Φτάνεις στον Σχινιά και μπροστά σου αντικρίζεις απέραντη τη φημισμένη παραλία. Παιχνίδια στην άμμο, καθάρια νερά, στιγμές χαλάρωσης και καλοκαιρινής ξεγνοιασιάς…
Η περιοχή, όμως, έχει να προσφέρει σε κάθε επισκέπτη πολλά περισσότερα: έναν σπουδαίο υγροβιότοπο και μία διαδρομή μέσα από ένα σπάνιο πευκοδάσος. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι η περιοχή ανήκει στο Δίκτυο Natura 2000. Σήμερα, με αφορμή την Ευρωπαϊκή Ημέρα Natura 2000, η ATHENS VOICE «φωτίζει» με τη βοήθεια του Γιώργου Μελισσουργού και της Αντιγόνης Γκούφα την «άλλη πλευρά» του Σχινιά.
Σχινιάς: Ο υγροβιότοπος και ο κρυμμένος πλούτος του Εθνικού Πάρκου
«Οι περιοχές Natura είναι οι πολυτιμότερες της χώρας μας και αξίζουν την προστασία μας. Είναι συνολικά 446 περιοχές σε όλη τη χώρα και έτσι είναι λογικό κάποιες από αυτές να βρίσκονται κοντά μας, αλλά και να μην γνωρίζουμε πόσο πολύτιμες είναι. Στον Σχινιά – πολλές φορές – κρατάμε το προφανές: την ωραία παραλία και τη θάλασσα, αν και περνάμε από ένα πευκοδάσος που μοιάζει φαινομενικά κοινό, ωστόσο πρόκειται για το δάσος της Κουκουναριάς, το οποίο χρίζει προστασίας γιατί είναι σπάνιο. Πίσω από το δάσος έχουμε έναν σημαντικό υγροβιότοπο», μας λέει ο υπεύθυνος πολιτικής για τις προστατευόμενες περιοχές και τον χωρικό σχεδιασμό της WWF Ελλάς, Γιώργος Μελισσουργός. «Είναι ο μεγαλύτερος υγροβιότοπος της Αττικής», συνεχίζει, «με ένα σύνθετο και πολύπλοκο οικοσύστημα, με πολύτιμες περιοχές για την ορνιθοπανίδα, με πολλά είδη μεταναστευτικών πουλιών».
Γιατί, όμως, οι γνώσεις μας εν πολλοίς περιορίζονται στη μαγευτική παραλία και δεν εμβαθύνουν στον μαγικό κόσμο που απλώνεται ακριβώς δίπλα της; Ο Γιώργος Μελισσουργός σημειώνει ότι πράγματι υπάρχει μία παραγνώριση. «Αφορά τη σημασία που δίνουμε στο περιβάλλον και τις σπουδαίες οικολογικά περιοχές». Όπως εξηγεί, ο υγροβιότοπος του Σχινιά χρειάζεται ένα αυστηρό πλαίσιο προστασίας και σαφή μέτρα για το τι επιτρέπεται και τι όχι στο Εθνικό Πάρκο Σχινιά – Μαραθώνα. Σε αυτό το πλαίσιο, μέσα από το έργο LIFE-IP 4 Natura στόχος είναι να επιτευχθεί η ευαισθητοποίηση του κοινού, «να κάνουμε τον κόσμο μέτοχο της σημασίας που έχουν αυτές οι περιοχές, της σημασίας που έχει η προστασία τους». Η WWF είναι ένας από τους 12 εταίρους του προγράμματος. «Η προστασία είναι τελικά όχι μόνο υπόθεση των φορέων, μας αφορά όλους. Είναι ο τρόπος που συμπεριφερόμαστε ως επισκέπτες, εκείνη την ώρα είμαστε υπερασπιστές της φύσης. Βλέπουμε ότι η Κοινωνία των Πολιτών γίνεται ολοένα και πιο δραστήρια. Στόχος του προγράμματος LIFE – IP 4 Natura είναι η ευαισθητοποίηση με έμφαση στις νεαρές ηλικίες, προσπαθούμε να ενισχύσουμε τη γνώση των πολιτών άνω των 18 ετών».
