Με την απόφαση ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/65181/2140/3-10-2018 του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας εγκρίθηκαν οι Περιβαλλοντικοί Όροι για τα έργα διαχείρισης των λυμάτων των δήμων Ραφήνας – Πικερμίου και Σπάτων – Αρτέμιδος.
Σύμφωνα με την απόφαση αυτή είναι δυνατή η επαναχρησιμοποίηση των επεξεργασμένων λυμάτων για την άρδευση καλλιεργειών έκτασης περίπου 8.400 στρεμμάτων, καθώς και εκτάσεων περιαστικού πρασίνου σε Αρτέμιδα και
Ραφήνα.
Διαβάζοντας τη συγκεκριμένη απόφαση, αλλά και τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων των έργων προκύπτουν τα εξής ενδιαφέροντα σημεία:
1) Τα επεξεργασμένα λύματα είναι της υψηλότερης δυνατής ποιότητας (πίνακας 3 της Κοινής Υπουργικής Απόφασης 145116/2011 για επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων λυμάτων), αφού η δευτεροβάθμια βιολογική επεξεργασία ακολουθείται από περαιτέρω προχωρημένη επεξεργασία και απολύμανση,
2) Μεταξύ των αστικών χρήσεων που μπορεί να εφαρμοστεί επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων λυμάτων, είναι και δραστηριότητες όπως η κατάσβεση πυρκαγιών,
3) Η άρδευση περιαστικού πρασίνου, π.χ. αλσών και δασών, είναι επίσης δυνατή και μάλιστα, σύμφωνα με τις σημειώσεις του πίνακα 3, μπορεί να εφαρμοστεί άρδευση χωρίς περιφράξεις και να χρησιμοποιηθεί καταιονισμός (τεχνητή βροχή).
Το κυριότερο όμως είναι ότι θα υπάρχει διαθέσιμη καθημερινά μια σημαντική ποσότητα νερού κοντά σε «ευαίσθητες» περιοχές υψηλού κινδύνου για πυρκαγιές, όπως τα Περιβολάκια και η Αύρα στη Ραφήνα, η Αγία Κυριακή στα Σπάτα, καθώς και η ανατολική πλευρά της Δ.Ε. Πικερμίου.
Σύμφωνα με τους Περιβαλλοντικούς Όρους, το Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων (ΚΕΛ), στην Α’ Φάση λειτουργίας του, θα επεξεργάζεται περίπου 41.000 κυβικά μέτρα την ημέρα κατά την περίοδο αιχμής, δηλαδή τους καλοκαιρινούς μήνες, κυρίως Ιούλιο και Αύγουστο, όταν σημειώνεται η υψηλότερη κατανάλωση νερού. \
Την ίδια περίοδο όμως εμφανίζεται και ο μεγαλύτερος κίνδυνος πυρκαγιάς και είναι αυξημένες οι ανάγκες για πυροπροστασία. Ακόμα και αν δεχτούμε ότι στην αρχική λειτουργία του ΚΕΛ (τοποθετείται χρονικά στο 2022), δεν θα
συνδεθούν με αυτό ορισμένες υπό ένταξη πολεοδομικές ενότητες, σε κάθε περίπτωση Η ΔΙΑΘΕΣΙΜΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΩΝ ΛΥΜΑΤΩΝ ΘΑ ΥΠΕΡΒΑΙΝΕΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ – κατά την κρίσιμη περίοδο Ιουλίου και Αυγούστου – τις 20.000 – 25.000 ΚΥΒΙΚΑ ΜΕΤΡΑ, ΜΙΑ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΝΕΡΟΥ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΑΔΥΝΑΤΟ ΝΑ ΠΑΡΕΧΕΙ ΤΟ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΥΔΡΕΥΣΗΣ.
Με την αξιοποίηση τέτοιων ποσοτήτων νερού είναι δυνατό να διερευνηθούν λύσεις, όπως η ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ που σήμερα εφαρμόζεται σε δημοτικά άλση και δάση της χώρας, με ΔΙΑΒΡΟΧΗ ΚΑΘΟΡΙΣΜΕΝΩΝ ΖΩΝΩΝ ΠΡΑΣΙΝΟΥ, οι οποίες δεν επιτρέπουν τη μετάδοση της φωτιάς. Προϋπόθεση γι’ αυτό είναι η δημιουργία επαρκούς δικτύου σε επιλεγμένες ζώνες πρασίνου και η κατασκευή καταθλιπτικών αγωγών που θα μεταφέρουν τα επεξεργασμένα λύματα από αντλιοστάσια στην έξοδο του ΚΕΛ προς τις επιλεγμένες ζώνες για ενεργητική πυροπροστασία.
Με αυτόν τον τρόπο ουσιαστικά μπορεί, κατά τις κρίσιμες στιγμές για την πρόληψη της πυρκαγιάς, να δημιουργείται αντιπυρική ζώνη με διαβροχή – άρδευση των δέντρων, αποφεύγοντας έτσι την αποψίλωση του δασικού πλούτου.
Επίσης, είναι δυνατή η κατασκευή δεξαμενών σε κατάλληλες θέσεις, που μπορούν να τροφοδοτούνται από το ΚΕΛ και να μεταφέρουν τα επεξεργασμένα λύματα, μέσω δικτύου αγωγών, σε επιλεγμένα σημεία τοποθέτησης πυροσβεστικών κρουνών, διευκολύνοντας έτσι το έργο των δυνάμεων πυρόσβεσης.
Ας μην ξεχνάμε εξάλλου ότι το υφιστάμενο σύστημα ύδρευσης, από το οποίο τροφοδοτούνται οι πυροσβεστικοί κρουνοί, παρουσιάζει συχνές αστοχίες λόγω ανεπαρκούς υποδομής και ζημιών που σημειώνονται κατά την εξέλιξη των φυσικών φαινομένων. Αντίθετα, ΕΝΑ ΔΙΚΤΥΟ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΩΝ ΛΥΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΣΤΗΡΙΖΕΤΑΙ ΣΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΕΛ ΕΙΝΑΙ ΑΣΦΑΛΕΣΤΕΡΟ, λόγω της προστασίας του χώρου του ΚΕΛ και των σύγχρονων
προδιαγραφών λειτουργίας του.
Προτείνεται λοιπόν από τους Περιβαλλοντικούς Όρους η διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων κυρίως για αρδευτικούς σκοπούς, χωρίς τη δυνατότητα αξιοποίησης τους για πυροπροστασία. Η συγκεκριμένη πρακτική είναι απόλυτα εύλογη και σύμφωνη με τις Οδηγίες της Ε.Ε. που προκρίνουν κυρίως την επαναχρησιμοποίηση των επεξεργασμένων λυμάτων για άρδευση ή για εμπλουτισμό του υπόγειου υδροφορέα. Και βέβαια, η άρδευση θα πρέπει να παραμείνει η κύρια επιλογή διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων.
Παρόλα αυτά πιστεύουμε ότι η κατάσταση που διαμορφώνεται μετά την πυρκαγιά της 23ης Ιουλίου 2018 καθιστά επιτακτική την αξιοποίηση των δυνατοτήτων που παρέχει η σύγχρονη τεχνολογία προς όφελος τόσο της τοπικής κοινωνίας, όσο και του περιβάλλοντος. Τουλάχιστον, κατά τις κρίσιμες ημέρες που εμφανίζονται ακραία φαινόμενα θα πρέπει να δίνεται προτεραιότητα στην ασφάλεια των πολιτών και την προστασία του δάσους.
Για να επιτευχθεί η βέλτιστη αξιοποίηση της δυνατότητας επαναχρησιμοποίησης των επεξεργασμένων λυμάτων για λόγους πυροπροστασίας απαιτείται:
1) Η κατάρτιση ενός σχεδίου που θα θωρακίζει τις ευάλωτες, από άποψη κινδύνου πυρκαγιάς, περιοχές, αξιοποιώντας τα διαθέσιμα υδατικά αποθέματα του ΚΕΛ κατά τις κρίσιμες ημέρες. Το σχέδιο θα πρέπει να καταρτιστεί από ειδικούς επιστήμονες που θα αξιολογήσουν τις δυνατότητες που παρέχονται, σε σχέση με τους κινδύνους που πρέπει να αντιμετωπιστούν.
2) Η εκπόνηση τεχνικών μελετών (υδραυλικών, Η/Μ, στατικών, κλπ) που θα σχεδιάσουν τις απαιτούμενες υποδομές (αντλιοστάσια, δεξαμενές, αγωγοί, κρουνοί) για την εφαρμογή του σχεδίου θωράκισης των ευάλωτων περιοχών.
3) Η εκπόνηση Μελέτης Τροποποίησης Περιβαλλοντικών Όρων για το ΚΕΛ, ώστε να συμπεριληφθούν και αδειοδοτηθούν περιβαλλοντικά οι απαιτούμενες υποδομές πυροπροστασίας ως έργα επαναχρησιμοποίησης επεξεργασμένων λυμάτων.
Η τεχνολογία και το νομοθετικό πλαίσιο επιτρέπουν πλέον τη λειτουργία ενός σχεδίου πυροπροστασίας που θα αξιοποιεί το ΚΕΛ υπέρ της κοινωνίας και του περιβάλλοντος. Εξάλλου αυτή είναι η λογική της ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΛΥΜΑΤΩΝ: Οι πολίτες κάθε τόπου να πληρώνουν για τη διαχείριση των λυμάτων που οι ίδιοι παράγουν. Πρέπει όμως να έχουν και τη δυνατότητα ΝΑ ΑΞΙΟΠΟΙΟΥΝ ΥΠΕΡ ΤΟΥΣ ΕΝΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΤΟΥΣ, ΟΠΩΣ ΤΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΑ ΛΥΜΑΤΑ ΤΟΥΣ.
Θεωρούμε ότι υπάρχουν φορείς, όπως η ΕΥΔΑΠ και η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αττικής που έχουν τόσο την τεχνογνωσία όσο και τις οικονομικές δυνατότητες για την προώθηση ενός τέτοιου σχεδίου. Το ζητούμενο είναι αν οι τοπικές κοινωνίες είναι πραγματικά αποφασισμένες να διεκδικήσουν την εφαρμογή ενός σχεδίου που θα συμβάλλει στη θωράκιση των περιοχών τους έναντι του κινδύνου από πυρκαγιές.
ΕΞΩΡΑΪΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΝΗΡΕΑ
