Πλάτων: Συμπόσιον (ή Περί έρωτος)

Το αντίτυπο που κρατώ στα χέρια μου είναι από τις εκδόσεις Κάκτος όταν πρωτοεκδόθηκε το 1992 ως μέρος της σειράς συγγραμμάτων της αρχαίας ελληνικής γραμματείας με τίτλο «Οι Έλληνες». Όπως τονίζει στο σημείωμα του ο εκδότης Οδυσσέας Χατζόπουλος, η σειρά αυτή ασχολείται με τους Έλληνες Κλασικούς και ξεκίνησε τότε με την φιλοδοξία να διαβαστούν από το ευρύτερο κοινό οι σπουδαίοι αρχαίοι συγγραφείς, ώστε να έρθει πιο κοντά η αρχαιοελληνική λογοτεχνία στο σήμερα.

Επίσης, αναφέρει τους προβληματισμούς του και τους λόγους που πιστεύει ότι υπάρχει αυτή η απόσταση και γιατί για τους περισσότερους η αρχαιοελληνική λογοτεχνία παραμένει άγνωστη γη. Ίσως φταίει ο τρόπος διδασκαλίας τους στα σχολεία και τα πανεπιστήμια, ίσως το έντονο «εγώ» μας ως απόγονοι τω αρχαίων Ελλήνων για να δείξουμε ότι αξίζουμε και εμείς κάτι τώρα, ίσως οι δυσνόητες μεταφράσεις και εκδόσεις των έργων που απωθούν τον μέσο αναγνώστη, ίσως όλα αυτά και αρκετά ακόμα. Είκοσι οχτώ χρόνια μετά, δυστυχώς, δεν νομίζω ότι έχει αλλάξει και πολύ η αντίληψη της κοινωνίας και η στάση της απέναντι στα έργα των αρχαίων Ελλήνων, παρά μόνο η αναφορά στα ονόματα τους ως οδούς και σημεία συνάντησης ή ως μέρος της δύσκολης ύλης που πρέπει να βγάλουν για να γράψουν στις εξετάσεις του σχολείου ή της σχολής, για το μεγαλύτερο μέρος τουλάχιστον.

Απευθυνόμενοι στους Έλληνες Κλασικούς μας δίνεται η δυνατότητα να μπορέσουμε να σκεφτούμε, να στοχαστούμε, ακόμα και να βρούμε λύσεις για την τωρινή κατάσταση στην οποία ζούμε, με μια ματιά διαχρονική και εύστοχη για τα μεγάλα ζητήματα που συνεχίζουν να απασχολούν την ανθρωπότητα και την σχέση του ανθρώπου με τον κόσμο γύρω του.

Στο Συμπόσιον συγκεκριμένα διαβάζουμε με την μορφή διαλόγου (που έχουν σχεδόν όλα τα έργα του Πλάτωνα) για το ξακουστό συμπόσιο που έλαβε μέρος στο σπίτι του τραγικού ποιητή Αγάθωνα και για τις συζητήσεις μεταξύ των καλεσμένων του με κεντρικό θέμα τον έρωτα, πλέκοντας το εγκώμιο του θεού αυτού. Ανάμεσα στους ξεχωριστούς καλεσμένους ήταν ο εραστής του Αγάθωνα Παυσανίας, ο λόγιος Φαίδρος, ο γιατρός Ερυξίμαχος, ο κωμικός ποιητής Αριστοφάνης, ο περίφημος για την ομορφιά του Αθηναίος νέος Αλκιβιάδης και ο σπουδαίος φιλόσοφος Σωκράτης όπου η κυρίαρχη μορφή του θα επιβληθεί στον χώρο και θα εκφράσει, μέσω των λόγων της Διοτίμας, τις απόψεις του για τον έρωτα και την ύψιστη μακαριότητα της θέασης του απόλυτου κάλλους.

