Η άναρχη πολεοδομική ανάπτυξη συνεχίζει να στοιχειώνει το Μάτι και να δημιουργεί σοβαρά εμπόδια στην αναγέννηση του οικισμού, που έχει ακόμη ανοιχτές πληγές από τη φονική λαίλαπα του περασμένου καλοκαιριού.
Η αυθαίρετη δόμηση, η καταπάτηση ρεμάτων και η έλλειψη οδικού δικτύου ήταν οι παράγοντες που πολλαπλασίασαν την καταστροφή, συνεχίζουν όμως να ταλαιπωρούν τους πυρόπληκτους, οι οποίοι δεν μπορούν να ξαναχτίσουν εύκολα τα σπιτικά τους, παρά τις γενναίες οικονομικές ενισχύσεις που έχουν θεσμοθετηθεί. Υπολογίζεται ότι 310 κτίρια έχουν υποστεί ολοκληρωτική καταστροφή και άλλα 250 χρειάζονται μεγάλες επισκευές.
Με στόχο να γίνει το Μάτι σύγχρονος οικισμός, οι αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Περιβάλλοντος εκπόνησαν σε χρόνο-ρεκόρ τις βασικές αρχές που πρέπει να ακολουθεί το Ειδικό Χωρικό Σχέδιο. Πρόκειται για διαδικασία ταχύρρυθμης πολεοδόμησης, που θεσπίστηκε με τον νόμο 4447/2016, με την οποία μπορεί να ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός μέσα σε έναν χρόνο για την κάλυψη πιεστικών αναγκών, όπως συμβαίνει στο Μάτι.
Οι βασικές αρχές έχουν ήδη θεσμοθετηθεί και υπολογίζεται ότι το καλοκαίρι του 2020 θα ξεκινήσει η πολεοδόμηση των γειτονιών που για διάφορους λόγους είχαν μείνει εκτός σχεδίου.
Οι νέες πολεοδομικές ρυθμίσεις καλύπτουν έκταση περίπου 7.900 στρεμμάτων, που οριοθετείται στα ανατολικά από την ακτογραμμή, στα νότια από τη διαδρομή Παύλου Μελά-Δημοκρατίας-Φλέμινγκ και Κωστή Παλαμά, στα δυτικά περνά τη λεωφόρο Μαραθώνος και φτάνει ώς τα όρια του σχεδίου του Νέου Βουτζά, για να καταλήξει στη βόρεια πλευρά στον άξονα των οδών Μιλτιάδου-Αεροπορίας-Ευκαλύπτων-Καποδιστρίου-Ποσειδώνος.
Εχουν οριστεί χαμηλοί συντελεστές δόμησης, ανάλογοι με αυτούς που ισχύουν σε όλες τις παραθεριστικές περιοχές, με εξαίρεση τα ακίνητα που έχουν πρόσοψη επί της λεωφόρου Μαραθώνος, γύρω από την εκκλησία της Αγίας Μαρίνας, όπου επιτρέπεται να κατασκευαστούν κτίρια εμπορικών χρήσεων και τουριστικές υποδομές.
Απαγορεύεται, επίσης, η περίφραξη των ακινήτων που βρίσκονται στην ακτογραμμή από την οδό Δημοκρατίας στα Σκουφέικα Ραφήνας ώς την Αμπελούπολη της Νέας Μάκρης. Κατά μήκος της παραλιακής ζώνης και σε βάθος 300 μέτρων θα εφαρμοστεί για πρώτη φορά ο νόμος 1337/1983 και θα εξασφαλιστούν κάθετες προσβάσεις στην ακτή, ενώ θα διαμορφωθούν παράλληλοι πεζόδρομοι και ποδηλατόδρομοι.
Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι προβλέπεται διάνοιξη των δρόμων, ώστε να μπορούν να καλύψουν τις κυκλοφοριακές ανάγκες. Θα μονοδρομηθεί η Ποσειδώνος, που σήμερα μετά βίας επαρκεί όταν διασταυρώνονται δύο αντιθέτως κινούμενα οχήματα, για να εξυπηρετεί όσους οδηγούν με κατεύθυνση από Ραφήνα προς Μαραθώνα. Το αντίθετο ρεύμα θα εξυπηρετείται από τον νέο οδικό άξονα που θα δημιουργηθεί με διαπλάτυνση των οδών Κύπρου-Καρπάθου-Αγίου Ανδρέα.
Θα διαμορφωθούν επίσης τέσσερα «ζευγάρια» δρόμων που θα φτάνουν ώς την παραλία. Σήμερα ξεκινούν από τη λεωφόρο Μαραθώνος, αλλά στη συνέχεια σκοντάφτουν σε μάνδρες ιδιοκτησιών ή και κτίσματα. Οι πολεοδόμοι έχουν βάλει στο μικροσκόπιό τους τις οδούς Ιριδας, Κοιμήσεως Θεοτόκου, Νικηταρά, Τρίτωνος, Αιγαίου, Μικράς Ασίας και έναν ανώνυμο χωματόδρομο κοντά στην Καλογεροπούλου.
