Αγαπητοί φίλοι και συνεργάτες,
Η χθεσινή ανακοίνωση των Κρατικών Βραβείων Παιδικού βιβλίου 2019 (για τις εκδόσεις 2018) από τη Διεύθυνση Γραμμάτων του Υπουργείου Πολιτισμού έφερε ένα ακόμα βραβείο για τις Εκδόσεις Πατάκη.
Με χαρά και περηφάνια συγχαίρουμε τη Σοφία Μαντουβάλου, που τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου για το έργο της με τίτλο Το αγόρι που διάβαζε στις κότες παραμύθια.
Όπως αναφέρεται στο σκεπτικό της βράβευσης, «το βιβλίο βασίζεται σε τρία θέματα τα οποία με μαεστρία η συγγραφέας συνδέει μεταξύ τους. Κατ’ αρχάς το θέμα των δεινών της απολυταρχικής εξουσίας και των τρόπων που αυτή χρησιμοποιεί για να επιβληθεί. Δεύτερον, το θέμα της καταπίεσης των γυναικών και του περιορισμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων τους και, τρίτον, το θέμα της απελευθερωτικής δύναμης της φαντασίας η οποία μπορεί να καλλιεργηθεί μέσα από την ανάγνωση ιστοριών».
Πρόκειται εν τέλει για μια αλληγορική ιστορία για μικρά και μεγάλα παιδιά, που πιστεύουν αυτό που λένε όλα τα παραμύθια: «Αν θέλεις, μπορείς να αλλάξεις τον κόσμο».
Το βιβλίο έχει εικονογραφήσει η Κέλλυ Ματαθία-Κόβο και έχει επίσης τιμηθεί με το Βραβείο του Ελληνικού Τμήματος της ΙΒΒΥ.
Για τη βράβευση αυτή, η συγγραφέας δήλωσε:
Ένα κρατικό βραβείο είναι τιμή και χαρά! Μου δίνει δύναμη να συνεχίσω να ανατέμνω την καθημερινότητα με χιούμορ και φαντασία και να φτιάχνω τους δικούς μου παραμυθικούς μικρόκοσμους, όπου οι ιδέες αντιστοιχούν σε πράξεις που οδηγούν σε έναν καλύτερο κόσμο μέσα από αμφισβητήσεις στερεότυπων και κατεστημένων αντιλήψεων.
Ευχαριστώ τα μέλη της επιτροπής Κρατικών Βραβείων της Διεύθυνσης Γραμμάτων και Τεχνών του Υπουργείου Πολιτισμού που στο πρόσωπό μου βράβευσαν μια απλή ιστορία με έντονα πολιτικοποιημένη ματιά. Ένα παραμύθι που προσεγγίζει με χιούμορ και φαντασία το δικαίωμα στη γνώση κάθε ατόμου που γεννήθηκε με τα φυλετικά χαρακτηριστικά του θηλυκού γένους, τον σεβασμό της ιδιαιτερότητας του άλλου, την αναγνώριση της ισότητας των φύλων, το δικαίωμα στην παιδεία, και τη σημασία της φιλαναγνωσίας.
Ευχαριστώ την εκδότριά μου Έλενα Πατάκη που διέκρινε την ιδιαιτερότητα του βιβλίου.
Ευχαριστώ τη φίλη και υπέροχη εικονογράφο Κέλλυ Ματαθία-Κόβο, χωρίς την αισθητική πρόταση της οποίας δε θα γινόταν αντιληπτή η αφηγηματική μου τεχνική σε δύο χρονοεπίπεδα.
Ευχαριστώ τον εγγονό μου Νικόλα που χωρίς να το ξέρει με τις παρεμβάσεις του έγινε αφορμή για το αφηγηματικό εύρημα της ιστορίας.
Ευχαριστώ τον υπερβατικό δάσκαλο Κώστα Παπαπέτρου για τον διαγωνισμό φωτογραφίας «Πώς με ένα βιβλίο ανοίγει το μυαλό» και τον Κύπριο μαθητή του Στέλιο Βαρνάβα για την ιδέα του να διαβάσει στις κότες παραμύθια.
Ευχαριστώ όλους τους δασκάλους που το απόλαυσαν κειμενικά ή θεατρικά με τους μαθητές τους.
Ευχαριστώ όλους τους ομοτέχνους μου και τους αναγνώστες που αγάπησαν το βιβλίο.
Ευχαριστώ όλους όσοι ονειρεύονται όπως κι εγώ έναν πιο δίκαιο κόσμο.
Σ.Μ.