Ο καθένας από τους παρευρισκόμενους θα πάρει τον λόγο με την σειρά που έχουν ορίσει από πριν, με τελευταίο τον Σωκράτη. Μετά την ομιλία του τελευταίου, θα εμφανιστεί στο συμπόσιο ο Αλκιβιάδης στεφανωμένος και μεθυσμένος όπου ο δικός του λόγος θα αποτελέσει ένα εγκώμιο για τον Σωκράτη τον οποίο αγαπούσε και απεχθανόταν ταυτόχρονα. Οι τόσο ζωντανοί και παραστατικοί διάλογοι δημιουργούν στον αναγνώστη την θέληση να ζούσε εκείνη την ένδοξη εποχή ανάμεσα σε αυτές τις τεράστιες προσωπικότητες και να απολάμβανε τους λόγους και τις σκέψεις τους πάνω σε ύψιστα θέματα.

Χρονολογικά, η συγγραφή του έργου τοποθετείται γύρω στο 400 π.Χ., ενώ ο χρόνος αφήγησης τοποθετείται δεκαέξι χρόνια μετά περίπου. Ο Πλάτων χρησιμοποιεί δύο διαφορετικά πρόσωπα για να αφηγηθεί τα γεγονότα του συμποσίου, πρώτον τον Αριστόδημο, μαθητή του Σωκράτη, που ήταν παρών στο συμπόσιο και σε ό,τι συζητήθηκε εκεί και δεύτερον τον Απολλόδωρο, ο οποίος είναι ο κεντρικός αφηγητής από την αρχή μέχρι το τέλος, όπου ξεκινά την αφήγηση των όσων έγιναν στο συμπόσιο, απαντώντας σε μια ερώτηση από μια παρέα φίλων του που του ζητάν επίμονα να τους διηγηθεί ό,τι ξέρει για το περίφημο αυτό συμπόσιο και εκείνος ανταποκρίνεται θετικά λέγοντας ότι θα το πράξει ευχαρίστως καθώς το διηγήθηκε προσφάτως.

Παρότι η θεματική των λόγων του συμποσίου επικεντρώνεται στον έρωτα, το πραγματικό κεντρικό θέμα του έργου του Πλάτωνα αφορά τον Σωκράτη και είναι μια έμμεση απολογία του ίδιου μέσα από τα λόγια του πιο σπουδαίου μαθητή του, ώστε να δείξει στους Αθηναίους τι πραγματικά ήταν ο Σωκράτης που τόσο άδικα καταδίκασαν σε θάνατο.

Με τον λόγο του περί έρωτος και με την αποθεωτική κατακλείδα του Αλκιβιάδη προς αυτόν, ο αναγνώστης κλείνει το βιβλίο, όχι μόνο έχοντας αποκτήσει μια ματιά και αντίληψη για το τεράστιο θέμα του έρωτα και τον ρόλο του στην ζωή του ανθρώπου, αλλά επιπλέον έχει βρεθεί μπροστά στον Σωκράτη, τον έχει «δει» και «ακούσει» να μιλά, βιώνοντας όλο το μεγαλείο της προσωπικότητας του και νιώθοντας τεράστιο δέος και μετά την ολοκλήρωσης της ανάγνωσης και της τελευταίας σελίδας του βιβλίου. Είναι αξιοθαύμαστο το πώς τόσες χιλιάδες χρόνια μετά τα λόγια αυτών των ανθρώπων παραμένουν αναλλοίωτα και τόσο διαχρονικά. Γι’ αυτό, λοιπόν, οφείλουμε στον εαυτό μας την ανάγνωση και την μελέτη τόσο σπουδαίων έργων και προσώπων.

Χρήστος Ιωάννου

Δείτε τις ειδήσεις από την Ανατολική Αττική και όλη την Ελλάδα και όλο τον κόσμο στο irafina.gr.
Κάντε like στη σελίδα του irafina.gr στο Facebook
Ακολούθηστε το irafina.gr στο Twitter

© 2022 - iRafina. Με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος.

© 2022 - iRafina. Με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος.