Τι ακριβώς συμβαίνει στα Εξάρχεια σήμερα, και γιατί η αγαπημένη αθηναϊκή γειτονιά βρίσκεται υπό επίθεση. Το κείμενο της Νεκταρίας Σταμούλη στο Politico, εξηγεί.
Τα Εξάρχεια, αυτό το ιστορικό, για την αριστερή, ριζοσπαστική πολιτική, κέντρο, αυτή η γειτονιά που βρίσκεται στην καρδιά της ελληνικής πρωτεύουσας, την οποία λατρεύουν τόσο οι διανοητικοί ακτιβιστές, όσο κι οι αταίριαστοι νυχτερινοί ξενύχτηδες – βρίσκεται υπό επίθεση.
Τι σημαίνει «επίθεση»
Η επίθεση συμβαίνει καθημερινά. Ξεκινά λίγο μετά την ανατολή του ηλίου, όταν φορτηγά φέρνουν εργάτες που ανεβαίνουν σε σκαλωσιές και αρχίζουν να κόβουν δέντρα, τα οποία καλύπτονται από συρματοπλέγματα και μεταλλικούς φράχτες τεσσάρων μέτρων ύψος, καλυμμένους με γκράφιτι. Οι ντόπιοι φωνάζουν, χτυπούν στα κάγκελα, παίζουν δυνατή μουσική όλη μέρα. Την ίδια στιγμή, ομάδες με συγκρουσιακά χαρακτηριστικά, παρατηρούν από μακριά, έτοιμες να επιτεθούν.
Επιφανειακά, η ανασκαφή της πλατείας — που αποτελεί και μία από τις λίγες πράσινες εκτάσεις της περιοχής — έχει ως σκοπό την κατασκευή ενός σταθμού μετρό, μια απόφαση που πήρε η κεντροδεξιά ελληνική κυβέρνηση και η απερχόμενη δημοτική αρχή της Αθήνας. Ωστόσο, για πολλούς ανθρώπους που ζουν στα Εξάρχεια, φαίνεται ότι δεν συνέβη τυχαία όλο αυτό.
«Η επιλογή της πλατείας ως τοποθεσίας για το μετρό ήταν μια πολιτική απόφαση», δήλωσε η 36χρονη Νίκη, που ζει λίγα μέτρα μακριά από την πλατεία. «Είναι μια πλήρης αλλαγή του χαρακτήρα της γειτονιάς — που πάντα ήταν ριζοσπαστική, ένας τόπος πειραματισμού και ανταλλαγής ιδεών από όλα τα κομμάτια της κοινωνίας: φοιτητές, εργάτες και μετανάστες». Τώρα, λέει, υπάρχει κίνδυνος να μετατραπούν τα Εξάρχεια σε μια «Disneyland για τουρίστες».
(Τα Εξάρχεια) δεν είναι μέρος της «Ελλάδας της Ακρόπολης», εκεί όπου σμήνη ευκατάστατων ταξιδιωτών πηγαίνουν για να απολαύσουν την αρχαία κουλτούρα. Είναι ακόμη πιο μακριά από τα λαμπερά Αιγαίου νησιά με τις άψογες παραλίες και τα γκλαμουράτα κοκτέιλ μπαρ.
Τα Εξάρχεια, πιο γήινα, πιο θορυβώδη και πολύ πιο χαοτικά, αποτελούν εξίσου μέρος της ψυχής της σύγχρονής Ελλάδας.
Εξεγέρσεις και Διαδηλώσεις
Εδώ, το 1973, συνέβη μια μαζική φοιτητική εξέγερση που οδήγησε στην ανατροπή της στρατιωτικής χούντας — της δεξιάς δικτατορίας που κυβέρνησε την Ελλάδα από το 1967 και η πτώση της έδωσε επιτέλους τη δυνατότητα στη χώρα να ακολουθήσει τον δρόμο της δημοκρατίας.
Πριν από 15 χρόνια, η δολοφονία του 15χρονου Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου από αστυνομικό, συνέβη επίσης εδώ, και προκάλεσε μαζικές διαμαρτυρίες που διαδόθηκαν σε όλη τη χώρα.
Στη δεκαετία που ακολούθησε, καθώς η οικονομική κρίση άρχισε να πνίγει την Ελλάδα, η πλατεία έγινε δημοφιλές μέρος για διαμαρτυρίες κατά των κεφαλαιοκρατικών δυνάμεων που πίεζαν τη χώρα να αποδεχθεί αυστηρές συνθήκες λιτότητας σε αντάλλαγμα για δανειοδοτική ενίσχυση. Στην Ελλάδα του 2015, τουλάχιστον ένα εκατομμύριο είχαν φύγει μετανάστες, αναζητώντας ένα καλύτερο αύριο σε χώρες της Βόρειας Ευρώπης. Την ίδια εποχή, καθώς εντείνονταν οι συγκρούσεις στη Συρία και τη Λιβύη, δεκάδες χιλιάδες βρήκαν καταφύγιο εντός των ελληνικών συνόρων. Στην Αθήνα, έμειναν σε εγκαταλειμμένα κτίρια των Εξαρχείων.
Ακόμη πριν από τις προετοιμασίες για το μετρό, μια ριζική μεταμόρφωση του χαρακτήρα των Εξαρχείων είχε ξεκινήσει. Οι απελάσεις των κατοίκων είχαν ξεκινήσει κατά τη διάρκεια της προηγούμενης κυβέρνησης της αριστεράς ΣΥΡΙΖΑ. Ο τωρινός πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, έχοντας τη νομιμότητα και την τάξη στο επίκεντρο της εκλογικής του εκστρατείας το 2019, ήταν σαφής. «Η ανομία και η εγκληματικότητα τελειώνουν», ήταν ένα κεντρικό σύνθημα της προεκλογικής του εκστρατείας.
