Νέα Μάκρη: Στα μονοπάτια του Αγίου Εφραίμ – Το θρησκευτικό «στολίδι» της Αν. Αττικής (βίντεο)

Μετρώντας 11 αιώνες ζωής, η Μονή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και Αγίου Εφραίμ στη Νέα Μάκρη αποτελεί ένα θρησκευτικό «στολίδι» όχι μόνο της Αττικής αλλά ολόκληρης της Ελλάδας, συγκεντρώνοντας ετησίως αναρίθμητο πλήθος πιστών από κάθε γωνιά της χώρας που συρρέει για να προσευχηθεί και να πραγματοποιήσει το τάμα του στο όνομα του Αγίου Εφραίμ.

Δείτε το ρεπορτάζ:

Περνώντας την κεντρική πύλη της Μονής, αμέσως η ψυχή του επισκέπτη γεμίζει με μία πρωτόγνωρη αγαλλίαση που πηγάζει από την ενέργεια του τόπου, ενός τόπου πλημμυρισμένου με το άπλετο φως της πίστης.

Συνοδοιπόρος μας σε αυτό το ταξίδι αναδρομής, η Φιλόλογος, Θεολόγος και υπ. Διδάκτωρ στο ΑΠΘ, κα. Θέκλα Καβούνη, με την βοήθεια της οποίας περιηγηθήκαμε ευλαβικά στην θαυματουργή Μονή του Αγίου Εφραίμ, κάθε σημείο της οποίας αναβιώνει τα θαυμαστά γεγονότα που έζησε και εξιστόρησε η Οσία Μακαρία, από την μουριά που μαρτύρησε και θανατώθηκε ο Άγιος Εφραίμ μέχρι το εκκλησάκι της Παναγίας που εμφανίστηκε για πρώτη φορά ο Άγιος μπροστά στην Γερόντισσα.

Η ιστορική προέλευση της Ιεράς Μονής

Στο σημείο που λειτουργεί σήμερα η Ιερά Γυναικεία Κοινοβιακή Μονή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και Αγίου Εφραίμ, στην περιοχή της Ξυλοκέριζας, κατά τον 10ο αιώνα μ.Χ λειτουργούσε ανδρική μονή αφιερωμένη στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου.

Ξεκινώντας από την προέλευσή της, η κα. Καβούνη μας παρουσίασε το ιστορικό υποβαθρο πίσω από το όνομα της Μονής: «Το έτος 1576, επί Οικουμενικού Πατριάρχη Ιερεμίου Β’, η Ιερά Μονή είχε μετονομασθεί αυθεραίτως σε «Αγία Παρασκευή» από κάποιους Αρβανίτες που είχαν καταπατήσει την περιοχή. Λίγα χρόνια αργότερα ύστερα από διεκδίκηση του Ηγούμενου της Μονής, Οσιώτατου μοναχού Δαυίδ (κατά κόσμον Δημήτριου Αναδρομάρη) και μερικών άλλων ιερομονάχων, μοναχών και λαϊκών, στις 10 Μαΐου 1611 ο Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, Νεόφυτος εξέδωσε Πατριαρχικό Συγίλλιο, που σήμερα φυλάσσεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη των Αθηνών, στο οποίο όριζε η Ιερά Μονή να φέρει το όνομα «Γενέσιον της Θεοτόκου – Πατριαρχική Σταυροπηγιακή Μονή».

Η Μονή ανασυστήθηκε, ξανά, κατά το τέλος του 1945 από την Οσία Μακαρία, η οποία μετέβη από την Αθήνα στη Νέα Μάκρη, μετά από όραμα που είχε και ξεκίνησε με κόπο και πίστη να αναβιώσει από τα ερείπιά της, την σημερινή Μονή Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και Αγίου Εφραίμ.

Το όραμα της Οσίας Μακαρίας και η μετάβαση στην ερειπωμένη Μονή του Όρους Αμώμων

Ενώ συνέχιζε την διακονία της στην Αθήνα έχοντας πάντα πνευματικό καθοδηγητή της τον γέροντά της, παπά-Πέτρο, ο οποίος κατοικούσε στους Αμπελοκήπους, η Οσία Μακάρια (κατά κόσμον Μαργαρίτα Δεσύπρη) εντρυφούσε στους Άγιους Πατέρες της Εκκλησίας και τη νοερά προσευχή.

Μία ημέρα, ενώ στεκόταν έξω από το εκκλησάκι της Παναγίας στην Παλαιά Αθήνα, την πλησιάζει μια απαστράπτουσα από θεία δόξα γυναίκα με μακριά ιμάτια και της λέει: «Θέλω να έρθεις να με διακονίσεις στο σπίτι μου, στο Όρος των Αμώμων» και χάθηκε από τα μάτια της αφήνοντας την μοναχή έκθαμβη και για πολλή ώρα μετέωρη μεταξύ γης και ουρανού.

Αφού συνήλθε, η Μακαρία επισκέφτηκε τον γέροντά της, ο οποίος γνωρίζοντας την πνευματική κατάσταση του τέκνου του, την προέτρεψε να αφεθεί στο θέλημα του Κυρίου και την κλήση της Μητέρας Παναγίας λέγοντας της χαρακτηριστικά: «Η Χάρις της θα μας δείξει τον δρόμο και τον τόπο».

Το καλοκαίρι του 1945 η Οσία Μακαρία φτάνει στη Νέα Μάκρη και φιλοξενείται στο σπίτι μιας ευλαβεστάτης χήρας, της Βασιλικής Καρνάτου. Εκεί γνωρίζει τον ιερέα της Νέας Μάκρης και αρκετούς κατοίκους της περιοχής.

Κάποτε, μία γυναίκα την παρακάλεσε να την συντροφεύσει για να πάει να ανάψει τα καντηλάκια σε ένα ερημοκλήσι στο βουνό, στο Όρος Αμώμων, καθώς φοβόταν να πάει μόνη της.

«Ήρθαμε και καθώς είδα την ερήμωσή της, είπα, καλό θα ήταν να μην καταστραφεί αυτή η Μονή, καθώς ήδη είχε περιέλθει στα πρόθυρα του εξαφανισμού», αναφέρει στην διήγηση της η Οσία Μακαρία.

Η Μακαρία έμεινε στην Σταυροπηγιακή ανδρική Μονή στο Όρος Αμώμων για αρκετά χρόνια και διαβίωσε κάτω από δύσκολες συνθήκες. Ήταν τότε που η υγεία της δοκιμάστηκε πολλές φορές. Κοιμόταν στα ερείπια του μοναστηριού, χωρίς παράθυρα και σκεπάσματα και υπέμενε κάθε δοκιμασία.

Από θεία παρόρμηση, διαμόρφωσε ένα κελάκι εκεί και άρχιζε να καθαρίζει τα ερείπια του παλαιού Ναού για να τον ανακατασκευάσει.

Πολλές φορές διαλογιζόταν ότι σε εκείνα τα χώματα είχαν ζήσει κατά την πάροδο των αιώνων μοναχοί και προσευχόταν να γνωρίσει ή να της φανερωθεί κάποιος από αυτούς.

«Καθισμένη πάνω στα ερείπια του παλιού Μοναστηριού, όπου η Θεία Πρόνοια οδήγησε τα βήματά μου, έφερνα τον στοχασμό μου σε χρόνια περασμένα, σε παλιούς καιρούς, όταν σκορπισμένα ήταν παντού τα κόκκαλα των Αγίων, που με το αίμα τους ποτίστηκε το δέντρο της Ορθοδοξίας. Και καθώς καταγινόμουν στο καθάρισμα από τα χαλάσματα της Ιεράς Μονής, αναλογιζόμουν ότι βρίσκομαι σε ιερό τόπο και έλεγα: “Θεέ μου, αξίωσέ με την ανάξια δούλη σου να δω έναν από τους πατέρες που έζησαν εδώ”», περιγράφει η ίδια η Γερόντισσα Μακαρία.

«Και ενώ πέρασε αρκετός καιρός, κατά τον οποίον συνεχώς παρακαλούσα, ένιωθα μια φωνή μέσα μου να μου λέει: “Σκάψε εκεί και θα βρεις εκείνο που επιθυμείς”», αναφέρει η Οσία Μακαρία στην διήγησή της.

Στις 3 Ιανουαρίου 1950 μ.Χ. ανέθεσε σε εργάτη το σκάψιμο του συγκεκριμένου σημείου που της υποδείκνυε η ίδια η ψυχή της. Αν και ο εργάτης ήταν αρνητικός και ήθελε να σκάψει οπουδήποτε αλλού παρά σε αυτό το σημείο, τελικά, μετά από τις εκκλήσεις και τις προσευχές, πείστηκε και ξεκίνησε να σκάβει.

