Τα τέσσερα προφίλ των ανθρώπων που θέλουν να ευχαριστούν τους άλλους
Παρόλο που πολλοί μπορεί να αναγνωρίζουμε τον εαυτό μας στον άνθρωπο που ζητάει διαρκώς συγγνώμη, στον υπάλληλο που δεν μπορεί να καλέσει στη δουλειά του για να πει ότι είναι άρρωστος ή στο τελευταίο άτομο που θα σερβιριστεί σε ένα δείπνο, τα κίνητρα που μας ωθούν να ευχαριστούμε τους άλλους διαφέρουν.
Έχοντας αφιερώσει χιλιάδες ώρες σε πελάτες μου, κατέληξα σε τέσσερις διαφορετικούς τύπους ανθρώπων και δημιούργησα τέσσερα διαφορετικά προφίλ.
Ο Κλασικός τύπος
Αποκαλώ τους πιο «παραδοσιακούς» τέτοιους ανθρώπους Κλασικούς. Περηφανεύονται για την ικανότητά τους να κάνουν τα πάντα σωστά, να επιλέγουν το ιδανικό δώρο γενεθλίων ή να διοργανώνουν το τέλειο πάρτι. Σίγουρα είναι πολύ καλοί σε αυτό που κάνουν και ένα τμήμα της ανταμοιβής τους είναι η εκτίμηση και ο έπαινος που εισπράττουν από τους ανθρώπους που ευχαριστούν.
Έτσι, καταλήγουν να αυτοπροσδιορίζονται σύμφωνα με αυτό. Είναι αυτοί που είναι και υπάρχουν γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, για να κάνουν πιο εύκολη και άνετη τη ζωή των άλλων. Ρωτήστε τους τι θέλουν οι ίδιοι και θα σαστίσουν. Η στιγμή που νιώθουν ότι είναι ξεχωριστοί για κάποιον άλλον είναι πιο σημαντική από οτιδήποτε θα μπορούσαν ποτέ να ελπίζουν ότι θα έδιναν στον εαυτό τους.
Η αυτοεκτίμησή τους εξαρτάται από την «εκτίμηση των άλλων» και νιώθουν αρκετά καλοί μόνο αν το λένε οι άλλοι. Ένας έπαινος από μια φιγούρα εξουσίας είναι για τον Κλασικό τύπο σαν να κερδίζει το λαχείο.
Ο τύπος Σκιά
Οι τύποι Σκιά ζουν για να υπηρετούν τους «ισχυρούς» ανθρώπους, αυτούς που φαινομενικά είναι πιο σημαντικοί και πιο άξιοι για την προσοχή του κόσμου. Κάπου στη ζωή του τύπου Σκιά ίσως υπήρξε κάποτε ένας ναρκισσιστής, ένα άτομο χωρίς ενσυναίσθηση, που περίμενε πάντα τον θαυμασμό των άλλων.
Ο τύπος Σκιά προσπαθούσε να έχει την εύνοια αυτού του ανθρώπου, υποτιμώντας τον εαυτό του και δίνοντας αξία σε εκείνον. Προσπαθούσε να είναι ο καλύτερος υποστηρικτής του ή ο καλύτερος φίλος του, να είναι ο Νούμερο Δύο μετά τον πρώτο.
Μερικές φορές ο ανταγωνισμός για τον τίτλο του καλύτερου φίλου γίνεται πιο σημαντικός από την ίδια τη φιλία, και ο ζηλιάρης τύπος Σκιά μπορεί πολύ γρήγορα να γίνει παρανοϊκός και καταστροφικός. Όταν κάποιος προσφέρεται να σας δώσει το παλτό του, αυτός πρέπει να σας προσφέρει εθελοντικά ένα νεφρό. Γι’ αυτόν είστε περισσότερο βραβείο παρά άνθρωπος, και μπορεί να νιώθετε περισσότερο τρόπαιό του παρά φίλος του.
Ο Ειρηνοποιός
Η επιθυμία να ευχαριστούμε τους άλλους μερικές φορές μπορεί να έχει περισσότερη σχέση με τον φόβο μήπως κάνουμε λάθος παρά με την επιθυμία να κάνουμε το σωστό. Ο Ειρηνοποιός είναι το παράδειγμα του ατόμου το οποίο λειτουργεί κυρίως σύμφωνα με τη νοοτροπία «μη δυσαρεστείς κανέναν».
