Στο έργο σας δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στη σχέση της με την κόρη της -μια σχέση μίσους και αγάπης. Ομως στην δική σας εκδοχή μοιάζει να έχει ακόμα μεγαλύτερη ευθύνη για το τέλος της Ιφιγένειας; Γιατί της το χρεώνετε (και) αυτό;
– Γιατί πιστεύω στην καθοριστική ευθύνη των μητέρων στη ζωή των παιδιών τους. Σ’ αυτό το σημείο το έργο ξεφεύγει από το στενό πλαίσιο του μύθου και ανοίγεται σε ψυχαναλυτικά πεδία. Η Κλυταιμνήστρα, ως μητέρα, έχει ευθύνη για την τύχη της Ιφιγένειας. Μπορούσε να σταματήσει τη σφαγή και δεν το έκανε. Το ερώτημα είναι «γιατί»; Κι εγώ προσπάθησα να βρω την απάντηση με το «Ροστμπίφ».
Στην παράσταση είναι ευδιάκριτες οι επιρροές από την ψυχανάλυση, και θίγονται πολλές παράμετροι γύρω από την σχέση των δύο φύλων. Τα θέματα αυτά είναι κυρίαρχα στα περισσότερα έργα σας, ωστόσο το έργο αυτό δεν έχει τον ρεαλισμό που χαρακτηρίζει τα περισσότερα από αυτά…
– Το «Ροστμπίφ» ακολουθεί τον μαγικό ρεαλισμό. Ένα στυλ που λατρεύω και γράφω σχεδόν όλα μου τα μυθιστορήματα και τα θεατρικά μ’ αυτόν τον τρόπο. Μέσα στον ρεαλισμό παρεισφρύουν μαγικά στοιχεία που εντάσσονται με τέτοιο τρόπο ώστε γίνονται απόλυτα αποδεκτά. Οι νεκροί –που ζουν μέσα μας για τον άλφα ή βήμα λόγο- συνυπάρχουν μαζί με τους ζωντανούς. Όλοι μας παλεύουμε με τα φαντάσματά μας, μ’ αυτούς που μας αδίκησαν ή αυτούς που αγαπήσαμε και χάσαμε πρόωρα. Όλα όσα έχουμε ζήσει εξακολουθούν να υπάρχουν μέσα μας και αυτά προβάλλονται στην πραγματική ζωή. Η παράσταση που έστησε η Χρύσα Καψούλη ακολουθεί με έμπνευση αυτή τη μαγεία του μαγικού ρεαλισμού. Είναι πολύ γοητευτικά ατμοσφαιρική αποδίδοντας αυτό το μεταφυσικό στοιχείο του μαγικού ρεαλισμού αλλά και το κλίμα του θρίλερ που έχει το έργο.
Το «Ροστμπίφ» είναι ένα σκληρό έργο όπου συχνά συμβαίνουν αδιανόητα πράγματα -ακόμα και ερωτική επαφή μεταξύ πατέρα και κόρης. Είναι αλήθεια πως στο παρελθόν η επιτροπή που τελικά σας απένειμε το κρατικό βραβείο στοιχημάτιζε πως ο συγγραφέας είναι άντρας;
– Ναι και με άφησε άφωνη αυτό. Ύστερα καταλάβαμε όλοι νομίζω πως τα κορίτσια δεν γράφουμε πάντα… ροζ ιστορίες.
Πως εξηγείτε πως σε εποχή κρίσης, που ο κόσμος μετρά και το ένα ευρώ, ανεβαίνουν τόσες παραστάσεις στην Ελλάδα;
– Έχουμε ανάγκη το όνειρο. Και αυτό μας το διατηρεί πλέον μόνο η τέχνη. Και όταν την παρακολουθούμε και όταν την δημιουργούμε. Όσο πιο δύσκολα γίνονται τα πράγματα τόσο πιο πολύ έχουμε ανάγκη την τέχνη. Δεν πρέπει να το στερηθούμε αυτό έστω και αν πολλές φορές τα θέατρα παίζουν με ελάχιστους θεατές, έστω κι αν στις εκθέσεις και στις συναυλίες μπορεί να πηγαίνουν λίγοι. Εμείς πρέπει να το παλεύουμε.
Τα τελευταία οκτώ χρόνια βιώνουμε αδιανόητες καταστάσεις στην χώρα μας. Υπάρχει κάτι που σας σοκάρει ως συγγραφέα και άνθρωπο τόσο ώστε να θέλετε να γράψετε γι’ αυτό σε ένα επόμενο έργο σας;
– Με σοκάρουν πολλά αλλά περισσότερο το γεγονός ότι έχουν καταρρεύσει όλες οι ιδεολογίες και κανείς δεν πιστεύει ότι μπορεί πλέον να υπάρξει μια καινούργια. Και μένουμε έρμαια των πιο ακραίων ενστίκτων μας».
Πηγή: www.enetpress.gr
