Μια νέα αλλά δύσκολη κανονικότητα φαίνεται πως φέρνει η κλιματική αλλαγή αφού οι ειδικοί υποστηρίζουν πως στο μέλλον οι υπέρ καύσωνες και οι… γιγα-πυρκαγιές θα αποτελούν συχνό φαινόμενο. Μάλιστα, τα όσα διαδραματίζονται τα τελευταία 24ωρα στη χώρα που βρίσκεται αντιμέτωπη με δεκάδες πύρινες εστίες, θα φαντάζουν «λίγα» σε σχέση με ό,τι εκτιμάται πως θα συμβαίνει αργότερα.
Η Ελλάδα ανήκει στην πεντάδα των χωρών στην Ε.Ε., στην οποία αντιστοιχεί το 80% των καμένων εκτάσεων. Οι αυξανόμενες θερμές ημέρες και τα όλο και πιο συχνά επεισόδια καύσωνα, οι επαναλαμβανόμενες περίοδοι ξηρασίας, αλλά και οι έντονοι άνεμοι μειώνουν δραματικά την υγρασία στη βλάστηση και στο έδαφος, αυξάνοντας τις μέρες με υψηλό κίνδυνο δασικής πυρκαγιάς και τελικά την τρωτότητα σε δάση, αλλά και καλλιέργειες που καίγονται με μεγαλύτερη ένταση σε επαναλαμβανόμενα επεισόδια μέσα στα χρόνια.
Επί της ουσίας, η κλιματική αλλαγή καθιστά την ατμόσφαιρα θερμότερη και ξηρότερη, με αποτέλεσμα να ευνοούνται η ξηρασία και η έναρξη δασικών πυρκαγιών. Οι δασικές πυρκαγιές απογυμνώνουν το έδαφος από τη φυτοκάλυψη και το εκθέτουν στις βροχές, που με τις σειρά τους προκαλούν διάβρωση και απώλεια των εδαφών με πλημμυρικά φαινόμενα.
Σύμφωνα με τον γενικό γραμματέα της Ακαδημίας Αθηνών και εκπρόσωπο της χώρας για την Κλιματική Αλλαγή Χρήστο Ζερεφό και αυτή η βδομάδα αναμένεται δύσκολη αφού η θερμοκρασία θα ανέβει εκ νέου. Παρότι την τελευταία δεκαετία οι καύσωνες είναι συχνότεροι από ό,τι παλαιότερα, οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι εμφανείς.
«Οι καύσωνες στη χώρα μας χαρακτηριστικά έγιναν πολύ γνωστοί μετά το επεισόδιο που είχαμε το 1987 και όταν επανήλθε μετά από 10 χρόνια ο επόμενος καύσωνας. Οταν μπήκαμε στο νέο αιώνα είχαμε απανωτούς τέσσερις καύσωνες, από τους οποίους ο πιο ενδιαφέρον ήταν εκείνος του 2007 και τώρα αυτός που διανύουμε», τονίζει στον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής ο κ. Ζερεφός.
Στην περίπτωση της Βαρυμπόμπης, παρότι οι άνεμοι που έπνεαν ήταν μικροί, είδαμε τη φωτιά να παίρνει τεράστιες διαστάσεις. Ιδιο σκηνικό όμως επικράτησε και στις υπόλοιπες περιοχές της χώρας, με τις πυρκαγιές να «ξεφεύγουν».
Η πυκνή και εξαιρετικά ξηρή διαθέσιμη καύσιμη ύλη, σε συνδυασμό με την απουσία ισχυρού ανέμου, επέτρεψε στην πυρκαγιά να αναπτύξει ισχυρή επαγωγική στήλη, η οποία έγινε ορατή ως πυκνό νέφος καπνού, σχεδόν κατακόρυφα πάνω από την πυρκαγιά.
Ερωτηθείς ο κ. Ζερεφός για το τι πρέπει να κάνουν οι πολίτες σε αντιπυρικές περιόδους, σημείωσε ότι «οι ιδιοκτήτες θα πρέπει να καθαρίζουν τις κατοικίες τους από πευκοβελόνες ή άλλες εύφλεκτες ύλες, να έχουν σχέδιο διαφυγής ανάλογα με το πού φυσάει ο άνεμος αλλά και να ασφαλίσουν τα σπίτια τους».
Κλιματικός νόμος
Με την κυβέρνηση να έχει ψηλά στην ατζέντα την «πράσινη» πολιτική και με την κλιματική αλλαγή να επηρεάζει καθημερινά την ανθρωπότητα, οι ενέργειες που καλούνται να λάβουν οι αρμόδιοι είναι πιο αναγκαίοι από ποτέ.
Όπως σημείωσε στον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής ο γενικός γραμματέας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων Κωνσταντίνος Αραβώσης, «το φθινόπωρο αναμένεται να βγει σε δημόσια διαβούλευση ο κλιματικός νόμος, που μεταξύ άλλων θα επικεντρώνεται στο ζήτημα των πυρκαγιών και της πρόληψής τους».
