Η φύση έχει έναν ιδιαίτερο τρόπο να «επιστρέφει» στον άνθρωπο τις πράξεις του.
Στις 22 Φεβρουαρίου 2013, το ρέμα της Ραφήνας ξεχείλισε προκαλώντας μεγάλες καταστροφές σε σπίτια και υποδομές σε πολλές περιοχές στα Μεσόγεια.
Ο κόσμος των περιοχών που επλήγησαν ξεσηκώθηκε, οι Αρχές υποσχέθηκαν νέες μελέτες για την αντιπλημμυρική προστασία της περιοχής.
Τι μπορεί όμως να γίνει για ένα ρέμα που είναι μπαζωμένο, χτισμένο, εγκιβωτισμένο, σε κάποιες περιοχές εντελώς εξαφανισμένο; Και μάλιστα όταν οι κλιματικές συνθήκες αλλάζουν και η συχνότητα των ακραίων καιρικών φαινομένων αυξάνεται;
Το ρέμα της Ραφήνας, το Μέγα Ρέμα, έρχεται και πάλι στο προσκήνιο μετά τις φονικές πλημμύρες στη Δυτική Αττική.
Για το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας έχουν εκπονηθεί πολλές μελέτες , αλλά καμία δεν εφαρμόστηκε, όλες παρέμεναν στη θεωρία, είχε πει το 2014 στην Καθημερινή ο κ. Γιώργος Τσακίρης, καθηγητής στο ΕΜΠ και διευθυντής του Κέντρου Εκτίμησης Φυσικών Κινδύνων.
Εν τω μεταξύ, τα Μεσόγεια άλλαξαν. Το αεροδρόμιο πήγε στα Σπάτα, η Αττική Οδός έφερε μόνιμους κατοίκους στα παλαιά εξοχικά προάστια, δημιουργήθηκαν μεγάλα εμπορικά κέντρα, οι άλλοτε αγροτικές περιοχές χτίστηκαν. Χαρακτηριστικό είναι ότι το ρέμα της Ραφήνας είναι σήμερα αποδέκτης των επιφανειακών απορροών όχι μόνο από το αεροδρόμιο και μεγάλου μέρους της Αττικής Οδού, αλλά και από τα εμπορικά κέντρα Smart Park και McArthur Glen στη Γυαλού.
Ιστορικό πλημμυρών
Η ανάπτυξη των Μεσογείων επιβάρυνε ένα ρέμα που ήδη δεχόταν νερό από δεκάδες μικρότερα ρέματα.
Στο Μέγα Ρέμα καταλήγουν τα ρέματα Καλλιτεχνούπολης, Αγίας Παρασκευής, Σπάτων, Γέρακα, Λεονταρίου, Βακαλόπουλου, ο Βαλανάρης, το Λυκόρεμα. Επιπλέον, στο ρέμα της Ραφήνας έχει εκτραπεί ο άνω ρους του Ποδονίφτη.
Η έκταση που “αποχετεύει” το ρέμα της Ραφήνας φθάνει τα 140 τετ. χλμ., όμως το μεγαλύτερο μέρος αυτού του τόσο σημαντικού ρέματος δεν έχει διαμορφωμένη διατομή ενώ σε πολλά σημεία έχει εκφυλιστεί, δεν έχει πια βάθος. Ετσι με την παραμικρή μπόρα, το ρέμα πλημμυρίζει.
Μεγάλες πλημμύρες στο παρελθόν προκάλεσαν όχι μόνο υλικές ζημιές αλλά και ανθρώπινα θύματα (1977), υπερχειλίσεις και καταστροφές τεχνικών έργων και γεφυρών (1988, 2013) και έθεσαν σε άμεσο κίνδυνο ανθρώπινες ζωές (πλημμύρα 22ας Φεβρουαρίου 2013, κατά την οποία πλημμύρισαν οικήματα και εγκαταστάσεις.
Επιπλέον, υπάρχει σημαντική διαφοροποίηση κατά τα τελευταία έτη στις χρήσεις γης στην εν λόγω περιοχή εξαιτίας της άναρχης δόμησης, του ελλιπούς σχεδιασμού, των ανθρωπογενών παρεμβάσεων και καταπατήσεων αλλά και της διαπιστωμένης κλιματικής αλλαγής.
Αρκεί να σημειωθεί ότι κατά τις πυρκαγιές του Αυγούστου του 2009 εκτιμάται ότι κάηκε έκταση που αγγίζει το 30% της συνολικής έκτασης της λεκάνης απορροής Ραφήνας.
«Η Ραφήνα κινδυνεύει από αυτό το ρέμα», υποστηρίζει λέει ο κ. Τσακίρης.
«Κάθε χρόνο πλημμυρίζει και τα προβλήματα γίνονται κάθε χρόνο και χειρότερα, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες. Είναι λοιπόν σωστή η απόφαση να διευθετηθεί. Ωστόσο η διευθέτηση πρέπει να γίνει πολύ προσεκτικά, ώστε να διευκολύνει τη γρήγορη απομάκρυνση του νερού. Σε κάθε περίπτωση, ας μην περιμένουμε θαύματα. Κανένα ρέμα μέσα σε πόλη δεν μπορεί σήμερα να “αντέξει” τις μεγάλες ποσότητες νερού μιας ξαφνικής, έντονης βροχόπτωσης».