Το σημείο είχε ένα μισογκρεμισμένο τζάκι, τοίχο και πράγματα που καταδείκνυαν ότι εκεί κάποτε υπήρχε κελί κάποιου μοναχού. Σκάβοντας περισσότερο, η Οσία ανακάλυψε τα λείψανα ενός μοναχού που ανέδυαν μία ανεξήγητη ευωδία.

«Γονάτισα με ευλάβεια και ασπάστηκα το σκήνωμα του Αγίου και αισθάνθηκα βαθιά την έκταση του μαρτυρίου του. Η ψυχή μου γέμισε από αγαλλίαση, απέκτησα μεγάλο θησαυρό, και παίρνοντας το χώμα με προσοχή έβλεπα την αρμονία του σκηνώματός του, που, αν και τόσους αιώνες μέσα στη γη, δεν είχε αλλοιωθεί», έγραψε η Γερόντισσα Μακαρία περιγράφοντας τα όσα συνταρακτικά της συνέβησαν.

Με προσοχή, η Ηγουμένη Γερόντισσα Μακαρία έβγαλε όλο το σκήνωμα και το τοποθέτησε σε μία θυρίδα που ήταν πάνω από τον τάφο. Ήταν φανερό ότι επρόκειτο για κληρικό καθώς το ράσο του είχε παραμείνει άθικτο.

Η εμφάνιση του Αγίου Εφραίμ στην Οσία Μακαρία

Το βράδυ, διαβάζοντας τον εσπερινό, η Γερόντισσα Μακαρία άκουσε βήματα. Ο ήχος ερχόταν από τον τάφο, αντηχώντας έως την πόρτα της εκκλησίας.

«Τα βήματά του ακούγονταν τόσο δυνατά και σταθερά, ώστε ένιωσα μέσα μου ότι ήταν η μόνη φορά που φοβήθηκα, ένιωσα το αίμα μου να μουδιάζει στο κεφάλι μου και από το φόβο μου ούτε που γύρισα να δω πίσω, οπότε ακούω τη φωνή του να μου λέει: “Έως πότε θα με έχεις εκεί πέρα;”», περιγράφει. Εκεί τον πρωτοαντίκρισε. Ήταν ψηλός με μάτια μικρά στρογγυλά, με μακριά μαύρα γένια που έφταναν στο λαιμό, ντυμένος με τη μοναχική αμφίεση. Στο ένα χέρι είχε μία φλόγα και με το άλλο ευλογούσε. Ζήτησε να τον βγάλουν από αυτήν τη θυρίδα που τον είχαν.

«Η ψυχή μου γέμισε από αγαλλίαση και χαρά ανεκλάλητη. Πήρα θάρρος και δύναμη, ο φόβος εξαφανίστηκε, τον ένιωσα δικό μου και του είπα: “Συγχώρησέ με και αύριο μόλις ξημερώσει ο Θεός την ημέρα, θα σε περιποιηθώ” και αμέσως έγινε άφαντος και συνέχισα τον Εσπερινό μου».

Την επόμενη κιόλας μέρα η Ηγουμένη καθάρισε τα οστά και τα τοποθέτησε σε μια θυρίδα στο Ιερό του Ναού. Το ίδιο βράδυ ο Άγιος φανερώθηκε στον ύπνο της, την ευχαρίστησε και της φανέρωσε το όνομά του.

«Βλέπω τον Όσιο άνθρωπο του Θεού μέσα στην Εκκλησία όρθιο, αριστερά όμως και κοντά στον Άγιο, είδα όρθια και στο ανάστημά του, μία περίλαμπρη, ωραιοτάτη εικόνα του Αγίου, που την κρατούσε με το ένα χέρι αγκαλιασμένη. Δίπλα του βρισκόταν ένα μανουάλι και εγώ του έβαλα μια λαμπάδα αναμμένη από καθαρό κερί και τότε άκουσα τη φωνή του να μου λέει: «Σε ευχαριστώ πολύ. Με λένε Εφραίμ.»

Το λείψανο του Αγίου Εφραίμ φυλάσσεται εκεί από τότε και καθημερινά εκατοντάδες πιστών το επισκέπτονται ζητώντας από τον Άγιο την ευλογία και τη βοήθειά του.

Το μαρτύριο του Αγίου Εφραίμ και η μουριά που «ποτίστηκε» με το αίμα του

Ο Άγιος με τη χάρη του Θεού έχει κάνει χιλιάδες θαύματα. Στον περίβολο της Μονής, και προστατευμένη από κτίσμα που κτίστηκε γύρω της, υπάρχει η μουριά πάνω στην οποία ο Άγιος Εφραίμ άφησε την τελευταία του πνοή.

Με πολλές θαυμαστές αποκαλύψεις ο Άγιος αποκάλυψε στην Οσία Γερόντισσα Μακαρία και σε πιστούς τον βίο και το μαρτύριό του.

Ο Άγιος Οσιομάρτυς Εφραίμ, με καταγωγή από τα Τρίκαλα της Θεσσαλίας, βρήκε καταφύγιο από μικρός στο μοναστήρι, προκειμένου να αποφύγει το παιδομάζωμα.

Το 1424 οι Τούρκοι εισέβαλαν βιαίως στην Μονή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και έσφαξαν όλους τους Πατέρες της Μονής. Ο Άγιος απουσίαζε σε μια σπηλιά πάνω στο βουνό για προσευχή και μόλις επέστρεψε, αντίκρυσε τα πτώματα των Πατέρων και αφού τους έθαψε, θρήνησε γοερώς.

«Ἰδὼν τὰ σώματα τῶν Πατέρων ἐσφαγμένα ἔνθεν καὶ ἐκεῖθεν ἐθρήνησεν γοερώς.», ήταν τα λόγια του Αγίου Εφραίμ όταν εντόπισε τα σφαγμένα σώματα των μοναχών.

Τον επόμενο χρόνο, το 1425 επανήλθαν οι βάρβαροι και βρήκαν τον Άγιο. Τον συνέλαβαν και τον βασάνιζαν επί οκτώμησι μήνες με μεγάλη μανία και βαρβαρότητα. Τέλος, τον κρέμασαν ανάποδα από μία παλαιά μουριά που υπήρχε στον περίβολο του μοναστηριού, τον τρύπησαν με ένα μεγάλο ξύλο αναμμένο στην κοιλιά, στην περιοχή του αφαλού και στη συνέχεια τον κάρφωσαν στο δέντρο με μεγάλα καρφιά

Ο Άγιος φλεγόμενος συνέχισε να προσεύχεται και τελείωσε μαρτυρικώς τη ζωή του από τους Τούρκους στις 5 Μαΐου του 1426, σε ηλικία 42 ετών.

Στην μαρτυρία της για το τέλος του Αγίου Εφραίμ, η Οσία Μακαρία αναφέρει:

«Το βράδυ της 29ης Απριλίου 1966 ήμουν πολύ άρρωστη από την καρδιά μου. Αισθανόμουν φοβερό άγχος να μου πιέζει το στήθος. Έμεινα ξάγρυπνη όλη εκείνη τη νύχτα. Προς τα ξημερώματα καθισμένη στο κρεβάτι βλέπω καθαρά, χωρίς ύπνο, αληθινά, στην πραγματικότητα, έναν Μοναχό. Φορούσε ράσο ξεθωριασμένο, η όψη του ασκητική, χλωμή, τα μαλλιά και τα γένια ατιμέλητα και ελαφρά κυρτωμένος. Μόλις τον αντίκρυσα, πλημμύρισε η ψυχή μου από γαλήνη και αγαλλίαση, η αδιαθεσία μου έφυγε και ελευθερώθηκα από εκείνο το φοβερό άγχος.Ο Μοναχός σκύβοντας στο αυτί μου, μου είπε με πολλή ευλάβεια – άκουσα καθαρά και ευδιάκριτα, γιατί το επανέλαβε πολλές φορές – « Ὁ Ἅγιος Ἐφραίμ τελείωσε μαρτυρικῶς τὴν ζωήν του ὑπὸ τῶν Τούρκων τοῦ 1426, 5 Μαΐου καὶ ὥρᾳ 9 τῆς πρωίας»

«Το πρωί διηγήθηκα στις αδελφές του Μοναστηριού τούτο το καταπληκτικό που μου συνέβη. Το άλλο βράδυ (30 Απριλίου) του 1966, μια από τις αδερφές είδε στον ύπνο της ότι βρέθηκε σε δωμάτιο που υπήρχαν πολλά τάματα και κοιτάζοντας η αδερφή να βρει δυο τάματα για τον Άγιο, βρέθηκε μπροστά της ένα τάμα μεγάλο σαν εικόνα και είχε γύρω τα μαρτύρια του Αγίου και στο κέντρο υπήρχε το λείψανό του. Όπως το έβλεπε ως τάμα, το είδε και στην πραγματικότητα. Είδε τον Άγιο κρεμάμενο σε παλαιό δέντρο με το κεφάλι προς τα κάτω».

Το θεάρεστο έργο της Οσίας Μακαρίας και το γαλήνιο τέλος

Χωρίς οικονομικούς πόρους, η Οσία Μακαρία συντήρησε μέχρι το 1980 ορφανοτροφείο με περίπου 70 παιδιά σχολικής ηλικίας, στα οποία παρείχε στέγη, τροφή, ενδυμασία και παιδεία στοιχειώδους βαθμίδος.

Αν και δεν είχε Πανεπιστημιακή μόρφωση, προέβη σε έκδοση Πατερικών κειμένων, «Λόγοι ασκητικοί του Μεγάλου Βασιλείου» και σε σύνταξη Παρακλητικού Κανόνος και Ακολουθίας Χαιρετισμών προς τον Άγιόν της Εφραίμ, τον οποίον υπεραγαπούσε και τα θαύματα του οποίου κατέγραφε και εξέδωσε σταδιακά σε δεκαέξι τόμους προς στήριξη και ενδυνάμωση των πιστών.

Η Γερόντισσα Μακαρία έζησε μέχρι τα βαθιά γεράματα σηκώνοντας μεγάλο σταυρό με καρτερία και σιωπή, ως ευλογία του Θεού, με συνοδοιπόρο στο πνευματικό της ταξίδι τον προστάτη Άγιό της, τον Άγιο Εφραίμ.

Το τέλος της ζωής της ήταν ήρεμο και οσιακό. Αφού μετέλαβε των Αχράντων Μυστηρίων, παρέδωσε το πνεύμα της στον Κύριο ημέρα Παρασκευή, ανήμερα της εορτής του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου, 23 Απριλίου 1999.

Σήμερα, το πολυβασανισμένο Όσιο Σώμα της ευρίσκεται στον απόμερο Τάφο που προ ετών η ίδια είχε σκάψει στον προαύλιο χώρο της Μονής της οποίας υπήρξε Καθηγουμένη επί μισό αιώνα.

Ο τάφος του Φώτη Κόντογλου στη Μονή του Αγίου Εφραίμ

Κάνοντας περιήγηση στη Μονή του Αγίου Εφραίμ, το μάτι του επισκέπτη θα πέσει στον τάφο του Φώτη Κόντογλου, ο οποίος κατέχει περίοπτη θέση στο εσωτερικό της Μονής, ακριβώς δίπλα από το σημείο που φυλάσσεται ο τάφος του Αγίου Εφραίμ.

«Αν και αρχικά κηδεύτηκε και ετάφη στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών, τελευταία επιθυμία του σπουδαίου αγιογράφου και λογοτέχνη ήταν να μεταφερθεί στο “ευλογημένο μοναστηράκι του” στο Όρος Αμώμων, όπως έλεγε ο ίδιος.», αναφέρει η κα. Καβούνη στην περιήγησή μας.

Έχοντας εμβαθύνει στη ζωή και το έργο του Φώτη Κόντογλου, η κα. Θέκλα Καβούνη μίλησε στο Newsbomb.gr για τη σχέση του σπουδαίου αγιογράφου και λογοτέχνη με τη Μονή του Αγίου Εφραίμ και την Οσία Μακαρία: «Τον Φώτη Κόντογλου τον ένωναν ισχυροί δεσμοί ετών με την Ιερά Μονή, καθώς ήταν το πνευματικό του καταφύγιο, όπως είχε αναφέρει ο ίδιος σε αλληλογραφίες του με την Οσία Μακαρία, την οποία εκτιμούσε και σεβόταν βαθύτατα, όπως και εκείνη. Μάλιστα, το 1964 είχε φιλοτεχνήσει με κάρβουνο την πρώτη εικόνα του Αγίου Εφραίμ, την οποία δεν κατάφερε να ολοκληρώσει ποτέ, αφού έφυγε από τη ζωή, αφήνοντας το έργο στη μέση.»

Σε διήγησή της, η Οσία Μακαρία αναφέρει ότι λίγα χρόνια μετά την ολοκλήρωση του έργου, όταν η λαμπάδα πιστής έπεσε στο χαλί του ναού μπροστά από την εικόνα του Αγίου Εφραίμ που φιλοτέχνησε ο Φώτης Κόντογλου, παρ’όλο που οι φλόγες το «σκέπασαν», το εικόνισμα παρέμεινε άθικτο.

Κάθε χρόνο στις 18 Οκτωβρίου, ημέρα γιορτής του Αγίου Λουκά, του πρώτου αγιογράφου της Εκκλησίας, οι μοναχές επιτελούν μνημόσυνο τιμώντας τον σπουδαίο ζωγράφο Φώτη Κόντογλου.