Το σκεπτικό της βράβευσης
Όπως συμβαίνει συχνά στη λογοτεχνία για μικρές ηλικίες, η διαχείριση αυτών των θεμάτων πραγματοποιείται και εδώ μέσα από τη μετωνυμία, δηλαδή με τη χρήση χαρακτήρων – ζώων και όχι ανθρώπων. Τα καταπιεσμένα «κορίτσια» που ένας άνδρας δυνάστης αποκλείει από το σχολείο και κρατά κλεισμένα στο σπίτι είναι εδώ οι κότες ή, σωστότερα, τα «κουτορνίθια», που μένουν φυλακισμένες στο κοτέτσι, ταΐζονται αποκλειστικά με «κουτόχορτο», φυλάσσονται από τον Μαυροκόκορα, το υποχείριο του Άρχοντα, και χρησιμοποιούνται απλώς για να γεννούν αυγά. Όταν ο Νικόλας, ο ήρωας της ιστορίας, αρχίζει να τους διαβάζει παραμύθια, οι κότες αρχίζουν να φαντάζονται μια άλλη καλύτερη ζωή και στο τέλος επαναστατούν και γκρεμίζουν την εξουσία του Άρχοντα που τις καταπιέζει.
Πέρα από τις γόνιμες ιδέες που προωθεί στα παιδιά-αναγνώστες, πέρα από τον ενεργό ρόλο που τους αναθέτει, εφόσον τους ζητά να ερμηνεύσουν τι συμβολίζουν οι χαρακτήρες του, το βιβλίο διακρίνεται και για τη μεταμυθοπλαστική αφηγηματική του προσέγγιση. Ενώ ο Νικόλας, το αγόρι του τίτλου του βιβλίου, «παίζει» στην ιστορία, μπορεί και αποστασιοποιείται από αυτήν και μαζί με τη γιαγιά του, τη συν-συγγραφέα, παρεμβαίνουν και αλλάζουν την πλοκή επιλέγοντας τα επεισόδια που ο Νικόλας θεωρεί «δίκαια» ή «σωστά». Με τον παιγνιώδη και απολαυστικό αυτόν τρόπο, το παιδί-αναγνώστης απολαμβάνει μια ιστορία ενώ ταυτόχρονα ανακαλύπτει τον τρόπο με τον οποίο γράφονται οι ιστορίες, το πώς, δηλαδή, ένας νους, αυτός του συγγραφέα, κατευθύνει την εξέλιξή τους και, βέβαια, το τέλος τους.
Βιογραφικό της συγγραφέα
Η Σοφία Μαντουβάλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1949. Ένα μεγάλο μέρος από τα παιδικά και τα νεανικά της χρόνια το έζησε έξω από την Ελλάδα. Από πολύ μικρή απόκτησε δύο καλούς φίλους: τη Φαντασία και το Χιούμορ. Φαίνεται πως η παρέα της μαζί τους, όλα αυτά τα χρόνια που σπούδαζαν αχώριστοι καταβροχθίζοντας τα θρανία όλων των βαθμίδων, τη βοήθησε να κατανοήσει πόσο σημαντική είναι η παρουσία τους στην εκπαίδευση της ζωής. Οι σπουδές της στην Εξελικτική Ψυχολογία, την Εκπαιδευτική Τεχνολογία και τη Σκηνοθεσία την έπεισαν πως χωρίς χιούμορ, φαντασία και δημιουργική έκφραση η εκπαίδευση δεν μπορεί να διαμορφώσει δημιουργικούς και ευτυχισμένους ανθρώπους. Στην Εκπαιδευτική Τηλεόραση, όπου εργάστηκε για τρεις δεκαετίες, δημιούργησε πάνω από εκατό εκπαιδευτικά τηλεοπτικά προγράμματα που στηρίζουν την εκπαιδευτική διαδικασία αλλά και την ατομική και κοινωνική ανάπτυξη των μαθητών. Η σειρά «Ένα Γράμμα, Μια Ιστορία», βασισμένη σε αντίστοιχο ποιητικό της έργο, κέρδισε διεθνές βραβείο.Από τότε που έγραψε το πρώτο της βιβλίο, η συνεισφορά της στην παιδική λογοτεχνία αριθμεί πάνω από 70 τίτλους. Έργα της έχουν διακριθεί στην Ελλάδα και διεθνώς και έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, κινέζικα και κορεάτικα. Για το σύνολο του έργου της έχει προταθεί για το διεθνές βραβείο Hans Christian Andersen. Το έργο της αναφέρεται σε ακαδημαϊκές εργασίες για τον νεωτερικό και ιδιότυπο χαρακτήρα της γραφής της.
Η Σοφία Μαντουβάλου με τη διεισδυτική της ματιά στη σύγχρονη κοινωνία προσπαθεί παρέα με τους στενούς της συνεργάτες, τη φαντασία και το υπερβατικό χιούμορ, να απελευθερώσει τα παιδιά από τη βαρεμάρα και την ακινησία της στερεότυπης σκέψης και να τους προσφέρει, μέσα από τον πυρήνα της ελευθερίας που κρύβουν τα βιβλία της, τα μέσα να σκέφτονται, να αισθάνονται, να εκφράζονται και να δρουν με ατομική και συλλογική ευθύνη για έναν καλύτερο κόσμο.
Περισσότερα για το σύνολο του έργου της μπορείτε να βρείτε εδώ.
Βρείτε το βιβλίο Το αγόρι που διάβαζε στις κότες παραμύθια εδώ.
patakis.gr/blog