Οσον αφορά την κήρυξη αναδασωτέων εκτάσεων, μέσω του Copernicus οι περιοχές οριοθετούνται και εν συνεχεία για κάθε πληγέντα δήμο «θα δούμε πως μπορεί να γίνει αποκατάσταση, αν δηλαδή θα γίνει με φυσικό τρόπο αναδάσωση ή θα ενταχθούν στο Σχέδιο Αναδασώσεων. Σε δεύτερο χρόνο θα φανεί ποια άλλα έργα αντιπλημμυρικά ή αντιδιαβρωτικά πρέπει να γίνουν» ανέφερε.
Όπως έχει κάνει γνωστό ο υφυπουργός Περιβάλλοντος Γιώργος Αμυράς, 30 εκατομμύρια δέντρα θα φυτευτούν στη χώρα με χρηματοδότηση που έχει εξασφαλιστεί από το Ταμείο Ανάκαμψης στο πλαίσιο του Εθνικού Προγράμματος Αναδάσωσης. Οι αναδασώσεις θα γίνουν σε περιοχές που δεν υπάρχει η διαδικασία της φυσικής αναδάσωσης και επιπλέον θα πραγματοποιηθούν και δασώσεις. Ολες οι αναδασώσεις και οι δασώσεις θα γίνουν με σπόρους και ποικιλίες τοπικές ανάλογα με την περιοχή, γενετικά ελεγμένα, έτσι ώστε να μη διαταραχθεί η βιοποικιλότητα και ο χαρακτήρας της κάθε περιοχής σε σχέση με το δάσος.
Βασικό ρόλο στο έργο θα διαδραματίσουν τα δημόσια φυτώρια τα οποία και θα αναλάβουν τις έρευνες για τους κατάλληλους σπόρους. Σύμφωνα με τον κ. Αμυρά, οι αναδασώσεις θα λάβουν χώρα με τα κατάλληλα δέντρα έτσι ώστε να δημιουργηθεί ένα φυσικό αντιπυρικό τοίχος.
Ανάβει… φωτιές ο συνδυασμός δάσους – οικισμού
Καμπανάκι για τους ειδικούς σε περιπτώσεις πυρκαγιάς είναι οι περιοχές που βρίσκονται πλησίον σε δάση, όπως για παράδειγμα η Βαρυμπόμπη, ο Αγιος Στέφανος αλλά και το πυρόπληκτο Μάτι. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Συλλόγου – Τοπογράφων – Μηχανικών Μιχάλη Καλογιαννάκη (φωτό), άναρχη δόμηση υπάρχει παντού, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα την Ανατολική Αττική που είναι σχεδόν στο σύνολο έτσι.
«Στις περιοχές της Ανατολικής Αττικής η πολεοδομική αναρχία είναι εμφανής ακόμα και σε σημεία που έχουν ενταχθεί στο σχέδιο πόλης. Λούτσα, Σαρωνίδα και Αγία Μαρίνα έχουν σχέδιο στο μεγαλύτερο τμήμα τους, το οποίο όμως δεν έχει υλοποιηθεί». Όπως προσθέτει, «περιοχές όπως το Χαλκούτσι και το Δήλεσι δεν έχουν μπει στο σχέδιο πόλης και παραμένουν χωρίς επαρκούς πλάτους δρόμους ή πλατείες αναπαράγοντας τις κλασικές πολεοδομικές παθογένειες της χώρας. Στην Κινέττα το τμήμα του οικισμού πάνω από την Εθνική Οδό δεν έχει σχέδιο, ενώ το κάτω έχει σε ένα τμήμα του και τα υπόλοιπα έχουν δηλωθεί ως οικιστική πύκνωση».
Η Αρτέμιδα – Λούτσα έχει έκταση 21.000 στρέμματα, είναι εντός σχεδίου 12.500 (15 πολεοδομικές ενότητες) και έχει εφαρμοστεί το σχέδιο μόνο σε 2 (εκτός από το παλιό κέντρο) με έκταση 3.200 στρέμματα.
Αντίστοιχα θέματα υπάρχουν βέβαια και στο παραλιακό μέτωπο. Στο Δασκαλειό Κερατέας υπάρχουν περίπου στα 300 σπίτια με άναρχη δόμηση, τα οποία έχουν οικοδομικές άδειες άνευ περιτοίχισης όμως. Άλλη χαρακτηριστική περίπτωση είναι το Λαύριο. Πιο συγκεκριμένα, η «κόκκινη» ζώνη του Σουνίου επικεντρώνεται σε 5 χιλιόμετρα. Ξεκινάει από το Λιμάνι Πασά και φτάνει μέχρι τη διασταύρωση που πάει ο δρόμος για τον ναό του Ποσειδώνα, στην ευρύτερη περιοχή του οποίου υπάρχουν 15 «τυφλές» δίοδοι διαφυγής που οδηγούν προς παραλίες.