«Είναι προφανές ότι η γειτονιά αλλάζει με βίαιο τρόπο», δήλωσε ο 40χρονος Νίκος Παπακώστας, που ζει και εργάζεται στα Εξάρχεια εδώ και χρόνια. «Αυτή είναι μια εκδίκηση που ξεκίνησε ο πρωθυπουργός πριν τις εκλογές. Από τότε συμπεριφέρεται τιμωρητικά έναντι των ντόπιων» συμπλήρωσε.
Gentrification: Ευχή ή κατάρα;
Για ορισμένους, το gentrification που έχει υποστεί η γειτονιά, έχει είναι μια θετική εξέλιξη. Τα Εξάρχεια γίνονται όλο και πιο δημοφιλή για τους τουρίστες, που εξερευνούν την περιοχή για μια εναλλακτική εμπειρία της Αθήνας.
Τα Εξάρχεια σήμερα, είναι γεμάτα από καταλύματα Airbnb και καφετέριες για χίπστερ. Μάλιστα, το περιοδικο Time Out κατέταξε τη γειτονιά ανάμεσα στα 40 πιο κουλ μέρη του πλανήτη για το 2023.
Αλλά για πολλούς ντόπιους, η καθημερινότητα τους είναι συνυφασμένη με τις σκαλωσιές. Οι διαδηλωτές ι επιτίθενται συχνά με χρώμα ή τα καταστρέφουν. Οι συγκρούσεις μεταξύ διαδηλωτών και αστυνομίας, καθώς και οι προσαγωγές, έχουν γίνει καθημερινή πραγματικότητα.
Η πλατεία είναι ο μοναδικός δημόσιος, ελεύθερος χώρος στη γειτονιά και πρόκειται να καταστραφεί, είπε ο Παπακώστας, ο οποίος, μαζί με άλλους κατοίκους, έχει δημιουργήσει μια δημόσια συνέλευση για να οργανώσει διαμαρτυρίες και λαμβάνει νομικά μέτρα κατά του έργου. «Αυτή είναι η αναφορά μας».
Τα μεταλλικά κιγκλιδώματα κατέλαβαν πρώτη φορά την πλατεία τον Αύγουστο του 2022, όταν πολλοί κάτοικοι είχαν εγκαταλείψει τη ζέστη της πόλης. Έκτοτε, η κατασκευή του μετρό προχώρησε με αργά βήματα, αλλά η κοπή των δέντρων επανήλθε νωρίτερα αυτόν τον μήνα.
Ο νεοεκλεγείς δήμαρχος της Αθήνας, ο σοσιαλιστής Χάρης Δούκας, που αναλαμβάνει τα καθήκοντά του τον Ιανουάριο, ζήτησε να σταματήσουν άμεσα οι εργασίες κοπής των δέντρων και εξέφρασε ανησυχία για τις συγκρούσεις. «Ένα ανθρωποκεντρικό και φιλικό προς το περιβάλλον, έργο όπως το μετρό, δεν πρέπει να γίνει αντικείμενο σύγκρουσης» δήλωσε. «Θέλω το μετρό, αλλά θέλω και δέντρα στα Εξάρχεια» επέμεινε.
Ο εκπρόσωπος της κυβέρνησης Παύλος Μαρινάκης δεν έδειξε να μετανιώνει: «Οι εργασίες θα συνεχιστούν όπως έχει προγραμματιστεί» είπε, απορρίπτοντας τις αντιδράσεις του κόσμου, ως «ξαφνικό πόνο για τα δέντρα»
Η επίσημη απάντηση της εταιρείας κατασκευής του μετρό, είναι ότι τα δέντρα θα μεταφερθούν σε άλλο σημείο της περιοχής, αλλά οι ειδικοί λένε ότι πιθανότατα δεν θα επιβιώσουν τη μεταφορά. Η εταιρεία τόνισε επίσης, ότι όταν οι εργασίες ολοκληρωθούν, λιγότερο από το 10% της πλατείας θα καλύπτεται από την είσοδο του σταθμού, ενώ θα δημιουργηθούν εκ νέου εστίες με πράσινο και λουλούδια.
«Καταστροφικό» αυτό που συμβαίνει στα Εξάρχεια
Αλλά τα Εξάρχεια, όπως ήταν για δεκαετίες, αντιπροσωπεύουν στοιχεία του αστικού μοντερνισμού της πρωτεύουσας.
«Αλλαγές σαν αυτές που βιώνουμε εδώ, έχουν ήδη λάβει χώρα σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες εδώ και χρόνια, και οι δήμοι προσπαθούν τώρα να τις αντιστρέψουν», δήλωσε ο Παπακώστας. «Αυτό που συμβαίνει στην Εξάρχεια, εκτός από το ότι είναι καταστροφικό, είναι φοβερά πρωτόγονο».
Για τη Μαριάννα, θαμώνα του παραδοσιακού «Καφενείο», που βρίσκεται κοντά στην πλατεία, η αλλαγή που συμβαίνει στην πλατεία των Εξαρχείων, μπορεί να περιγραφεί πιο σαφές: «Σύντομα δεν θα υπάρχει καφετέρια που να μη σερβίρει latte με αμύγδαλο ή γάλα αρακά ή κάτι ακόμα πιο εκλεπτυσμένο», δήλωσε.
reader.gr
