Ο Πέτρος και η Λιάνα συγκαταλέγονται στους 1.381.230 φορολογούμενους που στα σκληρά χρόνια της κρίσης δημιούργησαν οφειλές έως 10.000 ευρώ στην Εφορία
Παρότι επιθυμούν όσο τίποτε να τις εξοφλήσουν για να απεμπλακούν επιτέλους από τον βραχνά, αδυνατούν να ενταχθούν στις 12 ή τις 24 δόσεις που απαιτεί η κυβέρνηση, καθώς τα ποσά που πρέπει να καταβάλλουν φαντάζουν αβάσταχτα για τις δυνατότητες της τσέπης τους
Αποτέλεσμα αυτής της αλυσιτελούς ομηρίας είναι να προκαλούνται κρίσεις άγχους και ψυχολογικά προβλήματα που επηρεάζουν ολόκληρες οικογένειες
Η κοινή λογική επιβάλλει να δοθεί άμεση και λειτουργική λύση στο αδιέξοδο
Γύρω στα 55, αλλά μετά βίας τον κάνεις πάνω από τα 40, ο άνθρωπος που κάθεται απέναντί μου κουβαλάει όλο το βάρος ενός άντρα που θα μπορούσε να έχει τα χρόνια του πατέρα του. Πολιτικός μηχανικός, εργάζεται σε μεγάλη ιδιωτική εταιρεία και μεγαλώνει δύο παιδιά με έναν μισθό 1.500 ευρώ, ενώ το ενοίκιό του για ένα διαμέρισμα στα Πατήσια φτάνει τα 500 ευρώ – δίπλα σε αυτά «κουβαλάει» ακόμα από τα χρόνια της μεγάλης κρίσης ένα χρέος στην Εφορία που φτάνει τα 9.700 ευρώ.
Αυτά και μόνο τα στοιχεία θα αρκούσαν για να εξηγήσουν γιατί πετάγεται από τον ύπνο του τα βράδια ή γιατί συχνά το στομάχι του δενόταν κόμπος, ωστόσο ο Πέτρος έκανε και μια βόλτα από τους γιατρούς. Ελκος στομάχου και χάπια για 6 μήνες διέγνωσε ο γαστρεντερολόγος, αγχώδη νεύρωση ο ψυχίατρος, που συνέστησε συμπεριφορική ψυχοθεραπεία.
«Δύο συνεδρίες την εβδομάδα είναι 80 ευρώ, δηλαδή 320 τον μήνα – ε, είπα, δεν πειράζει, το λύνω και μόνος μου», διηγείται, ενώ το πρόσωπό του συσπάται σε μια γκριμάτσα που μοιάζει με κλαυσίγελο. Είναι ένας από τους 3.642.457 Ελληνες μικροοφειλέτες που ζουν παγιδευμένοι στο χρέος τους προς την Εφορία.
Μείωση οφειλετών
Μοιάζει με γρίφο ακόμα και για πολύ έμπειρους λογιστές το τι ακριβώς κάνει η ελληνική κυβέρνηση με αυτούς τους ανθρώπους. Αυτή τη στιγμή η μόνη ρύθμιση στην οποία μπορούν να ενταχθούν αφορά 12 ή 24 δόσεις, με ένα κλιμακούμενο ετήσιο επιτόκιο 4,37% για όσους εξοφλήσουν την οφειλή σε 12 δόσεις και 5,87% για 24 δόσεις.
Δηλαδή για τον Πέτρο αυτό θα σήμαινε 12 δόσεις των 808 ευρώ τον μήνα ή 24 δόσεις των 404 ευρώ – συν τους τόκους. «Μου είναι απολύτως αδύνατον να καταβάλω αυτά τα χρήματα, από πού να κόψω; Από το σουπερμάρκετ; Από τη βενζίνη; Ή από τα φροντιστήρια των παιδιών; Και, πραγματικά, θα ήθελα να ξεχρεώσω, θέλω να μη βαραίνουν τα δικά μου χρέη τα παιδιά μου. Το μόνο ακίνητο που έχω να τους αφήσω είναι η κληρονομιά της μάνας μου στη Μάνη και φοβάμαι πως ίσως χαθεί κι αυτό».
Ο Πέτρος είναι απολύτως ειλικρινής στην επιθυμία του, όπως και αναρίθμητοι άλλοι, όπως αποδεικνύεται από την έκθεση α’ τριμήνου 2023 του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής. Εκεί βλέπουμε πως στο τέλος του Απριλίου του 2023 παρατηρείται μείωση των οφειλετών κατά 257.387 πρόσωπα (φυσικά και νομικά), η οποία προέρχεται από τις χαμηλότερες κατηγορίες οφειλής μέχρι 10.000 ευρώ, στις οποίες συγκεντρώνεται το 90,7% των οφειλετών.
Αυτό ακριβώς επιβεβαιώνει κι από την 25ετή της εμπειρία η Μαρία, η οποία διατηρεί λογιστικό γραφείο στην Κυψέλη. «Οι πελάτες μου θέλουν να μπουν σε ρύθμιση και δεν μπορούν να τη σηκώσουν. Είναι ανεξήγητο γιατί η κυβέρνηση δεν διευκολύνει τους πολίτες. Οι άνθρωποι χάνουν τον ύπνο τους, μπορεί να χάσουν το σπίτι τους και το κράτος χάνει έσοδα. Εχω εκατοντάδες πελάτες και σχεδόν κανείς δεν εντάσσεται στις 12 ή τις 24 δόσεις, γιατί η αναλογία της δόσης σε σχέση με το μηνιαίο τους εισόδημα είναι απλώς απαγορευτική. Τρεις πελάτες μου μόνο τον Ιούνιο έκαναν ρύθμιση κι έχουν ήδη σταματήσει να εξοφλούν. Εχω πελάτισσα με 11.000 εισόδημα, η οποία χρωστάει 1.000 ευρώ και δεν μπορεί να τα πληρώσει.
»Δεν ξέρω ειλικρινά ποια χώρα πιστεύουν ότι κυβερνάνε. Την Ελβετία; Δεν έχω ασχοληθεί ποτέ με το επιτόκιο, είναι χαμηλό, δεν θα ήταν κίνητρο το να πέσει. Η λύση θα ήταν περισσότερες δόσεις – ας πούμε 48 ή 60. Ετσι θα έμπαιναν πάρα πολλοί στη ρύθμιση. Οι πολίτες θέλουν να μπουν – είναι βεβαιωμένα χρέη κι οι άνθρωποι δεν θέλουν να τους κυνηγάνε. Μου είναι ακατανόητο γιατί δεν γίνεται…».
Αυτοκαταστροφική για τα δημόσια έσοδα, καταστροφική για τους ανθρώπους, η φορολογική πολιτική της κυβέρνησης για όσους χρωστούν στην Εφορία παράγει κοινωνική και προσωπική οδύνη. «Ζω σε μια συνεχή ανασφάλεια από το 2012, που έχασα την καλοπληρωμένη δουλειά μου. Μαζί της αποχαιρέτησα το σπίτι μου στο Παγκράτι και την ανεξαρτησία μου, αφού επέστρεψα στους γονείς μου».
Η Λιάνα έκτοτε ζει σε ένα συνεχές δίλημμα: να πληρώσει την Εφορία, στην οποία έχει συσσωρεύσει πάνω από 6.000 ευρώ χρέη από την περίοδο 2013-2018, ή να συμβάλει κάπως στα έξοδα του πατρικού της – «στο οποίο να σημειώσετε πως είμαι φιλοξενούμενη, γιατί πώς αλλιώς λέγεται μια γυναίκα 38 χρόνων που ζει με τη μαμά και τον μπαμπά της; Από τότε που απολύθηκα, αναγκαστικά άνοιξα μπλοκάκι για να παίρνω δουλίτσες ως ελεύθερη επαγγελματίας – τον Φεβρουάριο το έκλεισα κι αυτό, δεν άντεχα την επιβάρυνση».
Στα 38 της βλέπει τον σύντροφό της μονάχα μια-δυο φορές την εβδομάδα -ούτε σκέψη για να ζήσουν μαζί- και έχει να πάει διακοπές έστω και στο εξοχικό της τρία χρόνια. «Θα ήθελα μια κανονική δουλειά, με έναν σταθερό μισθό, τη δυνατότητα να μηδενίσω τα χρέη μου και να ξεκινήσω μια ζωή από την αρχή. Τώρα πέφτω συνέχεια σε τοίχο – και χτυπάω το κεφάλι μου στον τοίχο».
