Τον τελευταίο καιρό, όταν άνοιξε και στην Ελλάδα ο εμβολιασμός των παιδιών 5 ως 11 ετών και ακόμα περισσότερο όταν άνοιξαν ξανά τα σχολεία μετά τις γιορτές εν μέσω της μετάλλαξης Όμικρον που επελαύνει, αυξήθηκαν οι ειδήσεις για γονείς που διαφωνούν έντονα μεταξύ τους για τον θα εμβολιάσουν ή όχι τα παιδιά τους.
Πριν από λίγες ημέρες, ένα τέτοιο περιστατικό κατέληξε σε δικηγορικό γραφείο των Σερρών. Ήταν το δεύτερο περιστατικό στο συγκεκριμένο νομό, ο οποίος ειρήσθω εν παρόδω έχει ένα από τα πιο ισχυρά κινήματα εναντίον του εμβολιασμού στην Ελλάδα. Σε αυτή την περίπτωση, η μητέρα η οποία έχει χωρίσει εδώ και δύο χρόνια με τον πατέρα των παιδιών της, δέχθηκε πιέσεις από τον πρώην άντρα της, ο οποίος είναι ανεμβολίαστος, να μην εμβολιαστούν τα δύο παιδιά τους. Μάλιστα, ο ίδιος της απαγόρευσε να τα εμβολιάσει πριν δώσει ο ίδιος την συγκατάθεσή του. Η μητέρα απευθύνθηκε τελικά σε δικηγόρο και η υπόθεση είναι σε εξέλιξη.
Το Newsbeast μίλησε με μια μητέρα ενός αγοριού 6 ετών, που κατοικεί στη Λέσβο και η οποία προτιμά να κρατήσει την ανωνυμία της. Ο άντρας της θέλει πολύ να εμβολιαστεί ο γιος τους αλλά όχι και η ίδια. Όταν την ρωτήσαμε «γιατί;» μας απάντησε: «Δεν θέλω, δεν ξέρω, φοβάμαι, έχω ακούσει τόσα πολλά… Βέβαια είμαστε εμβολιασμένοι και οι δύο γονείς αλλά τώρα για τον μικρό, απλά φοβάμαι. Το συζητάω με την παιδίατρο επειδή εκείνη είναι θετική αλλά εγώ έχω τα κενά μου».
Όσο για τους λόγους που θέλει ο άντρας της να εμβολιαστεί το παιδί η ίδια λέει πως ο σύζυγός της θέλει να είναι σίγουρος για τον γιο τους. «Εγώ όμως του λέω: “πόσο σίγουρος μπορείς να είσαι; Με τόσα που ακούμε”» μας αναφέρει η μητέρα. Στην ερώτηση του αν τελικά οι δύο σύζυγοι έχουν προστριβές για το ζήτημα, η ίδια μας απαντάει: «Δεν μαλώνουμε, απλά το αφήνουμε έτσι μέχρι να αποφασίσουμε».
Η παραπάνω σιωπηρή συναίνεση ή μάλλον η αποδοχή του μη εμβολιασμού του παιδιού όταν ένας από τους δύο γονείς διαφωνεί κάθετα για το ζήτημα, μοιάζει να είναι η κατάληξη της υπόθεσης στις οικογένειες που οι σύζυγοι έχουν καλή σχέση. Η έκβαση βέβαια αυτής της απόφασης δεν είναι πάντα ομαλή.
Πατέρας οικογένειας με δύο παιδιά που μίλησε στο Newsbeast, διπλά εμβολιασμένος ο ίδιος με ανεμβολίαστη τη σύζυγό του, ήθελε να εμβολιάσουν τα παιδιά τους και τουλάχιστον το μεγαλύτερο που είναι 16 ετών. Ήθελε και το ίδιο το παιδί αλλά όχι η μητέρα. Τελικά πριν από λίγες ημέρες, κόλλησε κορονοϊό κατ’ αρχάς το μικρότερο παιδί 13 ετών, μετά το μεγαλύτερο και κατ’ επέκταση όλη η οικογένεια. Παρότι και σε αυτή την περίπτωση δεν προκλήθηκαν συγκρούσεις, ο εμβολιασμένος γονέας μας είπε πως νιώθει απογοήτευση και ματαίωση για το τι συνέβη τελικά στην οικογένεια και όχι τόσο για τον ίδιο –που κόλλησε κορονοϊό αλλά το περνάει ελαφριά ως εμβολιασμένος- αλλά για τα παιδιά του. Αυτό που τον απασχολεί είναι να μην αποκτήσουν κάποιο πρόβλημα από τη νόσηση σε βάθος χρόνου.