Μία επίσκεψη στον Σχινιά, «βίωμα της φύσης»
Ο κ. Μελισσουργός περιγράφει ότι μία επίσκεψη στον Σχινιά σού αποκαλύπτει τη «μαγεία της φύσης», αυτό που ο Γιώργος Μελισσουργός περιγράφει ως «βίωμα της φύσης». «Ξεκινώντας για τον Σχινιά από την Αθήνα φεύγουμε από τη βουή και με έναν τρόπο συνδεόμαστε με τη φύση, ερχόμαστε σε επαφή με το δάσος της Κουκουναριάς, μυρίζουμε τη χλωρίδα, τα αρωματικά βότανα, παρατηρούμε από κοντά τα είδη πουλιών που φωλιάζουν στα φυλλώματα. Συνδεόμαστε με έναν τρόπο με τις αξίες και την ποιότητα της φύσης… Βλέπουμε πόση σοφία υπάρχει πίσω από τα στοιχεία της φύσης και δη από τα στοιχεία του συγκεκριμένου υγροβιότοπου: το μικροκλίμα, τα είδη πανίδας, η γεωμορφολογία. Μπορούμε να δώσουμε μία μικρή ευκαιρία στον εαυτό μας και να ζήσουμε το βίωμα της φύσης, να χτίσουμε τις γνώσεις μας για αυτή και να γνωρίσουμε τον απαράμιλλο φυσικό πλούτο. Θα έλεγα ότι πρόκειται για ένα εξαντλητικό και σπουδαίο μυθιστόρημα που θα έπρεπε να διαβάσουμε όλοι».
Δεν είναι τυχαίο, ότι στον Σχινιά «βλέπουμε» την «ιστορία της φύσης, την ιστορική της διάσταση, τα ιστορικά χαρακτηριστικά του φυσικού περιβάλλοντος», αφού πρόκειται για χώρο που ταυτίζεται με το πεδίο της Μάχης του Μαραθώνα, και συγκεκριμένα με το στρατόπεδο των Περσών, ενώ το Τρόπαιο της Μάχης βρίσκεται σε πολύ κοντινή απόσταση. «Έχουμε την ευθύνη, όπως παραλάβαμε την ιστορία, να την παραδώσουμε στα παιδιά και τα εγγόνια μας. Η ίδια η φύση είναι κομμάτι της ιστορίας μας και πρέπει να διασφαλίσουμε και να επιτρέψουμε να συνεχιστεί», τονίζει ο Γιώργος Μελισσουργός και επισημαίνει ότι το βασικότερο είναι να κατανοήσουμε τι σημαίνει το Δίκτυο Natura και να συνειδητοποιήσουμε ότι όλοι έχουμε έναν ρόλο στην προστασία της φύσης. «Κανείς δεν περισσεύει». Το πόσο σημαντικός είναι ο υγροβιότοπος του Σχινιά, επιβεβαίωσε η WWF Ελλάς και μέσω του φωτογραφικού διαγωνισμού που οργάνωσε με εντυπωσιακές λήψεις από επαγγελματίες και ερασιτέχνες φωτογράφους.