Για τη διευκόλυνση των ιδιοκτητών ώς την ολοκλήρωση των σχεδιασμών έχουν θεσμοθετηθεί μεταβατικά μέτρα που επιτρέπουν να ξεκινήσει αμέσως η αποκατάσταση των κατεστραμμένων κτιρίων.
Τα ακίνητα, που βρίσκονται δίπλα στο ρέμα Παπά και σε μικρότερα ρέματα και τα οποία στην πλειονότητά τους είναι αυθαίρετα, μπορούν να πάρουν νόμιμη άδεια με την προϋπόθεση ότι η νέα οικοδομή θα απέχει τουλάχιστον 20 μέτρα από το βαθύτερο σημείο της κοίτης των ρεμάτων.
Τα ρέματα, που στο μεγαλύτερο μέρος τους έχουν καταπατηθεί και είναι «τυφλά» κοντά στις εκβολές τους, προβλέπεται να διαμορφωθούν σε ζώνες πρασίνου και να προστεθούν στους κοινόχρηστους χώρους που θα δημιουργηθούν στην περιοχή.
Η ίδια υποχρέωση επιβάλλεται και στα ακίνητα που έχουν πρόσοψη στους παραπάνω δρόμους. Οι νέες οικοδομές πρέπει να υποχωρήσουν για να αφήσουν χώρο για να διαπλατυνθούν οι δρόμοι και να δημιουργηθούν πεζοδρόμια, παραχωρώντας λωρίδες από τα ακίνητα, οι οποίες θα απαλλοτριωθούν και θα αποζημιωθούν οι ιδιοκτήτες τους.
Με τροπολογίες που ψηφίστηκαν στις αρχές του χρόνου, οι πυρόπληκτοι, πέρα από τις θεσμοθετημένες αποζημιώσεις για την αποκατάσταση των σπιτιών τους, έχουν εξασφαλίσει τις εξής διευκολύνσεις:
● Απαλλάχθηκαν από την καταβολή προστίμων για αυθαίρετα που είχαν εντοπίσει στο παρελθόν οι υπηρεσίες του δασαρχείου και των πολεοδομιών.
● Εντάσσονται στις ευνοϊκές ρυθμίσεις και θα δικαιούνται κατ’ εξαίρεση έκπτωση 20% στο πρόστιμο για αυθαίρετα που θα δηλωθούν ώς τις 9 Οκτωβρίου 2019.
● Μηχανικοί του υπουργείου Υποδομών και εθελοντές αναλαμβάνουν να εκπονήσουν δωρεάν τη μελέτη που απαιτείται για την έκδοση οικοδομικής άδειας για το νέο κτίριο. Υπολογίζεται ότι η αμοιβή του μηχανικού για τον απαιτούμενο φάκελο είναι της τάξης των 5.000 ευρώ για οικοδομή 100 τετραγωνικών, τα οποία δεν θα βαρύνουν τον ιδιοκτήτη του πυρόπληκτου που έχει κριθεί καταδαφιστέο ή επισκευάσιμο.
● Στο τέλος του 2018 αναρτήθηκαν οι δασικοί χάρτες για την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Αττικής και οι πυρόπληκτοι ιδιοκτήτες απέκτησαν τη δυνατότητα να πάρουν αμέσως βεβαίωση του δασαρχείου ώστε να μπορούν να καταθέσουν αίτηση για την έκδοση οικοδομικής άδειας. Μοναδική προϋπόθεση είναι το ακίνητό τους να βρίσκεται εκτός περιοχών με δασικό χαρακτήρα. Με βάση τον νόμο, στις υπόλοιπες περιοχές της χώρας η σχετική βεβαίωση χορηγείται μόνο μετά την κύρωση των δασικών χαρτών.
Η αποκατάσταση των κτιρίων που τα κατέστρεψαν οι φλόγες προχωρά ώς τώρα με χαμηλούς ρυθμούς, παρά τα γενναία μέτρα που έχουν θεσπιστεί. Δεν έχει προχωρήσει ούτε η κατεδάφιση, που γίνεται δωρεάν, γιατί οι κάτοικοι δεν έχουν υποβάλει ακόμα αίτηση η οποία είναι απαραίτητη για να μπουν οι μπουλντόζες.
Εκτιμάται ότι οι ιδιοκτήτες διστάζουν γιατί τα περισσότερα ακίνητα βρίσκονται σε περιοχές που περιλαμβάνονται στα μέτρα ανασυγκρότησης του οικισμού, κυρίως κοντά σε ρέματα. Λίγο καλύτερη είναι η εικόνα στα κτίρια που χρειάζονται επισκευές.
Τα μέτρα και κυρίως τα σχέδια για την ανασυγκρότηση του πολεοδομικού ιστού στο πυρόπληκτο Μάτι έχουν αποφασιστεί από την προηγούμενη κυβέρνηση. Η σημερινή δεν έχει ακόμη παρουσιάσει τις απόψεις της.