Τρομακτικά ευρήματα
Επιστημονικά όσα νιώθει η Λιάνα ονομάζονται «οικονομικό τραύμα» και ο δρ Galen Buckwalter θεωρείται ένας από τους πρωτοπόρους στη μελέτη του. Οπως εξηγεί μιλώντας στο Forbes, το τραύμα «προκαλείται όταν τα έξοδα υπερτερούν των εσόδων για παρατεταμένη χρονική περίοδο. Δεν είναι η αδυναμία πληρωμής που δημιουργεί το τραύμα, είναι η σειρά γεγονότων που ακολουθούν: ένας μήνας μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε τρεις μήνες υστέρησης, να απειλούνται βασικές ανάγκες -όπως στέγαση, φαγητό ή υγειονομική περίθαλψη-, μπορεί να χρειαστεί να προσεγγιστούν φίλοι ή συγγενείς για βοήθεια».
Η έρευνα του Buckwalter σε 2.011 άτομα οδήγησε σε τρομακτικά ευρήματα: το 23% των ενηλίκων στις ΗΠΑ και το 36% των Millennials βιώνουν οξύ οικονομικό στρες σε επίπεδα που τους επιτρέπουν τη διάγνωση της διαταραχής μετατραυματικού στρες.
«Οταν δεν μπορούμε να πληρώσουμε όλους τους λογαριασμούς μας, το σύστημα άγχους μας κατακλύζεται, μοιάζει σαν να έχουμε πέσει σε μια ενέδρα από τίγρεις. Αν είχαμε πέσει σε μια πραγματική ενέδρα τίγρεων, είτε θα βγαίναμε με κάποιον τρόπο από τον δρόμο τους είτε θα γινόμασταν το φαγητό τους – αλλά το οικονομικό τραύμα δεν έχει διακοπή λειτουργίας, το σύστημα άγχους μας είναι κλειδωμένο σε υπερένταση».
Το ιδιωτικό χρέος από τους κοινωνικούς επιστήμονες αντιμετωπίζεται πια με όρους προβλήματος για τη δημόσια υγεία και μάλιστα με διαγενεακό αντίκτυπο, αφού σε μια οικογένεια που χρωστάει δεν είναι μονάχα οι γονείς αλλά και τα παιδιά τους που υποφέρουν, καθώς το χρήμα (ή, σωστότερα, η έλλειψή του) επηρεάζει όχι μονάχα τον τρόπο που μεγαλώνουν και τις ευκαιρίες που τους δίνονται, αλλά την ίδια τους την ύπαρξη, τον τρόπο που βλέπουν τον εαυτό τους και τον κόσμο.
Ψυχική υγεία
Οι εργαζόμενοι βλέπουν το εισόδημά τους να εξανεμίζεται, τις απισχνασμένες τους αποταμιεύσεις να εξαϋλώνονται και τα χρέη τους να συσσωρεύονται, όλα τα προϊόντα και τις υπηρεσίες να ανεβαίνουν και την είσπραξη χρεών να γίνεται ολοένα και πιο επιθετική.
Σε πρόσφατο εκτενές ρεπορτάζ τους οι New York Times διερευνούν το οικονομικό τραύμα στη μεταπανδημική εποχή, συζητώντας με ένα πλήθος επιστημόνων. «Το οικονομικό τραύμα δεν είναι διάγνωση ψυχικής υγείας, επομένως οι οικονομικοί σύμβουλοι και οι θεραπευτές συχνά το παραβλέπουν», σημειώνει η εφημερίδα. «Σε πολλούς ανθρώπους δεν λένε ποτέ ότι τρομακτικές εμπειρίες που αφορούν χρήματα μπορούν να βλάψουν την οικονομική και ψυχική τους υγεία». Το ρεπορτάζ έχει μεγάλο ενδιαφέρον, αυτό που είναι συγκλονιστικό ωστόσο είναι το να διαβάσει κανείς τα σχόλια των αναγνωστών, που ζουν από πρώτο χέρι το «αμερικανικό όνειρο».
Εντελώς ενδεικτικά παραθέτω την εμπειρία ενός αναγνώστη που έχασε τη δουλειά του λόγω πανδημίας: «Εμαθα ότι μπορώ να ζω χωρίς ιατρική περίθαλψη, χωρίς διακοπές, χωρίς οφθαλμολογικές εξετάσεις. Σταμάτησα να παίρνω τα φάρμακά μου για την αλλεργία. Το υπέροχο δίχτυ κοινωνικής ασφάλισής μας λειτουργεί για τους πλουσιότερους, αφού εμείς παίρνουμε τα ψίχουλα. Δεδομένου του πόσο καλά λειτουργεί το σύστημά μας για τους πλουσιότερους, είμαι σίγουρος ότι θα δούμε περισσότερα οικονομικά τραύματα».
efsyn.gr