Οι υγροβιότοποι της Αττικής ευάλωτοι στην Κλιματική Αλλαγή
Η Αντιγόνη Γκούφα, περιβαλλοντολόγος και συντονίστρια φυσικού αντικειμένου για το έργο LIFE – IP 4 Natura για την Περιφέρεια Αττικής μάς εξηγεί ότι οι υγροβιότοποι της Αττικής, των οποίων μικρό μόνο ποσοστό εντάσσεται στο δίκτυο Natura 2000, είναι ευάλωτοι στην Κλιματική Αλλαγή. «Προσφέρουν υπηρεσίες αναψυχής, ηρεμία, ενισχύουν τη συνεκτικότητα του δίκτυου Natura 2000 λειτουργούν όλες οι περιοχές σαν σύνολο. Πράγματι, στον Σχινιά πηγαίνουμε όλοι κάτω από τα πεύκα, ενώ η άλλη πλευρά του δρόμου σφύζει από ζωή, σφύζει από ενέργεια. Πρόκειται για περιοχή πλούσια σε βιοποικιλότητα, διαφορετικά είδη οικοτόπων, χλωρίδα και πανίδα, 240 είδη πτηνών με 80 από αυτά σε ειδικό καθεστώς προστασίας. Πρόκειται για τον σημαντικότερο υγρότοπο όχι μόνο της Αττικής αλλά όλης της Νοτιοανατολικής Ελλάδας. Τόσο ο υγροβιότοπος του Σχινιά, όσο και ο υγροβιότοπος των Λεγραινών στο Σούνιο είναι ευάλωτοι στην Κλιματική Αλλαγή, – όντας παράκτιοι, αλλά και την ξηρασία».
Η κ. Γκούφα επισημαίνει ότι μέσα από τις Ειδικές Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων προκύπτουν μέτρα διαχείρισης των περιοχών Natura 2000 (Σχέδιο Διαχείρισης). Ο ρόλος της Περιφέρειας Αττικής, ως εταίρος του έργου LIFE-IP 4 Natura, είναι να υλοποιήσει μέτρα και σε συνεργασία με τον ΟΦΥΠΕΚΑ, το Πράσινο Ταμείο και το αρμόδιο Υπουργείο να τα επιλέξει και τα υλοποιήσει. «Η συνεργασία των φορέων είναι το κλειδί των επιτυχημένων δράσεων». Η περιβαλλοντολόγος σημειώνει ότι «δεν πρέπει να αντιμετωπίζουμε τίποτα αποσπασματικά, ανοίγοντας διάλογο και με την τοπική κοινωνία, η οποία είναι η πρώτη που μπορεί να καταλάβει και πρέπει να γνωρίζει τι μπορούμε να αναδείξουμε στην περιοχή τους». Μάλιστα, η συμμετοχή της Περιφέρειας Αττικής στο πρόγραμμα δεν είναι τυχαία. Προέκυψε μετά από την Κατάρτιση Σχεδίου Δράσεων Προτεραιότητας για Περιοχές NATURA 2000 της Περιφέρειας Αττικής, «που έφερε εμπειρία και ωριμότητα για τη συμμετοχή στο συγκεκριμένο πρόγραμμα».
Οι στόχοι της Περιφέρειας Αττικής για το έργο LIFE – IP 4 Natura είναι τέσσερις: η προστασία των περιοχών Natura, η ανάδειξή τους, η μελέτη σημαντικών ζητημάτων για την κατάστασή τους, αλλά και η ενημέρωση / ευαισθητοποίηση του κοινού, προκειμένου οι πολίτες να μπορέσουν να χαρούν με τον σωστό τρόπο και με γνώση τούς υγροβιότοπους. «Ίσως να μην δίνουμε τόση σημασία στο φυσικό περιβάλλον με μία επίσκεψή μας στον Σχινιά ή τα Λεγραινά επειδή η φύση έχει μία αγνότητα. Πρέπει να εξετάζουμε η ανάπτυξη των υγροβιότοπων να είναι βιώσιμη και να τους αντιμετωπίζουμε ολιστικά, όχι αποσπασματικά. Να σκεφτόμαστε πάντα τι θα κληροδοτήσουμε στις επόμενες γενιές. Εδώ ζούμε. Οι περιοχές αυτές είναι για όλους μας και πρέπει να τις προστατεύσουμε», καταλήγει η Αντιγόνη Γκούφα.