Τι ισχύει νομικά σε τέτοιες περιπτώσεις
Για το σύνθετο και καινοφανές αυτό ζήτημα μίλησε στο Newsbeast ο δικηγόρος Γιώργος Κόσσυφας. «Ο εμβολιασμός ενός ανήλικου τέκνου είναι μια καταρχήν συνήθης ιατρική πράξη» ξεκινάει να μας λέει ο ίδιος και συνεχίζει: «Η πανδημία ωστόσο έχει εντείνει φαινόμενα αντιεμβολιαστών γονέων. Τα τελευταία χρόνια, με την διάδοση του “κινήματος” του μη εμβολιασμού των παιδιών (και) στην Ελλάδα, τα δικαστήριά μας κλήθηκαν να επιλύσουν τέτοιες διαφωνίες κυρίως μεταξύ διαζευγμένων γονέων».
Και τι συμβαίνει τελικά όταν τέτοιες περιπτώσεις φτάνουν στα δικαστήρια; Ο κος Κόσσυφας μας απαντά: «Παγίως κρίνεται πως υπέρτερη της ελευθερίας της γνώμης του γονέα, είναι η υγεία του ανήλικου τέκνου, εμμέσως δε (σε περίπτωση δηλαδή μεταδοτικών ασθενειών) και η δημόσια υγεία. Στο παρελθόν, και σε ακραίες περιπτώσεις όπου γονείς δεν επέτρεπαν να γίνουν αναγκαίες για υγεία των παιδιών τους ιατρικές πράξεις, δικαστήρια είχαν διατάξει την αφαίρεση της γονικής μέριμνας από τους αρνητές των ιατρικών πράξεων (Μονομελές Πρωτοδικείο Ηρακλείου 245/1986, ΑΠ 1424/1998 Τμ. Γ΄)».
Ρωτήσαμε τον κο Κόσσυφα τι μπορεί να συμβεί και όταν δύο γονείς που διαφωνούν για το θέμα και οι οποίοι έχουν μόλις πρόσφατα χωρίσει, θα συμπεριληφθούν στο νέο πλαίσιο της συνεπιμέλειας. Ο ίδιος λέει: «Σχετικά με το νόμο για τη συνεπιμέλεια, ο νομοθέτης έχει σχηματίσει –κατά δήλωσή του- το δικαιικό πλέγμα μέσω του οποίου προτάσσεται κατ’ αποκλειστικότητα το συμφέρον του παιδιού. Μένει να δούμε την εφαρμογή του. Ο νομοθέτης πάντως οφείλει να προστατεύσει την παιδική ηλικία και τη νεότητα, όπως ορίζεται στις παραγράφους 1 και 3 του αρ. 21 του Ελληνικού Συντάγματος».
Σε κάθε περίπτωση, όλα αυτά τα ζητήματα που έχουν προκύψει μέσα στην πανδημία του κορονοϊού έχουν εγείρει το ερώτημα αν πρέπει τελικά να προκαλέσουν και μια αλλαγή των νόμων, «εκσυγχρονισμένη» πια σε αυτά σε αυτά τα θέματα. Ο κος Κόσσυφας είναι σκεπτικός.
Όπως μας λέει: «Η τάση της τροποποίησης νομοθετικών κειμένων, ανάλογα με το τι είναι στην επικαιρότητα, δεν είναι κάτι που ευνοεί μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα την εμπιστοσύνη των πολιτών στην ελληνική έννομη τάξη, καθώς έχει ως αποτέλεσμα την πολυνομία. Αυτό το παρατηρούμε στην ποινική νομοθεσία, όπου όταν γίνεται ένα ειδεχθές έγκλημα με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, κυβερνητικοί παράγοντες ανακοινώνουν στα ΜΜΕ ότι επεξεργάζονται αλλαγές στο Ποινικό Κώδικα που προβλέπουν βαρύτερες ποινές για το εν λόγω έγκλημα. Στην προκειμένη περίπτωση και με δεδομένο ότι η άρνηση γονέων να επιτρέψουν ιατρικές πράξεις στα παιδιά τους έχει αντιμετωπιστεί διαχρονικά και αποτελεσματικά από τα ελληνικά δικαστήρια, η τροποποίηση της νομοθεσίας σε αυτό το ζήτημα δεν είναι ζήτημα αιχμής».