Αν κόβατε το δάχτυλο ενός Ειρηνοποιού με μαχαίρι, θα αιμορραγούσε αδιαφορία. Αφού, βέβαια, θα ζητούσε συγγνώμη που λέκιασε τα πάντα. Ως παιδί, ο Ειρηνοποιός μπορεί να ένιωθε ότι δεν ήταν ασφαλές να θυμώνει τους άλλους ή να βρίσκεται αντιμέτωπος με συγκρούσεις.
Οι άνθρωποι αυτοί έμαθαν να κατευνάζουν και να εξευμενίζουν πνεύματα ή να θάβουν τα δικά τους συναισθήματα για να μην προκαλούν εχθρική αντίδραση.
Οι Ειρηνοποιοί μεγαλώνουν, επίσης, σε οικογένειες όπου ένα άλλο παιδί έχει αναλάβει τον ρόλο του επαναστάτη. Αν ένα παιδί είναι ατίθασο και εριστικό, δεν είναι ασυνήθιστο το αδερφάκι του να αναλαμβάνει τον ρόλο του Ειρηνοποιού που εξασφαλίζει τη σταθερότητα μέσα στην οικογένεια.
Ο Αντιστασιακός
Αυτοί είναι οι άνθρωποι που δεν θεωρούν τον εαυτό τους άτομο που θέλει να ευχαριστεί τους άλλους. Είναι ο άνθρωπος που δεν αντέχει να δυσαρεστείται ο άλλος μαζί του αλλά, αντίθετα με τα αλλά προφίλ, υψώνει άμυνες όταν συνειδητοποιεί πως δεν μπορεί (ή δεν θέλει) να κάνει αυτό που χρειάζεται για να εισπράττει μια ευνοϊκή αντίδραση.
Ανίκανος να συμπεριφέρεται με έναν τρόπο αρκετά ευχάριστο ώστε να αποφεύγει την κριτική ή την απόρριψη, η μοναδική άμυνα του Αντιστασιακού είναι να φεύγει από το παιχνίδι. Στο κάτω κάτω, όταν δεν παίζεις, δεν χάνεις. Ως ενήλικες, οι Αντιστασιακοί αποφεύγουν την οικειότητα στις σχέσεις και λειτουργούν αποστασιοποιημένα, προστατεύοντας τον εαυτό τους με μια περσόνα που δείχνει να έχει ανοσία στην κριτική ενώ ταυτόχρονα αποκλείει τη σύνδεση.
Μπορεί να μη φαίνονται σαν τους πιο παραδοσιακούς τύπους ανθρώπων που θέλουν να ευχαριστούν τους άλλους, αλλά έχουν την ίδια παθολογική αντίδραση στην πίεση να ευχαριστούν. Και μπορεί να μην αντιλαμβάνονται πάντα ότι συμβαίνει αυτό, πράγμα που δυσκολεύει τον άλλον να τους βοηθήσει.
Ίσως αναγνωρίζετε τον εαυτό σας σε ένα από αυτά τα προφίλ ή και σε περισσότερα.
Μπορεί ακόμα να παρατηρείτε στοιχεία από όλα στους τρόπους συμπεριφοράς σας, καθώς και σε γνωστά σας άτομα που επιθυμούν να ευχαριστούν τους άλλους. Στη διάρκεια της ζωής μας θα βασιστούμε αρκετές φορές σε στρατηγικές διαφορετικών προφίλ, όλοι με την ίδια πρόθεση: να προστατεύουμε τον εαυτό μας από τον κίνδυνο της απόρριψης.
Όποια κι αν είναι η σχέση σας με την επιθυμία να ευχαριστείτε τους άλλους, στο βιβλίο Βάλε τον εαυτό σου πρώτο θα διαβάσετε παραδείγματα ανθρώπων από τα τέσσερα προφίλ και θα ανακαλύψετε τα μαθήματα που έμαθαν και τα οποία τους βοήθησαν να γνωρίσουν καλύτερα τον εαυτό τους και τους έδωσαν τα εφόδια για να δημιουργούν πιο αυθεντικές και ικανοποιητικές σχέσεις.
* Το απόσπασμα είναι από το βιβλίο “Βάλε τον εαυτό σου πρώτο” της Emma Reed Turrell, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα.
