«Η αιωνιότητα είναι ποιότητα, δεν είναι ποσότητα, αυτό είναι το μεγάλο, πολύ απλό μυστικό».
Μπορεί ο θάνατος να συμβολίζει ένα τέλος που είναι μεν αναπόφευκτο, αλλά είναι και δεδομένο σε όλους μας. Ίσως ο φόβος του θανάτου να είναι μικρότερος από τον φόβο της συνειδητοποίησης πως η ζωή σπαταλήθηκε ανούσια. Γιατί συμβαίνει σε όλους μας να μεταθέτουμε πράξεις και αποφάσεις για το μέλλον ή να βρίσκουμε δικαιολογίες για τις διάφορες υπεκφυγές μας. Μακαρίζουμε, λοιπόν, την αιωνιότητα γιατί υπολογίζουμε να κάνουμε κάτι που μας ευχαριστεί στο μέλλον. Και είναι πλέον στη δύση της ζωής μας όταν αναλογιζόμαστε όλα εκείνα που θυσιάσαμε στον βωμό ενός βολικού μέλλοντος. Μόνο που δεν υπολογίσαμε πόσο πεπερασμένος είναι. Για κάθε άνθρωπο, όμως, υποκειμενικά, η αιωνιότητα μπορεί να κρύβεται αλλού: Αιώνιο, για παράδειγμα, είναι ένα ευχάριστο βίωμα που διαρκεί για πάντα στη μνήμη του ανθρώπου. Κι εκεί έγκειται η ευχαρίστηση του ανθρώπου, στην εμπειρία και τη συλλογή στιγμών που μένει αναλλοίωτη από το χρόνο και διαρκεί μέχρι το θάνατο. Κάνοντας έναν απολογισμό ζωής, ένας άνθρωπος μπορεί κοιτάζοντας πίσω να μετρήσει τις στιγμές της απόλυτης ευτυχίας που βίωσε. «Δεν υπάρχει αρχή, δεν υπάρχει τέλος. Υπάρχει η τωρινή τούτη στιγμή, γιομάτη πίκρα, γιομάτη γλύκα και τη χαίρουμε όλη». (Ασκητική)
Τι είναι αυτό, όμως, που αντέχει για πάντα, στη συλλογική μνήμη; Είναι ένα αρχιτεκτονικό κατασκεύασμα, ένα επιβλητικό βουνό, μια κατασκευή θαύμα της μηχανικής. Όμως, σε προσωπικό ανθρώπινο, η αιωνιότητα είναι μνήμη. Ο Πλάτωνας, ο Σωκράτης, ο Δάντης, ο Επίκουρος, είναι όλοι αιώνιοι. Ο καθένας μπορεί να φέρει στο μυαλό του πρόσωπα από την αρχαιότητα μέχρι τον 20ο αιώνα που το όνομά τους θα συνεχίζει να απασχολεί στους αιώνες. Φυσικά, αυτοί οι σπουδαίοι ένα μόνο λιγοστό ποσοστό σε σχέση με το σύνολο των ανθρώπους που πέρασαν από τον πλανήτη μας. Η σπουδαιότητα του καθενός, βέβαια, έχει να κάνει με το αποτύπωμα που αφήνει ο καθένας από εμάς. Αν σκεφτείτε, όμως, πως στον οικογενειακό και φιλικό κύκλο σας, υπάρχουν συγγενείς και φίλοι που μνημονεύονται μετά θάνατον. Ένας προπάππους ή ένας μακρινός θείος, ένας φίλος του παππού… Όλοι αυτοί ζουν στη μνήμη των δικών τους ανθρώπους, μέσα από τα επιτεύγματά τους. Για άλλους είναι ένας πολεμιστής που υπερασπίστηκε τα χώματα της πατρίδας του, για άλλους είναι ένας χτίστης που συμμετείχε στην κατασκευή ενός ιστορικού ναού, για άλλους, ακόμη ακόμη, μπορεί να είναι ένας πάμπλουτος θείος που άφησε την περιουσία του (το «Πέθανε ο θείος» παραμένει μια μνημειώδης ατάκα της χρυσής εποχής του ελληνικού κινηματογράφου).
Οπότε, ο καθένας από εμάς αφήνει το σημάδι του στον κόσμο. Το θέμα είναι ο τρόπος που θα επιλέξει να το κάνει: Θα είναι μια γενναία πράξη; Μια αξιοθαύμαστη ακαδημαϊκή πορεία; Μια επιτυχημένη επιχείρηση; Μια ζωή δοσμένη στη βοήθεια προς τον συνάνθρωπο και την αλληλεγγύη; Ο τρόπος που θα σε θυμούνται, οι αναφορές που θα γίνονται στο όνομά σου, είναι εν τέλει η κρίση των ανθρώπων του ευρύτερου περιβάλλοντός σου στον τρόπο που έζησες τη ζωή σου και τις κομβικές αποφάσεις που πήρες. «Δεν έχουμε παρά μια μονάχα στιγμή στη διάθεσή μας. Ας κάνουμε τη στιγμή αυτή αιωνιότητα. Άλλη αθανασία δεν υπάρχει» γράφει στην Αναφορά στον Γκρέκο ο Καζαντζάκης. Άρα είναι ξεκάθαρα μια προσωπική απόφαση ο τρόπος που θα ζει ο καθένας στις μνήμες των ανθρώπων: ως ένα παράδειγμα θαυμασμού και μίμησης ή αποφυγής!
Υ.Γ.: Το απόσπασμα είναι από το βιβλίο Έχεις τα πινέλα των Νίκη Σταύρου και Γιώργου Πράτανου.
