«Επειδή ό,τι σπέρνεις σε αυτή τη ζωή θερίζεις, προσπαθώ με το κλαρίνο μου να σπέρνω αγάπη και ευτυχία» δηλώνει στο «Καρφί» ο Πετρολούκας Χαλκιάς. Ο σπουδαίος αυτός μουσικός/αυτοσχεδιαστής της δημοτικής μας παράδοσης, μας μίλησε μεταξύ άλλων για την πρώτη του γνωριμία με το όργανο, τους λόγους που τον έστειλαν στην Αμερική, την πρόσκληση που έλαβε από μεγαλοδικηγόρο των Αθηνών να ψυχαγωγήσει τους καλεσμένους που είχε στον γάμο της κόρης του, αλλά και το μεγάλο του παράπονο που έχει από τους νέους.
Πότε ξεκίνησε η ενασχόλησή σας με το κλαρίνο;
Είμαι η έκτη γενιά που ασχολούμαι με το κλαρίνο, ενώ ήδη είναι έτοιμη η έβδομη γενιά, που είναι ο γιος μου, και ακολουθεί η όγδοη, που είναι ο συνονόματος εγγονός μου. Ουσιαστικά την ενασχόλησή μου με το όργανο την ξεκίνησα 11 χρόνων και μαθήτευσα δίπλα στον Φίλιππα Ρούντα (επονομαζόμενο «το καλύτερο κλαρίνο του Ζαγορίου») με τη βοήθεια του οποίου έκανα και την πρώτη μου δημόσια εμφάνιση στην ηλικία αυτή. Ύστερα από το γεγονός αυτό κατεβαίνω στην Αθήνα, όπου παίζω μαζί με τον πατέρα μου και κάνω και την πρώτη ραδιοφωνική μου εμφάνιση.
Όμως έχω διαβάσει σε κάποιες συνεντεύξεις σας ότι ο πατέρας σας δεν ήθελε να ασχοληθείτε με το κλαρίνο. Γιατί;
Πράγματι ήθελε να ακολουθήσω άλλο δρόμο, πιο σίγουρο και ασφαλή. Με πήγε λοιπόν σε ένα γκαράζ στα Γιάννενα για να μάθω μηχανικός αυτοκινήτων. Όμως εγώ δεν καταλάβαινα τίποτα. Βρήκα ένα ξύλο, κάνω έξι τρύπες και χωμένος σε έναν λάκκο αρχίζω να φυσάω μέχρι να σκάσω. Δεν ήθελα να σταματήσω. Αντί για σπατάλη της αναπνοής, αυτό για μένα ήταν το οξυγόνο μου… Το έχω ξαναπεί, το κλαρίνο δοξάζει το μεγαλείο της ψυχής…
Κάποτε το κλαρίνο ήταν η απαραίτητη μουσική συνοδεία των γάμων. Έχει σταματήσει πια αυτό;
Δεν θα το έλεγα, απλώς δεν είναι πια τόσο συχνό το φαινόμενο στην Αθήνα, σε αντίθεση βεβαίως με την επαρχία, όπου κρατά ακόμη. Πάντως θα σας αποκαλύψω κάτι. Μεγαλοδικηγόρος των Αθηνών, γέννημα-θρέμμα Ηπειρώτης, που πάντρεψε τελευταίως την κόρη του σε πολύ γνωστό ξενοδοχείο του λεκανοπεδίου, με είχε καλέσει για να ψυχαγωγήσω τους καλεσμένους, οι οποίοι φιγουράρουν σχεδόν καθημερινά στα περιοδικά.
Αν και λάτρης της Ελλάδος αποφασίσατε κάποια στιγμή να μεταναστεύσατε. Γιατί;
Θα πω κάτι που δυστυχώς το πιστεύω απόλυτα. Απλώς ζω με την ελπίδα ότι κάποια στιγμή αυτό θα αλλάξει: «Η Ελλάδα συνεχίζει να τρώει τα παιδιά της». Έφυγα στην Αμερική για να μαζέψω κάποια χρήματα και να βοηθήσω αυτούς που έμειναν πίσω. Γεννήθηκα στο Δελβινάκι της Ηπείρου το 1934 και έζησα για τα καλά τον πόλεμο. Θυμάμαι ότι, όταν ξέσπασε ο πόλεμος, φύγαμε κακήν κακώς στα Γιάννενα και ζούσαμε 10-12 οικογένειες μέσα σε ένα δωμάτιο. Η ανέχεια ήταν μεγάλη, αλλά και οι ελπίδες ακόμη μεγαλύτερες. Ήθελα να μάθω γράμματα, αλλά οι συνθήκες δεν βοηθούσαν. Έτσι, πρωτοπήγα σχολείο στην πρώτη τάξη Δημοτικού στα 16 μου χρόνια. Δεν υπήρχαν όμως καθόλου λεφτά και αναγκάστηκα λίγα χρόνια αργότερα να μεταναστεύσω στην Αμερική για να αναζητήσω μια καλύτερη ζωή, όπου και παρέμεινα 20 χρόνια.
Τελικά τη βρήκατε την τύχη σας στην Αμερική;
Τη βρήκα και την άφησα για χάρη της πατρίδας μου. Κατάφερα μετά από πολύ κόπο και χρόνο στην ξενιτιά να μαζέψω κάποια χρήματα. Όμως ο πόνος να επιστρέψω πίσω στη χώρα μου ήταν πολύ μεγαλύτερος και, έτσι, το 1979 αποφασίζω να τα μαζέψω και να επιστρέψω στις ρίζες μου. Εκείνα τα χρόνια εγκαθίσταμαι στην Αθήνα και ξεκινάω να παίζω σε γνωστά μουσικά κέντρα, σε συναυλίες, εμφανίζομαι σε ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές και συμμετέχω σε ηχογραφήσεις και δίσκους με γνωστούς καλλιτέχνες. Το κομπόδεμα δε που μάζεψα γίνεται το σπίτι που σήμερα κατοικώ με όλη μου την οικογένεια.
Υπάρχει κάτι που σας στεναχωρεί σήμερα στους νέους;
Ναι. Ότι δεν δείχνουν τον σεβασμό που πρέπει στην παράδοση. Αυτή είναι η ρίζα μας ως έθνους και κάποιοι της έχουν γυρίσει την πλάτη. Υπάρχουν πολλοί που ασχολούνται επί παραδείγματι με το κλαρίνο, λίγοι όμως ξέρουν ότι αυτό το όργανο είναι η μετεξέλιξη του αυλού από τα αρχαία χρόνια.
Και ποιο είναι το μεγαλύτερο άγχος σας για τους νέους;
Αν τελικά θα καταφέρει η Ελλάδα να ξαναγεννηθεί από τις στάχτες της. Δυστυχώς η νέα γενιά έχει φορτωθεί με πολλά λάθη προηγούμενων γενιών και δεν ξέρω πραγματικά αν θα τα καταφέρει να τα βγάλει πέρα. Δυστυχώς τα νέα παιδιά δεν έχουν το τσαγανό των παλιών. Δεν είναι σκληρά και αυτό είναι ένα ακόμη λάθος των παλαιότερων. Τα διευκολύναμε πολύ στη ζωή τους, αλλά δεν τα προετοιμάσαμε για τα δύσκολα. Αυτό σημαίνει ότι επί της ουσίας τους ανοίξαμε τον δρόμο της ξενιτιάς.
Είστε από τους λίγους μουσικούς, που κάνετε το κλαρίνο να «μιλά». Πώς το καταφέρνετε αυτό;
Το κλαρίνο είναι για μένα η προέκταση του σώματός μου. Προσπαθώ μέσα από αυτό να πλησιάσω τον κόσμο και να μπω στην καρδιά του. Δεν είναι εύκολη υπόθεση το παίξιμο του κλαρίνου. Το πόσο καλά θα τα καταφέρεις μαζί του, εξαρτάται από τον τρόπο που θα το κρατήσεις, από το φύσημα στο στόμιο, αλλά πάνω από όλα από την ψυχολογία που θα έχεις την ώρα του παιξίματος. Πρέπει να του δώσεις πολλή αγάπη για να σου βγάλει και αυτό αγάπη. Η πολύχρονη ενασχόλησή μου με το κλαρίνο μού έμαθε ότι, όταν σπέρνεις αγάπη και ευτυχία, αυτά και θερίζεις. Έτσι και εγώ πάνω στη σκηνή φαντάζομαι το χωριό μου, την ιδιαίτερή πατρίδα μου. Κλείνω τα μάτια μου και ταξιδεύω. Δεν περιγράφονται τα συναισθήματά μου την ώρα εκείνη.
Κλαρίνο σημαίνει απαραίτητα μόνο παραδοσιακή μουσική;
Κάποτε αυτό ίσχυε. Σήμερα δεν έχει βάση. Η μουσική για να σε εξυψώσει ως καλλιτέχνη πρέπει να έχει μέσα της το πάντρεμα των διάφορων μορφών της. Μπορεί η βάση μου να είναι η πεντατονική ηπειρώτικη μουσική –το «άλας της Γης» –,- όμως πλέον οι ορίζοντές μου είναι ανοιχτοί και μέσα από την πορεία μου διασταυρώθηκα και με το rock και με την jazz και με το blues, αλλά και με άλλες ethnic μουσικές. Τα αποτελέσματα πραγματικά είναι συναρπαστικά.
Δ. Καραγιαννοπούλου
* Ο Πετρολούκας Χαλκιάς θα εμφανίζεται από τις 27 Φεβρουαρίου έως τις 2 Μαρτίου στο «Half Note Jazz Club»
